OKULDA YÖNETİŞİM DÜZEYİ İLE ÖRGÜTSEL MUHALEFET DÜZEYİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 84, 1651 - 1674, 08.10.2022

Esef Hakan Toytok Sümeyye Özdemir

https://doi.org/10.17755/esosder.1100792

Öz

Bu araştırmanın amacı, öğretmen algılarına göre okul yönetişimi ile örgütsel muhalefet arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırma betimsel ilişkisel tarama modeliyle desenlenmiştir. Araştırmanın evreni, 2019-2020 öğretim yılında Kahramanmaraş’ın Onikişubat ve Dulkadiroğlu ilçelerindeki resmi ortaokullarda görev yapan 3462 öğretmenden, örneklemi ise araştırma evreninden “Kolay Ulaşılabilir Örnekleme” yöntemiyle belirlenen 600 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, Yüner (2018) tarafından geliştirilen “Okul Yönetişimi Ölçeği”, Ergün ve Çelik (2018) tarafından Türkçeye uyarlanan “Örgütsel Muhalefet Ölçeği” ve katılımcıların demografik bilgilerinin yer aldığı “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen verilerin uygun analiz programı kullanılarak yüzde, frekans, aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri bulunmuş, iki kategorili değişkenler için t-Testi, ikiden fazla kategorili değişkenler için ANOVA analizi kullanılmıştır. Anlamlı fark olan grupların belirlenmesi için Post-Hoc (Bonferroni) testi, değişkenler arasındaki ilişkinin belirlenmesi için ise korelasyon analizi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, öğretmenlerin okul yönetişiminin şeffaflık ve hukuka bağlılık boyutları ile örgütsel muhalefetin içsel muhalefet boyutuna yönelik algıları arasında pozitif yönde, anlamlı ancak düşük düzeyde ilişki olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin katılım boyutu ile içsel muhalefet boyutuna yönelik algıları arasında ve dışsal muhalefet boyutu ile okul yönetişiminin tüm alt boyutlarına yönelik algıları arasında ise anlamlı ilişkiye rastlanmamıştır. Buna göre okullarda örgütsel muhalefetin artması ya da azalmasının okul yönetişimiyle yüksek düzeyde ilişkisinin olmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Yönetim, Yönetişim, Okul Yönetişimi, Örgüt, Örgütsel Muhalefet

THE RELATIONSHIP BETWEEN THE LEVEL OF GOVERNANCE AND THE ORGANIZATIONAL DISSENT IN THE SCHOOL

Öz

The aim of this research is to examine the relationship between school governance and organizational dissent. The research was designed with a descriptive relational survey model. The population consists of 3462 teachers working in public secondary schools in Onikişubat and Dulkadiroğlu districts of Kahramanmaraş in the 2019-2020 academic year, and the sample consists of 600 teachers from the population, determined by the "convenience sampling" method. The "School Governance Scale" developed by Yüner, the "Organizational Dissent Scale" adapted to Turkish by Ergün and Çelik, and the "Personal Information Form", which includes the demographic information of the participants, were used as data collection tools in the research. Percentage, frequency, arithmetic mean and standard deviation values were found by using the appropriate analysis software of the data obtained from the research, t-Test was used for variables with two categories, and ANOVA analysis was used for variables with more than two categories. According to the findings, it has been determined that there is a positive, significant but low-level relationship between teachers' perceptions of the transparency and adherence to law dimensions of school governance and the internal dissent dimension of organizational dissent. However, no significant relationship was found between the teachers' perceptions of the dimension of participation and the dimension of internal dissent, and between the dimension of external dissent and their perceptions of all sub-dimensions of school governance. Accordingly, it was seen that the increase or decrease of organizational dissent in schools was not highly correlated with school governance.

Kaynakça

• Abdioğlu, H. (2007). Yönetişim ilkelerinin uygulanmasında kamu denetçiliği (ombudsmanlık) kurumu ve Avrupa Birliği sürecinde Türkiye açısından önemi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (11), 79-102.
• Bäckmen, E. ve Trafford, B. (2007). Democratic Governance of Schools, Council of Europe Publishing, Vol. 383, 98s.
• Bentler, P. M. & Bonett, D. G. (1980). Significance tests and goodness of fit in the analysis of covariance structures. Psychological Bulletin, 88 (3), 588-606.
• Bilyay, Ş., Yalçın, S. ve Özpolat, A. R. (2020). Örgütsel Demokrasi ve Örgütsel Muhalefet Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme, Social Science Development Journal, 5 (22), ss. 36-50.
• Bollen, K. A. (1986). Sample size and Bentler and Bonett’s nonnormed fit ındex. Psychometrika, 51, 375–377.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, K. E., Akgün, E. Ö., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Chıang, H. (2009). How Accountability Pressure on Failing Schools Affects Student Achievement, Journal of Public Economics, 93, ss. 1045-1057.
• De Dreu, C. K. W., & West, M. A. (2001). Minority Dissent and Team Innovation: the Importance of Participation in Decision Making, Journal of Applied Psychology, 86 (6), ss. 1191-1201.
• Elmore, R. F. (2005). Accountable Leadership, The Educational Forum, 69 (2), ss. 134-142.
• Erdal, İ. (2020). Öğretmen Görüşlerine Göre Okullarda Örgütsel Demokrasi ve Örgütsel Muhalefet Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ergün, H. & Çelik, K. (2018). Örgütsel muhalefet ölçeği Türkçe uyarlaması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. (48), 398-414.
• Ergün, H. (2017). Örgütsel Muhalefete Etki Eden Başlatıcı ve Aracı Değişkenler, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Erkasap, A. ve Ülgen, B. (2020). Örgütsel Demokrasinin Örgütsel Muhalefet Üzerine Etkisini İnceleyen Bir Araştırma, İstanbul Ticaret Üniversitesi Dış Ticaret Enstitüsü, Working Paper Series, Tartışma Metinleri, 258, ss. 1-25.
• George, D., & Mallery, P. (2003). SPSS For Windows Step By Step: A Simple Guide and Reference, 11.0 Update (4th Ed.), Allyn and Bacon, Boston.
• Gül, B. (2019). İlkokul Yönetici ve Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre İlkokulların Yönetişim Düzeylerinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Güler, B. A. (2003). Devlette Reform, TMMOB Mimarlar Odası, Ankara Şubesi Yayını, Ankara, ss.1-22.
• Gündüz, Y. ve Balyer, A. (2013). Gelecekte Okul müdürlerinin gerçekleştirmeleri gereken roller. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (3), 45-54.
• Gündüz, Y. ve Göker, S. D. (2017). Eğitim Denetimi Sürecinde Hesap Verebilirlik ve Şeffaflık Uygulamaları, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36 (1), ss. 83-93.
• Karalar, S. ve Usta Kara, I. (2020). Katılımcı İklim Algısı ile Örgütsel Muhalefet Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22 (3), ss. 714-729.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kassıng, J. W. (1998). Development and validation of the organizational dissent scale. Management Communication Quarterly, 12 (2), 183–229.
• Kassıng, J. W., & Avtgıs, T. A. (1999). Examining the Relationship Between Organizational Dissent and Aggressive Communication, Management Communication Quarterly, 13 (1), ss. 100–115.
• Kavak, O. (2016). Örgütsel Adalet Algısının Örgütsel Sessizlik ve Örgütsel Muhalefet Davranışı Üzerine Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
• Kavak, H. (2020). Algılanan Örgütsel Kronizmin Örgütsel Muhalefet Üzerine Etkisinde Örgüte Güvenin Aracı Rolü: Adıyaman İlinde Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Orta Öğretim Kurumlarında Bir Araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Kavak, H. ve Seçkin, Ş. N. (2021). Öğretmenlerin Örgütsel Muhalefet Davranışlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi: Adıyaman İli Örneği, International Academic Social Resources Journal, 6 (21), ss. 120-128.
• Koçmar, S. (2019). Örgütsel Kimlik Algısının Örgütsel Muhalefet ile İlişkisi, Kişilik Özelliklerinin Düzenleyici Rolü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Maccallum, R. C., Browne, M. W. ve Sugawara, H. M. (1996). Power Analysis and Determination of Sample Size for Covariance Structure Modeling. Psychological Methods, 1 (2), 130-149.
• Memduhoğlu, H. B. (2017). Farklılıkların Yönetimi, Yönetimde Yeni Yaklaşımlar, Ed.: H. B. Memduhoğlu ve K. Yılmaz, 3. Baskı, Pegem Akademi Yayınları, Ankara, ss. 263-298, 410s.
• Ötken, A. B., ve Cenkci, T. (2013). Beş Faktör Kişilik Modeli ve Örgütsel Muhalefet Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma, Öneri Dergisi , 10 (39), ss. 41-51.
• Özdemir, M. (2013). Genel Liselerde Görev Yapan Öğretmenlerin Örgütsel Muhalefete İlişkin Görüşleri (Ankara İli Örneği), Eğitim ve Bilim, 38 (168), ss. 113-128.
• Parlak, B. ve Arı, F. (2020). Üniversite Personeli Perspektifinden Yönetişimin Uygulanabilirliğinin Ölçümü: Bingöl Üniversitesi, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 10 (19), ss. 207-234.
• Reback, R. (2008). Teaching to The Rating: School Accountability and The Distribution of Student Achievement, Journal of Public Economics, 92, ss.1394-1415.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller H. (2003). Evaluating the Fit of Structural Equation Models: Tests of Significance and Descriptive Goodness-of-Fit Measures, Methods of Psychological Research Online, 8 (2), ss. 23-74.
• Tabachnıck, B. G. & FıdelL, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics, 6. Baskı, Pearson Education Limited, USA. Tekbıyık, A. (2014). İlişkisel araştırma yöntemi. İçinde M. Metin (Ed.), Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri (ss. 99-114). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Teksöz, F. (2008). İyi Yönetişim El Kitabı, 1. Baskı, TESEV Yayınları, İstanbul, 190s.
• Woods, N. (2000). The challenge of Good Governance for the IMF and the World Bank themselves. World Development, 28 (5), 823-841.
• Yalçın, S. ve Sayğı, E. (2021). Ortaokullarda Görev Yapan Öğretmenlerin Psikolojik Dayanıklılık, Örgütsel Muhalefet ve Örgütsel Sessizlik Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), 5 (4), ss. 402-426.
• Yazıcıoğlu, Y. & Erdoğan, S. (2004). Spss uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Detay Yayıncılık.
• Yıldırım, M. (2020). Çalışanların Örgütsel Demokrasi Algılarının Örgütsel Muhalefet Davranışı ve İşle Bütünleşme Düzeyine Etkisi: Bir Alan Araştırması, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Yıldırım, A. ve Tokgöz, A. (2020). Kayırmacılık Algısının Örgütsel Muhalefet Davranışı Üzerindeki Etkisi, Alanya Akademik Bakış Dergisi, 4 (3), ss. 541-560.
• Yılmaz, M. (2010). Yönetimden yönetişime: Trabzon ilçe belediyeleri üzerine bir inceleme. International Journal of Economic and Administrative Studies, 3 (5), 83-100.
• Yüner, B. (2018). Okul yönetişimi ile okul iklimi arasındaki ilişkinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.