TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİNDE FAALİYETTE BULUNAN İŞLETMELER AÇISINDAN BU BÖLGELERE YÖNELİK SAĞLANAN DEVLET TEŞVİK VE DESTEKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: BİR TEKNOKENT ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 83, 1046 - 1066, 01.07.2022

Derya Onocak , Ömer Köse , Sefa Onut

https://doi.org/10.17755/esosder.1064502

Öz

Bu çalışmanın amacı, teknoloji geliştirme bölgeleri (TGB)’ne yönelik uygulanan devlet teşvik ve desteklerinin bu bölgelerde faaliyet gösteren işletmeler açısından önemini ve işletmelerin bu bölgelerde faaliyette bulunma tercihleri üzerindeki etkisini tespit etmektir. Bu amaç kapsamında Cumhuriyet Teknokent’te faaliyette bulunan 57 firmadan 47’sine anket uygulanmıştır. “Tanımlayıcı bilgiler”, “TGB’lerde faaliyet göstermeyi etkileyen unsurlar”, “TGB’lere sağlanan teşvik ve desteklere yönelik düşünceler” olmak üzere üç farklı kategorideki soruların yer aldığı anket formu ile araştırmanın amacı kapsamında; akademisyen olan-olmayan, kadın-erkek, TGB dışında da faaliyette bulunan-bulunmayan katılımcıların görüşleri karşılaştırılmış ve anlamlı farklar tespit edilmiştir. Ayrıca katılımcıların çoğunun maliyetleri azaltıcı yönde etki eden en önemli destek unsurunun Katma Değer Vergisi (KDV) istisnası olduğu, teşvik politikalarının en önemli avantajının yeni yatırım düşüncelerini ortaya çıkarması olduğu, TGB’lerde şirket açmayı etkileyen en önemli unsurun sağlanan destekler ve teşvikler olduğu, teşvik ve desteklerin vergi yükünü azalttığı, yatırım yapmada kolaylık sağladığı ve sermaye ihtiyacını azalttığı yönünde görüşe sahip olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, Devlet Teşviki, Devlet Desteği

EVALUATION OF GOVERNMENT INCENTIVES AND SUPPORT FOR THE BUSINESSES OPERATING IN TECHNOLOGY DEVELOPMENT ZONES: A TECHNOCENT EXAMPLE

Öz

The aim of this study is to determine the importance of government incentives and supports for technology development zones (TDZ) for businesses operating in these regions and the effect of businesses on their preferences to operate in these regions. For this purpose, a questionnaire was applied to 47 of the 57 companies operating in Cumhuriyet Teknokent. Within the scope of the research, with the questionnaire form which includes questions in three different categories: “Descriptive information”, “Elements affecting the operation in Technology Development Zones” and “Thoughts on incentives and supports provided to Technology Development Zones”; The opinions of the participants, whether they are academics or not, male or female, and those who operate outside the Technology Development Zones or not, were compared and significant differences were determined. In addition, the most important support factor that reduces the costs of most of the participants is Value Added Tax (VAT) exemption, the most important advantage of incentive policies is that they reveal new investment ideas, the most important factor affecting opening a company in Technology Development Zones is the support and incentives provided, incentives and supports reduce the tax burden. It has been determined that they facilitates investment and reduces the need for capital.

Anahtar Kelimeler

Technology Development Zones, Government Incentive, Support of Government, Technology Development Zones, Government Incentive, Support of Government

Kaynakça

• 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu, Resmi Gazete Tarihi: 02/11/1984, Resmi Gazete Sayısı:18563.
• 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu, Resmi Gazete Tarihi: 06/07/2001, Resmi Gazete Sayısı: 24454.
• Açar, F. (2021). Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde İstisna Kazanç Tutarının Tespit Edilmesi. Mali Çözüm Dergisi, 31, 233-239.
• Akçomak, İ. S., & Kalaycı, E. (2016). Ar-Ge ve Yeniliğin Ölçümü ve Ar-Ge ve Yenilik Anketi Verilerinin Araştırmada Kullanılması. (Ed.) Erdil, E. , Pamukçu, M.T. , İ. Akçomak S. ve Tiryakioğlu, M., Bilim, Teknoloji, Yenilik: Kavramlar, Kuramlar ve Politika (ss 1-20). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Akdoğan Gedik, M. (2019). Vergi Teşvik Araçları ve Yatırımlar: OECD Ülkeleri İçin Bir Değerlendirme. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28(2), 421-435.
• Bilgili, A. (2008). Üniversite-Sanayi İşbirliği’nde Teknoparklar: Bursa Ulutek Teknoloji Geliştirme Bölgesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Busom, I. (2000). An Empirical Evaluation of the Effects of R&D Subsidies. Economics of Innovation and New Technology, 9(2), 111-148.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, Ankara: Pegem Akademi.
• Çaltekin, M. (2018). Teknoloji Geliştirme Bölgeleri ile Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinde Vergi ve Sosyal Güvenlik Uygulamaları. PKF Accountants & Business Advisers, Erişim adresi: www.pkfistanbul.com/download/mehmet-caltekin-tgb-arge-vergi-uygulama.pdf.
• Çiloğlu, İ. (1997). Teşvik Sisteminin Değerlendirilmesi. Hazine Dergisi, 8(10), 1-15.
• Duran, M. (1998). Türkiye’de Uygulanan Yatırım Teşvik Politikaları (1968-1998), Ankara: T.C Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Yayını.
• Görkemli, H. N. (2011). Bölgesel Kalkınmada Teknoparkların Önemi ve Konya Teknopark Önemi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Gül, T. G. & Çakır, S. (2014). Teknoparkalar ve Teknoloji Üretimi: İzmir Teknoloji Geliştirme Bölgesi Örneği. Bilgi Ekonomisi ve Yönetim Dergisi, 9(1), 79-90.
• Harmancı, M. & Önen, M. Ö. (1999). Dünyada ve Türkiye’de Teknopark ve Teknokent Uygulamaları, Ankara: Türkiye Kalkınma Bankası Yayını.
• Hazman, G. G. & Karamıklı, A. (2020). Proje Bazlı Yeni Teşvik Sisteminin AB Teşvik Sistemi İle Karşılaştırılması, Gümrük Ticaret Dergisi, 7(20), 31-50.
• http://www.odtuteknokent.com.tr/tr/hakkinda/turkiyedeki-teknokentler (Erişim tarihi: 20.06.2021).
• https://www.iasp.ws/our-industry/definitions (Erişim tarihi: 28.05.2021).
• https://www.sanayi.gov.tr/istatistikler/istatistiki-bilgiler/mi0203011501 (Erişim tarihi: 24.06.2021).
• Kağızman, H. B. (2008) Türkiye’deki Teknoparklarda Faaliyet Gösteren İşletmelerin Yönetsel Sorunları, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Kalaycı, Ş. (2009). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara: Asil Yayın.
• Karagöz, Y. (2014). SPSS 21.1 Uygulamalı Biyoistatistik, Ankara: Nobel Yayınevi.
• Karagöz, Y. (2016). SPSS ve AMOS 23 Uygulamalı İstatistiksel Analizler, Ankara: Nobel Yayınevi.
• Keleş, M. K. & Tunca, M. Z. (2010). Türkiye’deki Teknokentlerin Mevcut Durumunun İncelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (11), 1-22.
• Keleş, M. K. (2007). Türkiye’de Teknokentler: Bir Ampirik İnceleme. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Kızıltaş, M. İ., (2006). The Dilemma of Flexibility in The Spatial Development of Science Parks The Case Of Metu-Technopolis, Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Tatar Candan, G. & Yurdadoğ, V. (2017). Türkiye’de Maliye Politikası Aracı Olarak Teşvik Politikaları, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (27), 154-177.
• Tepe, S. & Zaim, H. (2016). Türkiye ve Dünyada Teknopark Uygulamaları: Teknopark İstanbul Örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(29), 19-43.
• Terzioğlu, E. (2017). Kalkınma Ajansları Tarafından Sağlanan Mali Desteklerin İşletmelerce Muhasebeleştirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi, Karabük.
• Toprak, Y. V. (2018). Türkiye’nin Gelişme Sürecinde Teknoloji Politikaları: Teknoparklar. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Tüleykan, H. (2015). Mali Teşvik Uygulamalarında Ar-Ge ve Önemi, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 231-254.
• Yalçıntaş, M. (2014). Üniversite – Sanayi – Devlet İşbirliğinin Ülke Ekonomilerine Etkileri: Teknopark İstanbul Örneği, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5(10), 83-106.
• Yılmaz, N. & Yıldız, E. (2020). Mali Teşvik Uygulamaları Açısından Zafer Kalkınma Ajansı Uşak İli İncelemesi, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 7(2), 499-524.