ERGENLERDE BAŞA ÇIKMA STRATEJİLERİNİ AÇIKLAMADA BİLİŞSEL ESNEKLİĞİN ROLÜ

Yıl 2015, Cilt: 14 Sayı: 55, 291 - 300, 13.08.2015

Ahmet Bedel , Esra Ulubey

https://doi.org/10.17755/esosder.91623

Cited By: 28

Öz

Bu çalışmanın amacı, bilişsel esneklik ile başa çıkma stratejileri arasındaki ilişkinin incelenmesi ve bilişsel esnekliğin başa çıkma stratejilerini anlamlı düzeyde yordayıp yordamadığının belirlenmesidir. Bu amaçla, 362 lise öğrencisine Bilişsel Esneklik Ölçeği (Martin & Rubin, 1995) ve Ergenler İçin Başa Çıkma Ölçeği (Spirito, Stark & Williams, 1988) uygulanmıştır. Araştırmanın istatistiksel analizlerinde, pearson momentler çarpım korelâsyonu ve regresyon analizi tekniği kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre, bilişsel esneklik ile başa çıkma stratejilerinden aktif başa çıkma ve olumsuz başa çıkma boyutu arasında anlamlı düzeyde ilişkili olduğu görülmektedir. Bilişsel esneklikle, kaçınan başa çıkma stratejisi arasında ise anlamlı bir ilişkinin olmadığı görülmektedir. Ayrıca, bilişsel esnekliğin aktif başa çıkma stratejisinin %12 sini, olumsuz başa çıkma stratejisinin % 4 ünü açıkladığı ve kaçınan başa çıkma stratejisini ise anlamlı düzeyde yordamayıp toplam varyansın %1 ini açıkladığı sonucu elde edilmiştir. Bu bilgiler ışığında, öğrencilerin başa çıkma becerilerini arttırmaya yönelik yapılması planlanan rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde bilişsel esnekliği artıracak etkinliklere yer verilmesinin önemine vurgu yapılarak tartışılmış ve bu konuda yapılacak sonraki araştırmalar için önerilerde bulunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Ergen, bilişsel esneklik, başa çıkma stratejileri

Kaynakça

• Altunkol, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin bilişsel esneklikleri ile algılanan stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Aydınay Satan, A. (2014). Dini İnanç ve Bilişsel Esneklik Düzeylerinin Öznel İyi Oluş Düzeyine Olan Etkisi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 3(7), 60-61.
• Basut, E. (2006). Stres, başa çıkma ve ergenlik. Çocuk ve Ruh Sağlığı Dergisi, 13(1), 31-36.
• Bedel, A., Işık, E. & Hamarta, E (2014). Ergenler için başa çıkma ölçeğinin (EBÇÖ) geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 39(176), 227-235.
• Bilgin, M. (2009). Bilişsel esnekliği yordayan bazı değişkenler. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(36), 142-157.
• Büyüköztürk, Ş. (2003). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Chang, E C. (2002). Predicting suicide ideation in an adolescent population: Examining the role of social problem solving as a moderator anda a mediator. Journal of Personality and Individual Differences, 32, 1279-1291.
• Corey, G. (2008). Psikolojik Danışma Kuram ve Uygulamaları (T. Ergene, Çev.) Ankara: Mentis Yayıncılık.
• Çelikkaleli, Ö. (2014a). Bilişsel esneklik ölçeği’nin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Eğitim ve Bilim, 39(176), 339-346.
• Çelikkaleli, Ö. (2014b). Ergenlerde bilişsel esneklik ile akademik, sosyal ve duygusal yetkinlik inançları arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 39(176), 347-354.
• D’Zurilla, T. J. & Goldfried, M. R. (1971). Problem solving and behavior modification. Journal of Abnormal Psychology, 78(1), 107-126.
• D’Zurilla, T. J., Chang, E. C. & Sanna, L. J. (2003). Self-esteem and socıal problem solvıng as predıctors of aggressıon ın college students. Journal of Social and Clinical Psychology, 22(4), 424-440.
• D’Zurilla, T. J., Nezu, A. M. & Maydeu-Oliveras, A. (2004). Social problem solving: theory and assesment. Social problem solving: theory, research and training, Ec. Chang, TJ. D’Zurilla and LJ Sanna, (Ed.), Washington DC: American Psychological Association.
• Dennis, J.P., & Vander Wal, J.S. (2010). The Cognitive Flexibility Inventory: Instrument Development and Estimates of Reliability and Validity. Cognitive Therapy Research, 34, 241–253.
• Diril, A. (2011). Lise öğrencilerinin bilişsel esneklik düzeylerinin sosyodemografik değişkenler ve öfke düzeyi ile öfke ifade tarzları arasındaki ilişki açısından incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Dodge, K.A. & Price, J.M. (1994). On the relation between social ınformation processing and socially competent behavior in early school-aged children. Child Development, 65, 1385-1397.
• Ellis, A. (1998). How to control your anger, before it controls you. New York: Kensington Publishing Corp.
• Eskin, M. (2014). Sorun çözme terapisi (3. Baskı). Ankara: HYB
• Eskin, M., Akoğlu, A., & Uygur, B. (2006). Ayaktan tedavi edilen psikiyatri hastalarında travmatik yaşam olayları ve sorun çözme becerileri: intihar davranışıyla ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 17(4), 266-275.
• Fidan, T., Ceyhun, H. E. & Kırpınar, İ. (2009). Gençlerin kullandığı başa çıkma tutumlarının intihar girişimi ile ilişkisi. Klinik Psikofarmokoloji Bülteni, 19(1), 214-216.
• Folkman, S., & Lazarus, R. S. (1986). Stress process and depressive symptomatology. Journal of Abnormal Psychology, 95, 107-113.
• Francazio, S. K. & Flessner, C. A. (2015). Cognitive flexibility differentiates young adults exhibiting obsessive-compulsive behaviors from controls. Psychiatry Research, 228(2), 85–190.
• Greening, L. (1997). Adolescent stealers' and nonstealers' social problem-solving skills. Adolescence, 32(125), 5-51.
• Gündüz, B. (2013). The contributions of attachment styles, irrational beliefs and psychological symptoms to the prediction of cognitive flexibility. Educational Sciences: Theory and Practice, 13(4), 2079-2085.
• Hackney, H. & Cormier, S. (2008). Psikolojik danışma ilke ve teknikleri (Çev: Tuncay Ergene, Seher Aydemir Sevim). Ankara: Mentis Yayıncılık.
• Holen, S., Lervag, A., Waaktaar, T. & Ystgaard, M. (2012). Exploring the associations between coping patterns for everyday stressors and mental health in young schoolchildren. Journal of School Psychology, 50, 167–193.
• Holt, M.K. & Espelage, D.L. (2002). Problem- Solving Skills and Relationship Attributes Among Woman With Eating Disorders. Journal Of Counseling & Development, 80, 346-354.
• Karataş, Z. (2011). Okul pansiyonunda kalan ergenlerin kaygı düzeyleri ve problem çözme becerilerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(21), 208-222.
• Korkut, F. (2007). Okul temelli önleyici rehberlik ve psikolojik danışma (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık
• Kulaksızoğlu, A. (2009). Ergenlik Psikolojisi (11. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi
• Lin, W. L., Tsai, P. H., Lin, H. Y. & Chen, H. C. (2014). How does emotion influence different creative performances? The mediating role of cognitive flexibility. Cognition and Emotion, 28(5), 834-844.
• Martin, M. M. & Anderson, C. M. (1998). The cognitive flexibility scale: Three validity studies. Communication Reports, 11, 1-9.
• Martin, M. M., & Rubin, R. B. (1994). Development of a communication flexibility scale. Southern Communication Journal, 59, 171-178.
• Martin, M.M., Anderson, C. M. & Thweatt, K. S. (1998). Aggressive communication traits and their relationship with the cognitive flexibility scale and the communication flexibility scale. Journal of Social Behavior and Personality, 13(3), 34-45.
• Spirito, A., Francis, G., Overholser, J., & Frank, N. (1996). Coping, depression and adolescent suicide attempts. Journal of Clinical Psychology, 25(2), 147-155
• Spirito, A., Stark, L.J., & Williams, C. (1988). Development of a brief coping checklist for use with pediatric populations. Journal of Pediatric Psychology, 13(4), 555-574
• Stevens, A. D. (2009). Social problem-solving and cognitive flexibility: Relations to social skills and problem behavior of at-risk young children. Unpublished doctoral thesis, Available from ProOuest Dissertations and Theses database. (UMI No. 3359050).
• Türkçapar, H. (2009). Bilişsel Terapi (4. Baskı). Ankara: HYB
• Türküm, A.S., Kızıltaş, A. & Sarıyer, A. (2004). Anadolu üniversite psikolojik danışma ve rehberlik merkezinin hedef kitlesinin psikolojik ihtiyaçlarına ilişkin ön çalışma. Türk PDR Dergisi, 21, 15-27