DIVORCE SUITS AND BRIDE PRICE(MAHR) IN ALEPPO AT THE SECOND HALF OF THE XVI.CENTURY

Yıl 2013, Cilt: 12 Sayı: 47, 252 - 274, 01.03.2013

Mehmet Kabacık

Öz

ABSTRACT
Divorce concluding family life in Aleppo ,generally , occurs according to ex parte declaration of intention of man,conditional divorce, divorce from absent husband and bilateral agreement. Divorce are processed in accordance with Islamic law. While Ottoman government want that marriage and divorce processes should be done at religious institutions at the certificate of Metropolitan assigment, non-muslims go to religious court by choosing Islamic law to take legal action. The mean of amount of bride price(mahr) in Aleppo be paid in the form of before and then is 65 gold. Women could easily legigate for bride price and to protect their rights about other issues. They also legitated confidental issues about their marriage .The amount of bride price is high by comparison with house,shop,horse,camel and service of transportation. The high amount of bride price makes difficult divorce and remarriage. During Ottoman period , the amount of bride price decreased and at the begining of century XIX. the amount of bride price decreased by 80-90% compared to century of XVI. The tendency of reduction amount of bride price to make easier marriage is reflected law after Reform(Tanzimat) and the amount of bride price decline as a symbolic level.
Key Words; The amount of bride price(mahr) in Aleppo, Marriage, Divorce

Anahtar Kelimeler

The amount of bride price(mahr) in Aleppo, Marriage, Divorce

XVI. YÜZYILIN İKİNCİ YARISINDA HALEP'TE BOŞANMA DAVALARI VE MEHİR

Öz

Halep'te aile hayatını sona erdiren boşanmalar, genel olarak erkeğin tek taraflı irade beyanı yanında, şartlı boşanma, gaip olan kocalardan boşanma ve iki tarafın uzlaşması (muhala'a) şeklinde gerçekleşmektedir. Boşanmalarda İslam hukuku çerçevesinde işlem yapılmaktadır. Metropolitlerin atanma beratlarında, Osmanlı yönetimi evlenme ve boşanma işlemlerinin mutlaka kendi dini kurumlarında yapılmasını istemesine rağmen Gayrimüslimlerin İslam hukuku kurallarını tercih ederek işlemlerini yaptırmak üzere şer'iye mahkemelerine başvurdukları görülmektedir. Yarısı peşin(muaccel) ve yarısı daha sonra(müeccel) şekilde ödenen mehir ödemelerinin ortalaması Halep'te 65 altın gibi yüksek bir rakam olduğu tespit edilmiştir. Kadınlar mehir alacakları ve diğer konularda hukuklarını korumak için çok rahat mahkeme kapılarını aşındırmışlardır. Evlilik hususunda en mahrem konuları dahi mahkemede dava edebilmişlerdir. Mehir miktarları, dönemin ev, dükkan, at, deve ve ulaşım gibi bazı mal ve hizmetleri ile karşılaştırıldığında, çok yüksek meblağlar olduğu görülmektedir. Mehir miktarlarının yüksekliği boşanma ve yeniden evlenme işlemlerini zorlaştıracak niteliktedir. Osmanlı hakimiyeti sürecinde Halep'te mehir miktarlarında önemli düşüşler yaşanmış ve XIX. yüzyıl başlarında mehir miktarları XVI. yüzyıla göre % 80-90 oranında gerilemiştir. Osmanlı devletinin evliliği kolaylaştırmak için mehir miktarlarını azaltma eğilimi, Tanzimat'tan sonra kanunlara da yansımış ve mehir miktarları sembolik bir seviyeye düşürülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Halep'te mehir miktarı, evlilik, boşanma.

Anahtar Kelimeler

Halep’te mehir miktarı, evlilik, boşanma.

Kaynakça

• 1-Şer’iye Sicilleri 1, 4, 5, 8, 9, 177, 204 numaralı Halep Şer’iye Sicilleri 2-Basılı Eserler AKGÜNDÜZ Ahmet, Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, c. VI, Đstanbul, 1993.
• AYDIN Mehmet Akif, Türk Hukuk Tarihi, Đstanbul 2005.
• BĐLMEN Ömer Nasuhi, Hukuk-ı Đslamiye ve Istalahat-ı Fıkhiyye Kamusu, c.II,Đstanbul 1976.
• CĐCĐ Recep, “Osmanlı Klasik Dönemi Fıkıh Kitapları” Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C. 3, Sayı 5, 2005.
• CĐN Halil, Đslâm ve Osmanlı Hukukunda Evlenme, Ankara 1974.
• DÖNDÜREN Hamdi, “Hul Maddesi” Samil Đslam Ansiklopesidisi, c.3, Đstanbul 1991.
• Şem’dânî-zâde Fındıklılı Süleyman Efendi, Mür’i’t-Tevârih, c.1,(Yayınlayan M.Münir Aktepe), Đstanbul, 1976.
• KIVRIM Đsmail, “17. yüzyılda Osmanlı Toplumunda Boşanma Hadiseleri (Ayıntâb Örneği; Talâk, Muhâla‘a ve Tefrîk)”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi ( http://sbe.gantep.edu.tr ), 2011 10(1), s.379.
• SAK Đzzet, “Şer’iye Sicilleri Işığında Gayrimüslim Osmanlı Vatandaşlarının Aile Hayatı: Konya Örneği (1700‐1725)”, Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2012, Sayı: 7.
• YAKUT Esra, “XIX. Yüzyılda Orta Anadolu Bölgesi’nde Evliliğin Ortaya Çıkışı, Sona Ermesi ve Sonuçları” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XII, 2008, S. 1-2.
• ZUHAYLÎ Vehbe, Đslâm Fıkhı Ansiklopedisi, c.9, Đstanbul, 1994.