STATE ALEVISM PERCEPTIONS AT THE RELIGION CULTURE AND KNOWLEDGE ETHIC COURSE CURRICULUM (A COMPARED ANALYSIS)

Yıl 2013, Cilt: 12 Sayı: 47, 63 - 87, 01.03.2013

Halise Kader Zengin

Öz

Religion Culture and Knowledge Ethic Course Curriculum has been changed two times at the last twelve years because of political, social, legal, pedagogic etc. reasons and it has been developed related to Alavism content. In this study, it has been comparatively examined to Secondary Education Religion Culture and Knowledge Ethic Course Curriculum which accepted in the 2005 and 2010 years and Primary Education Religion Culture and Knowledge Ethic Course Curriculum which approved in the 2006 and 2010 years. It has been analyzed that which kind of Alavism perception structure designed for ideal citizenship profiles according to the Religion Culture and Knowledge Ethic Course Curriculums by the state under coverage of the compulsory religion education. It also has been analyzed how Alavism content and which context is taking place into the curriculum.
Research has been structured as qualitative research analysis works. It has determined to Alavism belonging essences in the curriculum as learning field, unit, subject, skills, descriptions and activity samples and expressed to differences between old and new curriculums. It has been determined to there is no changes at the religiousscience and educational structures of the curriculums. Also, Alavism has been revealed to less taking place in the 2005-2006 curriculums and more taking place in the 2010 curriculums. It has been seen that Alavism content is supported by activity samples, explanations and reading texts in the new curriculum. In the examining to given place of the Alavism content and Alevism comprehension, it has been revealed that it is aimed to teach Alevism as mystical comment of the "Alavism and Bektashism" to the new generations. It has been prevented to Alavism is a different belief, denomination, religion etc. with this preferences and aimed to teach to the student as an comment of the religion understanding.
Key Words: State, Alawism, Alawism-Bektashism, Religious Education, Religious Culture and Knowledge of Ethic Course, Curriculum of Primary, Curriculum of Secondary.

Anahtar Kelimeler

State, Alawism, Religious Culture and Knowledge of Ethic Course, Curriculum of Primary, Curriculum of Secondar.

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA DEVLETİN ALEVİLİK ALGISI (KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ)

Öz

Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programları siyasi, sosyal, hukuki, pedagojik vb. nedenlerle son on yılda iki defa değiştirilmiş ve Alevilikle ilgili içerik açısından geliştirilmiştir. Bu çalışmada 2005 ve 2010 yıllarında kabul edilen Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programlarıyla, 2006 ve 2010 yıllarında onaylanan İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programları karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Zorunlu din öğretimi kapsamında devletin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Programlarında tasarladığı ideal vatandaş profilinde nasıl bir Alevilik algısı oluşturulmak istendiği ve Aleviliğe programlarda hangi bağlamda nasıl yer verildiği analiz edilmeye çalışılmıştır.
Araştırma nitel desenli bir analiz çalışması olarak yapılandırılmıştır. Programlarda Aleviliğe ait temel unsurlar; öğrenme alanı, ünite, konu, kazanım, açıklamalar ve etkinlik örnekleri üzerinden belirlenmiş, eski ve yeni programlardaki farklılaşmalar ortaya konulmuştur. Programların dinbilimsel ve eğitimsel yapılarında hiçbir değişme olmadığı ve 2005 ve 2006 öğretim programlarında oldukça az, fakat 2010 programlarında Aleviliğe daha çok yer verildiği ortaya çıkmıştır. Yeni öğretim programlarında Alevilik konusunun etkinlik örnekleri, açıklamalar ve okuma metinleriyle desteklendiği görülmüştür. Aleviliğe yer verilen bağlam ve Alevilik anlayışı incelendiğinde ise Aleviliğin yetişmekte olan nesle "Alevilik-Bektaşilik" adı altında tasavvufi bir yorum olarak öğretilmesinin hedeflendiği ortaya çıkmıştır. Bu tercihle Aleviliğin ayrı bir inanç, mezhep, din vb. olması bertaraf edilmiş, din anlayışında bir yorum olarak öğrencilere kazandırılması amaçlanmıştır.
Anahtar Kavramlar: Devlet, Alevilik, Alevilik-Bektaşilik, Din Eğitimi, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi, İlköğretim Programı, Ortaöğretim Programı.

Anahtar Kelimeler

Anahtar Kavramlar: Devlet, Alevilik, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi, İlköğretim Programı, Ortaöğretim Programı.

Kaynakça

• AKGÜL Mehmet; KARA Ahmet; ALBAYRAK Abdullah; KOÇ Eyüp; ÇATAL Abdullah; ÖZBAY Ekrem; ÇİFTÇİ Turgut; PAÇA Hüseyin; EKŞİ Ahmet; TÜRKER, Ali Sacit; YILDIRIM, Ramazan, (2012b). Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Kitabı- 12. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• AKGÜL, Mehmet; YILDIRIM, Ramazan; ALBAYRAK, Abdullah; ÇATAL, Abdullah; ÇİFTÇİ, Turgut; EKŞİ, Ahmet; KARA, Ahmet; PAÇA, Hüseyin; ÖZBAY Ekrem; ŞİMŞEKÇAKAN Musa; TÜRKER, Ali Sacit, (2012a). İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitabı-7. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• AŞLAMACI, İbrahim (2013). “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Derslerinin Çoğulculuk Açısından Değerlendirilmesi”, Hikmet Yurdu. Yıl:6, 6:12, 267-282.
• BEKTAŞ- ÖZTAŞKIN, Özlem (2012). “Öğretim Programları ve Ders Kitaplarında Hacı Bektaş Velî ve Bektaşilik”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. S:61, 248-250
• BİLGİN, Beyza, (2001). “Türkiye’de Örgün Eğitimde Alevilik”, Aleviler/Alewiten. (Edit: İsmail Engin; Eberhard Franz), Hamburg: Deutsches Orient-Institut,, C:3,169-188.
• DOĞAN, İzzettin (2005). “Alevîlik İslâm Dışı Değildir”, Türk Yurdu. 25:210, 67-71.
• EĞRİ, Osman (2000). “Alevi Sünni Bütünleşmesi İçin Sevgi ve Birlik”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi. S:14, Y:2000, 1-11.
• EĞRİ, Osman (2005). “Alevîlik-Bektaşilik, Niçin İslâm Dışı Değildir?”, Türk Yurdu. 25: 210, 114
• EĞRİ, Osman, (2002). “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersleri ve Alevilik”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. S:22, 1-40.
• ERDEMİR, Aykan vd. (2010). Türkiye’de Alevi Olmak. (Avrupa Birliği-Demokrasi ve İnsan Hakları Aracı Projesi), Alevi Kültür Dernekleri, Ankara: Mattek Matbaacılık.
• GÖZAYDIN, İştar (2009). “Türkiye’de ‘Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi’ Ders Kitaplarına İnsan Hakları Merceğiyle Bakış”, Ders Kitaplarında İnsan Hakları II. (Edit: Gürel Tüzün), İstanbul: Tarih Vakfı Yay., 167-193.
• KAYMAKCAN, Recep, (2007a). “AİHM Din Dersi Kararı Nasıl Anlaşılmalı?”, Değerler Eğitimi Merkezi Dergisi. 1:2, 60-63.
• KAYMAKCAN, Recep (2007b). Yeni Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programı İnceleme ve Değerlendirme Raporu. Eğitim Reformu Girişimi, İstanbul.
• KEÇELİ BABA, Şakir (2005). “Alevîlik, Sünnîlik ve Politika”, Türk Yurdu. 25:210, 119-121.
• ONAT, Hasan (2005). “Alevilik-Bektaşilik, Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Dersleri ve Diyanet”, Türk Yurdu. 25: 210, 8-13.
• SUBAŞI, Necdet (2010). Alevi Çalıştayları Nihai Rapor. Ankara.
• SUBAŞI, Necdet (2011). “Müfredata Dâhil Olmak Ya da Aleviliği Oku(t)mak”, Türkiye’de Okullarda Din Öğretimi. (Edit: Recep Kaymakcan, Mahmut Zengin, Z. Şeyma Aslan), İstanbul: Dem Yay., 55-63.
• ŞİMŞEK, Eyup; GÜNGÖR, Özcan, (2013). “Alevi Yapısallaşması, Talepler ve Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitaplarında Alevilik-Bektaşilik”, Turkish Studies. Volume 8/3, 539-565.
• T.C. DEVLET BAKANLIĞI, (2010). 7. Alevi Çalıştayı. 28-29-30 Ocak 2010, Kızılcahamam-Ankara, Ankara.
• T.C. MEB, Din Öğretimi Genel Müdürlüğü, “Hasan Zengin ve Eylem Zengin Tarafından Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde Açılan Davaya Dair Genel Müdürlüğümüz Görüşü”, 1-11. T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI, Din Öğretimi Genel Müdürlüğü (2012). “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitaplarında Alevilik Süreci”.
• T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI, Din Öğretimi Genel Müdürlüğü, (2005). Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar). İstanbul: MEB. Yayınları.
• T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI, Din Öğretimi Genel Müdürlüğü, (2007). İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (4,5,6,7 ve 8.Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu. Ankara: MEB. Yayınları.
• T.C. MİLLİ Eğitim Bakanlığı, Din Öğretimi Genel Müdürlüğü, (2010a). İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (4,5,6,7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu. Ankara: MEB. Yayınları.
• T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI, Din Öğretimi Genel Müdürlüğü, (2010b). Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara.
• TOSUN, Cemal, (2005). “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Derslerinde Alevilik”, Türk Yurdu. 25: 210, 37TOSUN, Cemal, (2009). “Almanya’da Alevî Din Derslerinin Tarihsel Gelişimi ve Türkiye’ye Muhtemel Yansımaları”, Dinî Araştırmalar, Alevilik Özel Sayısı. 12:33, 99-106.
• TOSUN, Cemal, (2010). Din Eğitimi Bilimine Giriş, Ankara: PegemA Yayınları.
• TOSUN, Cemal; Zengin, Halise Kader (2009). “Almanya’daki Alevilik Din Dersi Programları (1-4. Sınıflar) Üzerine Bir İçerik Analizi”, Dinî Araştırmalar, Alevilik Özel Sayısı. 12:33, 345-383. YILMAZ, Hüseyin (2009). “Alevîlik-Sünnîlik Açısından Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersleri”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. XIII:2, Y: 2009, 189-209.
• YILMAZ, Hüseyin (2011a). Alevî-Sünnî Diyalogu-Din Eğitimi Açısından Bir Değerlendirme-. Sivas: Asitan Yayıncılık.
• YILMAZ, Hüseyin (2011b). “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersinde Aleviliğin Öğretimi”, Tükiye’de Okullarda Din Öğretimi. (Edit: Recep Kaymakcan, Mahmut Zengin, Z. Şeyma Aslan), İstanbul: Dem Yay., 65-101.
• Elektronik Kaynaklar Erdem Karahanoğulları, Özlem, “Danıştay Kararlarında Din, Vicdan ve Düşünce Özgürlüğü”, http://www.yargitay.gov.tr/abproje/belge/sunum/rt5/Karahanogullari_DinOzgurlugu.pdf, (erişim 01.08.2013), ss.1-21.
• Hasan ve Eylem Zengin-Türkiye, 0 Ekim 2007, http://www.avrupakonseyi.org.tr/aihmk/aihmk07_165.htm, (erişim 08.07.2009).
• YILDIRIM, Mine (2012) “2011-2012 Öğretim Yılında Uygulanan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Programına İlişkin Bir Değerlendirme”, Eğitim Reformu Girişimi, http://www.aihmiz.org.tr/aktarimlar/dosyalar/1349647350.pdf, (erişim 01.08.2013), 1-12.