FELAK ve NAS SURELERİ BAĞLAMINDA SİHİR MEFHÛMU

Yıl 2015, Cilt: 14 Sayı: 52, 0 - , 30.01.2015

Emannullah Polat

https://doi.org/10.17755/esosder.51620

Öz

İnsanların sihirle olan ilişkisi binlerce yıl öncesine dayanmaktadır. Kur’ân-ı Kerim’in de açıkladığı gibi; Babil ve Mısır coğrafyalarında sihir olarak gerçekleştirilen bazı faaliyetler bunun misallerini teşkil etmektedirler. Cahiliye dönemi inançları, geçmiş milletlerin inanç kırıntılarına bulanmış hurafelerden ve asılsız zanlardan oluştuğundan, o dönemde de sihir hadisesine rastlanmaktadır. Onların da Babil ve Mısırlılar gibi, sihri kötü emelleri için kullandıkları ve küfürlerini arttırdıkları anlaşılmaktadır. Kur’ân-ı Kerim, bu vakanın her dönemde var olduğuna işaret ederek çirkinliğini ortaya koymakta ve bu çirkinliğin şerrinden sadece Allah’a sığınılması gerektiğini bildirmektedir. İşte bu çalışmada, Türkçe’de “büyü” olarak ifade edilen ancak çok daha kapsamlı bir anlama sahip olan “sihir” kavramının ifade ettiği mefhum, muavvizeteyn surelerinin nüzulüne sebep olan hadiseler çerçevesinde anlaşılır hale getirilmeye çalışılacak ve Efendimiz (s.a.s.)’in kendisi için yapıldığı bildirilen sihir karşısındaki durumu değerlendirilecektir.

Anahtar kelimeler: Muavvizeteyn, sihir, hased, nazar ve üfürükçülük

Anahtar Kelimeler

Muavvizeteyn, sihir, hased, nazar ve üfürükçülük

Kaynakça

• Kur’ân-ı Kerim
• Bâlîy, Vahîd Abdüsselam, es-Sârimü’l-Bettâr fi’t-Tesaddiyyi li’s-Seharati’l-Eşrâr, Dâru İbn Hazm, I. Baskı, Kahire, 2008.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hasan, Delâilü’n-Nübüvve ve Ma’rifetü Ahvali Sâhibi’ş-Şeria, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, I. Baskı, 1988.
• Bikâî, Bürhanüddin Ebü’l-Hasan İbrahim b. Ömer, Mesâ’idü’n-Nazar li’l-İşrâfi alâ Makâsı’s- Süver, (tah. Abdüssemi’ Muhammed Ahmed Hüseyin), Mektebetü’l-Meârif, Riyad, I. Baskı, 1987. Buhârî
• Çelebi, “Kur’ân ve Sünnet’in Okültizme Bakışı”, Kur’an ve Tefsir Araştırmaları-V (İslam Düşüncesinde Gayb Problemi-I), İstanbul, 2003.
• Çelebi, İlyas, “Geçmişten Devralınan Kültürel Miras: Sihir Problemi”, Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2002, sayı: 9.
• Çelebi, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, “sihir” maddesi, Ankara, 2009.
• Dâmeğânî, Ebû Abdillah Hüseyin b. Muhammed, el-Vücûh ve’n-Nezâir li Elfâzi Kitâbi’l- Lâhi’l-Azîz, (tah. Arabî Abdülhamid Ali), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, I. Baskı, 2003.
• Derveze, Muhammed İzzet, et-Tefsîrü’l-Hadîs, Dârü İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1383 (h).
• Duran, M. Ali, Sûre İsimleri Açısından Kur’ân’ın Anlaşılması, Işık Yayınları, İzmir, 2013.
• Ebû Hilâl el-Askerî, Hasan b. Abdillah b. Sehl b. Said b. Yahya b. Mihran, el-Fürûku’l- Lüğaviyye, (tah. Muhammed İbrahim Selim), Dârü’l-İlim, Kahire, ty.
• Ebü’l-Ferec el-Cevzî, Cemalüddin Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, Nüzhetü’l-A’yüni’n- Nevâzir fî İlmi’l-Vücûhi ve’n-Nezâir, (tah. Muhammed Abdülkerim Kazım er-Râdî), Müessesetü’r-Risâle, III. Baskı, 1987.
• Ebü’l-Ferec el-Cevzî, Zâdü’l-Mesîr fî İlmi’t-Tefsir, (tah. Abdürrezzak el-Mehdi), Dârü’l- Kütübi’l-Arabî, I. Baskı, 1422 (h).
• Ebü’s-Süûd, Muhammed b. Muhammed b. Mustafa el-Ummâdî, İrşâdü’l-Akli’s-Selîm ilâ Mezâyâ’l-Kitâbi’l-Kerim, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, I. Baskı, Beyrut, 1999.
• Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, Eser Neşriyat, ty.
• Feyyûmî, Ahmed b. Muhammed b. Ali, el-Misbâhü’l-Münîr fî Ğarîbi’ş-Şerhi’l-Kebîr, el- Mektebetü’l-İlmiyye, Beyrut, ty.
• Fîrûzâbâdî, Mecdüddin Muhammed b. Yakub, Besâiru Zevi’t-Temyîz fî Letâifi’l-Kitâbi’l-Azîz, (tah. Muhammed Ali en-Neccâr), el-Mektebetü’l-İlmiyye, Beyrut, ty.
• Halil b. Ahmed, Ebû Abdirrahman b. Amr b. Temim, Kitâbü’l-‘Ayn, (tah. Mehdi el-Mahzûmî ve İbrahim es-Sâmirâî), Mektebetü’l-Hilâl, ty.
• Hatîb eş-Şerbînî, Muhammed İbn Ahmed, es-Sirâcü’l-Münîr fi’l-İ’âneti alâ Ma’rifeti Ba’zı Me’ânî Kelâmi Rabbina’l-Hakîmi’l-Habîr, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, I. Baskı, Beyrut, 2004.
• Hâzin, Alâüddin Ali b. Muhammed b. İbrahim b. Ömer, Lübâbü’t-Te’vîl fî Meânî’t-Tenzîl, (tah. Muhammed Ali Şahin), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, I. Baskı, 1415 (h).
• İbn Âşûr, Muhammed Tahir İbn Muhammed, İbn Muhammed Tâhir, et-Tahrîrü’l-Ma’nâ’s- Sadîd ve Tenvîrü’l-Akli’l-Cedîd min Tefsiri’l-Kitâbi’l-Mecîd, Dârü’t-Tunusiyye, Tunus, 1984.
• İbn ‘Atiyye el-Endülüsi, Ebû Muhammed Abdulhakk, el-Müharrarü’l-Vecîz fî Tefsiri Kitâbi’l-Azîz, Dârü İbn Hazm, Beyrut, 2002.
• İbn Darîs, Ebû Abdillah Muhammed b. Eyyub b. Yahya el-Beceliy er-Râzî, Fedâlü’l-Kur’âni ve mâ Ünzile mine’l-Kur’âni bi Mekkete ve mâ Ünzile bi’l-Medineti, (tah. Urve Bedir), Dârü’l-Fikir, Dımaşk, I. Baskı, 1987.
• İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyin Ahmed b. Zekeriyya er-Râzî, Mu’cemu Mekâyîsi’l-Lüğa, Dârü’l- Kütübi’l-İlmiyye, III. Baskı, 2011.
• İbn Fâris, Mücmelü’l-Lüğa, (tah. Züheyr Abdülmühsin Sultan), Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, II. Baskı, 1986.
• İbn Hişam, Ebû Muhammed Abdülmelik, Sîretü’n-Nebeviyye, (tah. Mustafa es-Sükâ, İbrahim el-Ebyârî ve Abdülhafîz Şelbî), Dârü İbn Kesir, Beyrut, II. Baskı, 2005.
• İbn Kesir, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer, Tefsirü’l-Kur’âni’l-Azîm, Dârü’l-Kalem, II. Baskı, Beyrut, ty.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fadl Cemalüddin Muhammed b. Mükrim b. Ali, Lisânü’l-Arab, Dâr-u Sadr, III. Baskı, Beyrut, 1414 (h).
• İbnü’l-Arabî, Ebû Bekir Muhammed b. Abdillah, Ahkâmü’l-Kur’ân, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, III. Baskı, 2003.
• İbnü’l-Mülakkin, Siracüddin Ebû Hafs Ömer b. Ebi’l-Hasan Ali b. Ahmed, Tefsîru Ğarîbi’l- Kur’ân, (Semîr Taha el-Meczûb), Âlemü’l-Kütüb, I. Baskı, Beyrut, 2011.
• İsfehânî, Râğıb (Hüseyin) b. Muhammed, Müfredâtü Elfâzi’l-Kur’ân, (tah. Safvân Adnân Dâvudî), Dârü’ş-Şâmiyye, Beyrut, II. Baskı, 1997.
• Kâsımî, Muhammed Cemalüddin b. Muhammed Said b. Kâsım, Mehâsinü’t-Te’vîl, (tah. Muhammed Bâsil Uyûn es-Sûd), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, I. Baskı, 1418 (h).
• Kurtûbî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed, el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân, (tah. Ahmed el- Berdûnî ve İbrahim Itfiyyiş), Dârü’l-Kütübi’l-Mısriyye, Kahire, 1964.
• Lebîd b. Rebî’ati’l-‘Âmirî, Dîvânü Lebîd, Dâru Sâdır, Beyrut, ty.
• Mâtüridî, Ebû Mansur Muhammed b. Muhammed b. Mahmud, Te’vîlâtü Ehli’s-Sünne, (Fatıma Yusuf el-Haymî), Müessesetü’r-Risale, Beyrut, I. Baskı, 2004.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Muhammed b. Habîb, en-Nüket ve’l-Uyûn, (tah. Es-Seyyid b. Abdilmaksud b. Abdirrahim), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, ty.
• Mevdûdî, Ebü’l-A’lâ, Tefhîmü’l-Kur’ân, (trc. Muhammed Han Kayanî, Yusuf Karaca, Nazife Şişman, İsmail Bosnalı, Ali Ünal ve Hamdi Aktaş), İnsan Yayınları, II. Baskı, İstanbul, 1996.
• Nahhâs, Ebû Ca’fer Ahmed, b. Muhammed b. İsmail, en-Nâsih ve’l-Mensûh fî Kitâbi’l-Lâhi Azze ve Celle ve İhtlafi’l-Ulemâi fî Zâlike, Müessesetü’r-Risale, Beyrut, I. Baskı, 1991.
• Nîsâbûrî, Nizâmüddin el-Hasan İbn Muhammed İbn Hasan el-Kummî, Ğarâibü’l-Kur’ân ve Reğâibü’l-Fürkân, (Zekeriya Umeyrât), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, I. Baskı, 1416 (h)
• Polat, Emannullah, “Kur’ân’da “Vesvese” Kavramının Semantik Analizi”, Ekev Akademi Dergisi, yıl: 18, sayı: 60 (Yaz 2014)
• Polat, Kur’ân-ı Kerim’e Göre Ruhî Hastalıklar, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Temel İslam Bilimleri Tefsir ABD, (Basılmamış Doktora Tezi), Sakarya, 2010.
• Râzî Fahrüddin, Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer b. Hasan b. Hüseyin, Mefâtîhü’l-Ğayb, Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, III. Baskı, 1420 (h).
• Sa’lebî, Ebû İshak Ahmed b Muhammed b. İbrahim en-Nîsâbûrî, el-Keşf ve’l-Beyân fî Tefsiri’l-Kur’ân, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2004.
• Se’âlibî, Ebû Zeyd Abdurrahman b. Muhammed b. Mahlûf, el-Cevâhirü’l-Hisân fî Tefsiri’l- Kur’ân, (tah. Muhammed Ali Muavvez ve Adil Ahmet Abdülmecid), Dâr-ü İhyâi’t- Terâsi’l-Arabî, Beyrut, I. Baskı, 1418 (h).
• Süyûtî, Celâlüddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr, ed-Dürrü’l-Mensûr et-Tefsir bi’l-Me’sûr, Dârü’l-Fikir, Beyrut, ty.
• Süyûtî, el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, (tah. Mustafa Dîbü’l-Büğâ), Dârü İbn Kesir, Beyrut, II. Baskı, 1993.
• Şemseddin Sami, Kâmûs-i Türkî, Şifa yayınevi, I. Baskı, İstanbul, 2012.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-Beyan fî Te’vîli’l-Kur’ân, (tah. Ahmed Muhammed Şakir), Müessesetü’r-Risale, I. Baskı, 2000.
• Tanyu, Hikmet, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara, 1992, “Büyü” maddesi.
• Taşköprizâde, Ahmed b. Mustafa, Miftâhü’s-Sa’âde ve Misbâhü’s-Siyâde fî Mevdû’âti’l- Ulûm, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, I. Baskı, 1985.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmud b. Ömer b. Ahmed, el-Keşşâf an Hakâiki Ğavâmidi’t- Tenzîl, Dârü’l-Kütübi’l-Arabî, Beyrut, II. Baskı, 1407 (h).
• Zemahşerî, Esâsü’l-Belâğa, Dârü’n-Nefâis, Şam, I. Baskı, 2009.
• Zerkeşî, Bedrüddin Muhammed b. Abdillah, el-Bürhan fî Ulûmi’l-Kur’ân, (tah. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahim), Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut, ty.
• Zührî İbn Şihâb, Muhammed b. Müslim b. Abdillah, en-Nâsih ve’l-Mensûh fi’l-Kur’âni’l- Kerim, (tah. Mustafa Mahmud el-Ezherî), Dârü İbn Kayyım, Riyad, I. Baskı, 2008.
• Zührî, Muhammed b. Sa’d b. Menî’, Kitâbü Tabakâtü’l-Kebîr, (tah. Ali Muhammed Ömer), Mektebetü’l-Hancî, Kahire, ty.