ALT KÜLTÜRLER İLE HEDONİK TÜKETİM ARASINDA İLİŞKİNİN İNCELENMESİ: TÜRK TOPLUMU ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 84, 2041 - 2064, 08.10.2022

Yusuf Öcel , Hakan Tahiri Mutlu , Enis Hiçyılmaz

https://doi.org/10.17755/esosder.1132954

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı, kendine özgü özellikleri olan alt kültürlerin hedonik tüketim üzerindeki etkisini belirlemektedir. Araştırma kapsamında, Türkiye’nin farklı şehirlerinde yaşayan 416 kişiden anket yoluyla veri toplanmış, elde edilen verilerin istatistiki analizlerinde SPSS paket programından yararlanılmıştır. Toplanan verilere frekans, faktör, t-testi ve ANOVA analizleri yapılmıştır. Araştırma bulgularında; kadınların erkeklere göre hedonik tüketim eğilimlerinin daha yüksek olduğu, bireylerin genel anlamda hedonik tüketim alt boyutlarından en çok tatmin hedonizmine en az ise fikir hedonizmine eğilimli oldukları; bekar bireylerin macera hedonizmi değerlerinin evlilerden daha yüksek olduğu; öğrencilerin genel anlamda hedonik eğilimi en yüksek meslek grubu olduğu ve Ege Bölgesi şehirlerinde yaşayan bireylerin diğer şehirlere göre hedonik tüketime daha eğilimli olduğuna ulaşılmıştır. Hedonik tüketim üzerinde etkisi tespit edilemeyen faktörlerin ise; katılımcıların ikamet yerleri, katılımcıların kullandıkları ikinci bir dilin varlığı ve etnik kökenleri olduğu söylenebilir. Sonuç olarak; bireylerin hedonik tüketim eğilimleri üzerinde; cinsiyet, medeni durum, yaş, eğitim durumu, meslek ve gelir düzeyi şeklinde demografik faktörlerin ayrıca da kişilerin sahip olduğu hobilerin etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hedonizm, alt kültür, hedonik tüketim, Türk kültürü

Kaynakça

• Akca, E. (2009). Hedonik Tüketim Davranışını Belirleyen Demografik Faktörlerin Analizi, Eskişehir Yunus Emre Devlet Hastanesi Sağlık Personeli Örneği (Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi SBE, Kütahya.
• Akturan, U. (2010). Hedonik tüketim eğiliminin plansız satın alma eğilimi üzerindeki etkisinin belirlenmesi. Öneri Dergisi, 9(33), 109-116.
• Altan, A. (2019). Tüketici kişilik özelliklerinin hedonik tüketim davranışları üzerine etkisi ve bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi SBE, İstanbul.
• Altınküpe, G. (2018). Anadolu Üniversitesi öğrencilerinin giysi alışverişinde hedonik tüketim davranışlarının belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi FBE, Eskişehir.
• Altunışık, R., Özdemir, Ş. ve Torlak, Ö. (2014). Pazarlama ilkeleri ve yönetimi (1. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Altunışık, R. ve Çallı, L. (2004). Plansız alışveriş ve hazcı tüketim davranışları üzerine bir araştırma: Satın alma karar sürecinde bilgi kullanımı. 3. Ulusal Bilgi Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Eskişehir, Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 231-240.
• Altuntuğ, N. (2012). Kuşaktan kuşağa tüketim olgusu ve geleceğin tüketici profili. Organizasyon Ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1), 203-212.
• Arnold, M. J. ve Reynolds, K. E. (2003). Hedonic shopping motivations. Journal of Reatailing, 79(2), 77-95.
• Arslan, B. (2016). Etnik kökenin hedonik tüketime etkisi: Türkiye’de yaşayan farklı etnik kimliğe sahip tüketiciler üzerine bir araştırma. Akademik Bakış Dergisi, 53, 272-285.
• Arslan, İ. K. ve Mutlu, M. E. (2020). Kültürel faktörlerin tüketici davranışlarına etkileri. Premium e-Journal of Social Sciences, 4(7), 243-248.
• Ayaz, S. ve Çelikel, A. (2020). Satın alma tarzları ile güç mesafesi ve bireycilik-toplulukçuluk arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(3), 813-827.
• Aydın, S. (2010). Hedonik alışverişin cinsiyet, gelir ve yerleşim büyüklüğüne göre farklılaşması üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(3), 435-452.
• Baş, M. ve Samsunlu, G. (2015). Starbucks Coffee tüketicilerinin demografik özelliklerinden biri olan cinsiyete göre hedonik tüketim nedenlerinden etkilenme tutumlarının belirlenmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 14-34.
• Baş, Y. (2016). Tüketicilerin alışveriş davranışlarındaki düşkünlüklerinin boyutları ve ölçek geliştirme. Journal of Management, Marketing and Logistics, 3(1), 64-86.
• Bilgin, M. (2016). Psikolojik danışmanların ve psikolojik danışmanlık öğrencilerinin yaşam ve mesleki değerleri. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(4), 1091-1113.
• Birdir, S. S. ve Birdir, K. (2020). Y kuşağı karnaval katılımcılarının anlık hediyelik eşya satınalma davranışları ve hedonik tüketim eğilimlerinin belirlenmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 6(4).
• Chang, E. (2001). The mediating role of hedonic shopping value in apparel shopping satisfaction (Doctor Of Philosophy Thesis). Oregan State University, USA. Collin, C., Grand, V., Benson, N., Lazyan, M., Ginsburg, J. ve Weeks, M (2019). Psikoloji Kitabı (6. Basımdan Çeviri, Çeviren: Emel Lakşe). İstanbul: Alfa Kitap.
• Coşkun, A. ve Mutlu H. T. (2017), Investigating high school students' use of extramural english: A scale development study, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(1), 571-590.
• Çakmak, A. Ç. ve Çakır, M. (2012). 12-18 Yaş arası gençlerin hedonik tüketim davranışlarının incelenmesi: Kocaeli şehir merkezinde bir araştırma. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 1(4), 171-189.
• Çelik, O. (2017). Mobil telefon satın alımlarında hedonik tüketim: Adana örneği. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 5(1), 21-27.
• Doğan, H. G., Gürler, A. Z. ve Agcadağ, D. (2014). Hedonik tüketim alışkanlıkları üzerine etkili faktörlerin değerlendirilmesi (Tokat İli Örneği). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(30), 70-77.
• Doğan, İ. (1993). Bir Alt Kültür Olarak Ankara Yüksel Caddesi Gençliği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 26(1), 107-129.
• Erkmen, T. ve Yüksel, C. A. (2008). Tüketicilerin alışveriş davranış biçimleri ile demografik ve sosyo-kültürel özelliklerinin incelenmesine yönelik bir araştırma. Ege Akademik Bakıs, 8(2), 683-727.
• Evanschitzky, H., Emrich, O., Sangtani, V., Ackfeldt, A., Reynolds, K. E. ve Arnold, M. J. (2014). Hedonic Shopping Motivations in Collectivistic and Individualistic Consumer Culture. International Journal of Research in Marketing.
• Gardner, M. P. (1985). Mood states and consumer behavior: A critical review. Journal of Consumer Research, 12(3), 281–300.
• Haq, M. A. ve Abbasi, S. (2016). Indirect impact of hedonic consumption and emotions on impulse purchase behavior: A double mediation model. Journal of Management Sciences, 3(2), 108-122.
• Hightowera, R., Brady, M. K. ve Baker, T. L. (2002). Investigating the role of the physical environment in hedonic service consumption: an exploratory study of sporting events. Journal of Business Research, 55, 697 – 707.
• Hirschman, E. C., ve Holbrook, M. B. (1982). Hedonic Consumption: Emerging Concepts, Methods and Propositions. Journal of Marketing, 46(3), 92–101.
• Hughes, N. (2009). Consumer Collectives (Chapter 6) (in Contemporary Issues in Marketing and Consumer Behaviour, Elizabeth Parsons ve Pauline Maclaran). Butterworth-Heinemann, imprint of Elsevier
• Ilğaz, M. (2018), Kuşaklar arası hedonik tüketim davranışlarının demografik özelliklere göre farklılıkları: Kastamonu ili merkez ilçesi üzerine bir araştırma. Turkish Journal of Marketing, 3(1), 1-17.
• Işık, G. ve Selvi, M. S. (2017). Ev Hanımlarının Hedonik Tüketim Eğilimlerine İlişkin Bir Araştırma. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 108-133.
• İslamoğlu, A. H. ve Altunışık, R. (2017). Tüketici davranışları (5. Baskı). Beta Yayıncılık, İstanbul.
• Kalaycı, Ş. (2010), SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, Ankara: Asil Yayınları.
• Karagöz, Y., Mutlu, H. T., Sağır, S. ve Celil, M. (2019), Kargo şirketi seçimini etkileyen faktörlerin belirlenmesine yönelik ölçek geliştirilmesi: Sivas örneği. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 15 (2).
• Karaca, Ş. ve Gümüş, N. (2018). Kültür ve tüketim: Hofstede kültür boyutları ve ülke örnekleri ile. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Karahan, F. D. ve Adak, N. (2019). Tüketimin cinsiyeti: Tüketim toplumunda gençlerin tüketim eğilimleri. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 2(1), 118-148.
• Karataş, E. (2011). Hedonic consumption: Confırmation of the scale and analyzing the effects of demographic factors and an application in İzmir by using lisrel (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Kim, H. S. ve Hong, H. (2011). Fashion leadership and hedonic shopping motivations of female consumers. Clothing & Textiles Research Journal, 29(4), 314-330.
• Kim, H.-Y. (2013). Statistical notes for clinical researchers: assessing normal distribution (2) using skewness and kurtosis. Restorative Dentistry & Endodontics, 37(44), 52-54. doi:10.5395/rde.2013.38.1.52
• Kitiroğlu, A. L. ve Yıldız, M. (2022). Kadınların hedonik ve faydacı tüketim eğilimlerinin incelenmesi: Y ve Z kuşağı üzerine bir araştırma. Güncel Pazarlama Yaklaşımları ve Araştırmaları Dergisi, 3(1). https://doi.org/10.54439/gupayad.1073610
• Koç, E. (2019). Tüketici davranışları ve pazarlama stratejileri global ve yerel yaklaşım (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kusuma G.W., Djazuli A., Idrus S. (2013). The influence of hedonic shopping motivations on buying decision with gender as dummy variable. European Journal of Business and Management, 5(31), 241-242.
• Kükrer, Ö. (2011). Üniversite öğrencilerinde hedonik tüketimin cinsiyete göre farklılaşması. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 68-87.
• Langrehr, F. W. (1991). Retail shopping mall semiotics and hedonic consumption. Advances in Consumer Research, (18), 428-433.
• Mothersbaugh, David, L. ve Hawkins, Del I. (2016). Consumer behavior-building marketing strategy. 13. Edition, Mcgraw-Hill Education.
• Muñoz, F., Hildebrandt, A., Schacht, A., Stürmer, B., Bröcker, F., Martín-Loeches, M. ve Sommer, W. (2018). What makes the hedonic experience of a meal in a top restaurant special and retrievable in the long term? Meal-related, social and personality factors. Appetite, 125, 454-465.
• Muro, F. ve Murray, K. (2012). An arousal regulation explanation of mood effects on consumer choice. Journal of Consumer Research, 39 (3): 574-584.
• Murphy, E. F., Snow, W. A., Carson, P. ve Zigarmi, D. (1997). Values, sex differences and psychological androgyny. International Journal of Value-Based Management, 10, 69-99. Odabaşı, Y. (2012). Postmodern pazarlama (3. Baskı). İstanbul: Mediacat Kitapları.
• Odabaşı, Y. ve Barış, G. (2019). Tüketici davranışı (19. Baskı). İstanbul: MediaCat Kitapları.
• Önder, A. T. (2007). Türkiye'nin etnik yapısı, halkımızın kökenleri ve gerçekler (16. Baskı). Fark Yayınları.
• Özdemir, Ş. ve Yaman, F. (2007). Hedonik alışverişin cinsiyete göre farklılaşması üzerine bir araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(2), 81-91.
• Özkan, B. (2020). Erkeklerin hedonik tüketim alışkanlıklarının demografik değişkenler ve burçlar açısından değerlendirilmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(Armağan Sayısı), 325-344.
• Özsungur, F. ve Güven, S. (2016). Tüketici davranışlarını etkileyen sosyal faktörler ve aile. International Journal of Eurasian Education and Culture, 3, 127-142.
• Penpece, D. (2006). Tüketici davranışlarını belirleyen etmenler: Kültürün tüketici davranışları üzerindeki etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi SBE, Kahramanmaraş.
• Rani, P. (2014). Factors influencing consumer behaviour. International Journal of Current Research and Academic Review, 2(9), 52-61.
• Rokeach, M. (1979). understanding human values: ındividual and societal. New York: Free Press.
• Rose, T. ve Mort, G. S. (2001). Applying MEC theory to understanding consumer motivation for hedonic products: The role of values. American Marketing Association Conferecence Proceedings, 12, 249.
• Russell, J. A. (1980). A circumplex model of affect. Journal of Personality and Social Psychology 39(6), 1-78.
• Sarıtaş, E. ve Haşıloğlu, S. B. (2015). Çalışan kadınların özel alışveriş sitelerinden satın alımlarının hedonik amaçlı tüketim açısından incelenmesi. İnternet Uygulamaları ve Yönetimi Dergisi, 6(1), 53-62.
• Sava, I. I. (2014). Dünya dilleri ve Türkçe. Dil Araştırmaları Dergisi, Güz (19), 241-246.
• Schouten J. W. ve McAlexander, J. H. (1995). Subcultures of consumption: an ethnography of the new bikers. Journal of Consumer Research, 22(1), 43-61.
• Schouten, J. W., Martin, D. M. ve McAlexander, J. H. (2011). The evolution of a subculture of consumption (in Consumer Tribes: Bernard Cova, Robert V. Kozinets, Avi Shankar). 2. Baskı, imprint of the Taylor & Francis Group.
• Semiz, B. B. (2017). A ve B tipi kişilik özelliklerine göre tüketicilerin plansız, kompülsif ve hedonik satın alma davranışlarının araştırılması. Pazarlama İçgörüsü Üzerine Çalışmalar, 1(1), 13-22.
• Soares, A. M., Farhangmehr, M. ve Shoham, A. (2007). Hofstede's dimensions of culture in ınternational marketing studies. Journal of Business Research, 60, 277–284.
• Solomon, M., Bamossy, G., Askegaard, S. ve Hogg, M. K. (2006). Consumer behaviour, a european perspective (Third Edition). Pearson Education.
• Steenkamp, J. E. M. (2001). The role of national culture in international marketing research. International Marketing Review, 18(1), 30-44.
• Şahin, B. G. ve Akballı, E. E. (2019). Tüketici davranışlarını etkileyen faktörler ve yöntem analizi. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 1(1), 43-85.
• Tauber, E. M. (1972). Why do people shop? Journal of Marketing, 36(4), 46-49.
• Thornton, S. (1997). The Subcultures Reader. A general introduction, TJ Press (Padstow) Cornwall.
• Thorpe, C., Yuill, C., Hobbs, M., Todd, M., Tomley, S. ve Weeks, M. (2019). Sosyoloji Kitabı (3. Basımdan Çeviri, Çeviren: Tufan Göbekçin). İstanbul: Alfa Kitap.
• Tokgöz, E. (2018). Materyalist değerler statü tüketimi ve dürtüsel satın alma arasındaki ilişki. Journal of Management and Economics Research, 16(1), 1-19.
• Tse, D. K., Lee, K., Vertinsky, I. ve Wehrung, D. A. (1988). Does culture matter? A cross-cultural study of executives' choice, decisiveness, and risk adjustment in ınternational marketing. Journal of Marketing, 52(4), 81-95.
• Umud, H. (2019). Tüketici satın alma tarzında hedonik tüketim yaklaşımı: Gsm operatörü kullanıcıları üzerinde bir uygulama (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi SOBE, Denizli.
• Ünal, S. ve Ceylan, C. (2008). Tüketicileri hedonik alışverişe yönelten nedenler: İstanbul ve Erzurum illerinde karşılaştırmalı bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 22(2), 265-283.
• Wartenbroch, K., Dhar, R. (2000). Consumer choice between hedonic and utilitarian good. Journal of Marketing Research, 37(1), 60-71.