SÜREKLİ KAYGI, UMUTSUZLUK VE BENLİK SAYGISININ ERGENLERİN RİSKLİ DAVRANIŞLARINI YORDAMA GÜCÜ

Yıl 2014, Cilt: 13 Sayı: 51, 0 - , 03.11.2014

Meliha TUZGÖL Dost , İbrahim Keklik

https://doi.org/10.17755/esosder.89538

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmanın amacı cinsiyet, yaş, başarı, sürekli kaygı, umutsuzluk ve benlik saygısının ergenlerin riskli davranışlarını yordama gücünü belirlemektir. Araştırma, 2011-2012 Öğretim Yılı bahar döneminde Ankara’da altı farklı liseye devam eden toplam 519 (291 kız, 228 erkek) lise öğrencisi üzerinde gerçekleştirilmiştir.  Araştırmada Riskli Davranışlar Ölçeği, Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri’nin Sürekli Kaygı Alt Ölçeği, Back Umutsuzluk Envanteri, Coopersmith Benlik Saygısı Envanteri’nin Kısa Formu ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Veri analizinde çoklu regresyon tekniği kullanılmıştır. Bulgulara göre cinsiyet, yaş, akademik başarı, sürekli kaygı, umutsuzluk ve benlik saygısı değişkenleri birlikte ergenlerde riskli davranış varyansının %21’ini açıklamaktadır. Cinsiyet, yaş, sürekli kaygı ve umutsuzluk lise öğrencilerinin riskli davranışlarını anlamlı olarak yordamaktadır. Erkek öğrenciler kız öğrencilerden daha yüksek riskli davranış puanlarına sahiptir. Yaş, sürekli kaygı ve umutsuzluk değişkenlerine ilişkin puanlar arttıkça riskli davranışlar da artmaktadır. Diğer yandan akademik başarı ve benlik saygısı ergenlerin riskli davranışlarını anlamlı olarak yordamamaktadır. Sonuçlar, araştırmanın sınırlıkları ve doğurguları tartışılmış, psikolojik danışman ve araştırmacılar için önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Riskli davranışlar, ergen, sürekli kaygı, umutsuzluk, benlik saygısı

Anahtar Kelimeler

Riskli davranışlar, ergen, sürekli kaygı, umutsuzluk, benlik saygısı

Kaynakça

• Babington, L. M. & Kelley, B. R. (2009). Self-esteem and risk behaviors of Dominican adolescents. Issues in Comprehensive Pediatric Nursing, 32, 131-144.
• Bachman, J. G., O’Malley, P. M., Freedman-Doan, P. (2009). Response styles revisited: Racial/ethnic and gender differences in extreme responding. Monitoring the Future Occasional Paper No. 72. Institute for Social Research; Ann Arbor, MI.
• Bachman, J. G., O’Malley, P. M., Freedman-Doan, P., Trzesniewski, K. H., & Donnellan, M. B. (2011). Adolescent self-esteem: Differences by race/ethnicity, gender, and age. Self Identity, 10(4): 445–473.
• Beck, A. T., Weissman, A., Lester, D. ve Trexler, L. (1974). The measurement of pessimism: The hopelessness scale. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42(6), 861-865.
• Bolland, J. M. (2003). Hopelessness and risk behavior among adolescents living in high-poverty inner-city neighborhoods. Journal of Adolescence, 26, 145-158.
• Burden, J. (2010). Parent and adolescent readiness in the transition to adolescent diabetic self-care. (Doctoral dissertation, Michigan State University, East Lansing: MI).
• Büyükgöze Kavas, A. (2009). Self-esteem and health-risk behaviors among Turkish late adolescents. Adolescence, 44(173), 187-198.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. A., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behaviors. New Jersey: Lawrence Erl-baum Associates, Publishers.
• Ellis, B. J., Del Guidice, M., Dishion, T. J., Fiqueredo, A. J., Gray, P., Griskevicius, V., Hawley, P. H., Jacobs, W. J., James, J., Volk, A. A. & Wilson, D. S. (2012). The evolutionary basis of risky adolescent behavior: Implications for science, policy, and practice. Developmental Psychology, 48(3), 598-623.
• Emily, P. G., Forehand, R., Colletti, C. J. M. & Rakow, A. (2009). The role of anxie-ty/depression in the development of youth high risk behaviors: An examination of two competing hypotheses in a sample of African-American, single mother families. Journal of Psychopathological Assessment, 32, 340-346.
• Gardner, M., & Steinberg, L. (2005). Peer influence on risk taking, risk preference, and risky decision making in adolescence and adulthood: An experimental study. Developmental Psychology, 41(4), 625–635.
• Gençtanırım Kuru, D. (2010). Ergenlerde riskli davranışların yordanması. (Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara). htpp://tez.yok.gov.tr adresinden edinilmiştir.
• Hicks, B. M. (2007). Gender differences and developmental change in externalizing disorders from late adolescence to early adulthood: A longitudinal twin study. Journal of Abnormal Psychology, 116(3), 433-447.
• Jessor, R. (1987). Problem behavior theory, psychological development, and adolescent problem drinking. British Journal of Addiction, 82, 331-342.
• Kling, K. C., Hyde, J. S. , Showers, C. J. , & Buswell, B. N. (1999). Gender differences in self-esteem: A meta-analysis. Psychological Bulletin, 125(4):470–500.
• Korkut, F. (2004). Okul temelli önleyici rehberlik ve psikolojik danışma. Ankara: Anı ya-yıncılık.
• Maggs, J. L., Almeida, D. M., & Galambos, N. L. (1995). Risky business: The paradoxical meaning of problem behavior for young adolescents. Journal of Early Adolescence, 15, 339-357.
• Mancini, J. A. & Huebner, A. J. (2004). Adolescents risk behaviors patterns: Effects of structured time-use, interpersonal connections, self system characteristics, and socio-demographic influences. Child & Adolescent Social Work Journal. 21 (6): 647-668.
• Öner, N., ve Le Compte, A. (1985). Durumluk-sürekli kaygı envanteri el kitabı. İstanbul : Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Pişkin, M. (1997). Türk ve İngiliz lise öğrencilerinin benlik saygısı yönünden karşılaştırılması. III. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Adana: Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı ve Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği Yayını.
• Pursell, G. R., Laursen, B., Rubin, K. H., Booth-LaForce, C., & Rose-Krasnor, L. (2008). Gender difference in patterns of association between prosocial behavior, personality and externalizing problems. Journal of Research in Personality, 42(2), 2472-481. doi:10.1016/j.jrp.2007.06.003
• Rashwan, M. R. (2008). Adolescent relationshıps in multiple contexts: Associatıons with internalizing and externalizing behavior. (Doctoral dissertation, Wayne State University: Detroit, MI).
• Ruangkanchanasetr, S., Plitponkarnpim, A., Hetrakul, P. & Kongsakon, R. (2005). Youth risk Behavior Survey: Bangkok, Thailand. Journal of Adolescent Health. 36: 227–235.
• Savaşır, I. ve Şahin, N. H. (1997). Bilişsel-davranışçı terapilerde değerlendirme: Sık kul-lanılan ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Schettini-Evans, A. (2003). Adolescent health risk behavior: Parent and peer contributions and health outcomes. (Doctoral dissertation. Michigan State University: East Lansing, MI).
• Seber, G., Dilbaz, N., Kaptanoğlu, C. ve Tekin, D. (1993). Umutsuzluk ölçeği: Geçerlilik ve güvenirliği. Kriz Dergisi, 1(3), 139-142.
• Sharaf, A. Y., Thompson, E. A. & Walsh, E. (2009). Protective effects of self-esteem and familiy support on suicide risk behaviors among at risk adolescents. Journal of Child and Adolescent Psychiatric Nursing, 22(3), 160-168.
• Shedler, J., & Block, J. (1990). Adolescent drug use and psychological health: A longitudinal inquiry. American Psychologist, 45, 612-630.
• Simantov, E., Schoen, C., & Klein, J. D. (2000). Health-compromising behaviors: Why do adolescents smoke or drink? Identify underlying risk and protective factors. Pediatrics and adolescent medicine, 154 (10): 1025–1033.
• Spielberger, C. D., Gorsuch, R. L., & Lushene, R. E. (1970). The State-Trait Anxiety Inventory (STAI) test manual for Form X. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.
• Steinberg, L. (2008). A social neuroscience perspective on adolescent risk-taking. Devel-opmental Review, 28(1), 78–106.
• Wild, L. G., Flisher, A. J., Bhana, A. & Lombard, C. (2004). Associations among adolescent risk behaviours and self-esteem in six domain. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 45(8), 1454-1467.