BUREAUCRACY IN SIYASETNAMA

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 86, 663 - 682, 04.04.2023

Hüsnü Ergün

https://doi.org/10.17755/esosder.1232368

Öz

Although bureaucracy is sometimes associated with negative adjectives, it is an approach that allows things to be carried out in an orderly manner. It is thought that this work, which has advice that is still valid today, maybe one of the pioneers of bureaucracy. In this study, the pioneers of bureaucracy will also be researched in the work of Nizamülmülk, which is still given importance in her age and today, in the political book. It is thought that nothing emerges out of nowhere, everything is seen for certain reasons, and it emerges through certain stages. Based on this idea, it can be said that bureaucracy has emerged in different forms throughout history. The division of labor, expertise and merit, rules, hierarchical structure, separation of personal rights and property, and official rights with the property of the bureaucracy is based on and the advice in the siyasetnama is examined. As a result of this examination, it is understood that the mentioned features of the bureaucracy are also found in the Siyasetnama.

Anahtar Kelimeler

Nizamülmülk, siyasatnama, bureaucracy, siyasatnama and bureaucracy relationship.

SİYASETNAME’DE BÜROKRASİ

Öz

Bürokrasi, günümüzde bazen olumsuz sıfatlarla ilişkili olarak anılsa da işlerin düzenli bir şekilde yürütülmesine olanak veren bir yaklaşımdır. Siyasetname bu güne kadar birçok çalışmanın konusu olmuştur. Ancak Siyasetname ile bürokrasi ilişkisini inceleyen bir çalışmaya rastlanmamıştır. Günümüzde de geçerliliğini koruyan öğütlere sahip bu eserin bürokrasinin öncüllerinden olabileceği düşünülmektedir. Bu çalışmada, çağında ve günümüzde hala isminden söz ettiren Nizamülmülk’ün eseri Siyasetname’de de bürokrasinin öncülleri araştırılacaktır. Hiç bir şeyin birden bire ortaya çıkmadığı, belli sebeplerle görüldüğü, belli aşamalardan geçerek ortaya çıktığı düşüncesinden hareket edildiğinde bürokrasinin de tarih içinde faklı şekillerde ortaya çıktığı söylenebilir. Bürokrasinin iş bölümü, uzmanlık ve liyakat, kurallar, hiyerarşik yapı, kişisel hak ve mülkiyet ile resmi hak ve mülkiyetin ayrılması özellikleri temel alınarak siyasetnamedeki öğütler incelenmiştir. Bu inceleme sonucu, bürokrasinin bahsedilen özelliklerinin Siyasetname içinde de varlığına rastlandığı anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Nizamülmülk, siyasetname, bürokrasi, siyasetname bürokrasi ilişkisi.

Kaynakça

• Akalın, K. H. (2013). “Rasyonel Bürokrasinin Batıdaki Temelleri ve Etkileri”. Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4, 38-56.
• Altunok, H. (2016). “Atama Yetkisi ve Bürokrasi Siyaset ilişkisi Üzerine Bir Değerlendirme-An Evaluation On Appointment Authority And Bureaucracy-Politics Relationship”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (14), 166-180. Retrieved from:ttps://dergipark.org.tr/tr/pub/makusobed/issue/19446/206924.
• Ardanıç, B. & Ergun, T. (1980).”Siyasal Nitelikli Yüksek Yönetici Atamaları”. Amme İdaresi Dergisi, 13 (2), 3-18.
• Avcıoğlu, D. (1986). Türklerin Tarihi. İstanbul: Tekin Yayınevi
• Aydın, M. (2000). Eğitim Yönetimi. Ankara: Hatipoğlu Yayınları
• Aytaç, Ö. (2005). “Modern Bürokratik Kurumlar ve Baskı Düzenleri”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (1), 249-278.
• Bach, T. & S. Veit (2018). “The Determinants of Promotion to High Public Office in Germany: Partisan Loyalty, Political Craft, or Managerial Competencies?”., Journal of Public Administration Research and Theory, 28 (2), 254-269, https://doi.org/10.1093/jopart/mux041
• Bayrak, M. B. (2021). ‘İlk Kentler’in Kurulması ve ‘Erken Devlet’in Doğuşu Aşamalarında Yönetim ve Yönetsel Aygıtlar Üzerine Bir Değerlendirme”. Amme İdaresi Dergisi, 54 (4), 33-60.
• Berber A. (2013). Klasik Yönetim Düşüncesi: Geleneksel ve Klasik Paradigmalarla Klasik ve Neo-Klasik Örgüt Teorileri. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Bolman, L. G. & T.E. Deal (2013). Organizasyonları Yeniden Yapılandırmak. (Çev. Ahmet Aypay & Abdurrahman Tanrıöğen. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Brower, R. S., & M. Y. Abolafia (1997). “Bureaucratic Politics: The View from Below”. Journal of Public Administration Research and Theory: J-PART, 7(2), 305–331. https://academic.oup.com/jpart/article/7/2/305/957524.
• Bursalıoğlu, Z. (2002). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: PegemA Yayıncık.
• Canatan, K. (2009). “Geleneksel Siyaset ve Devlet Felsefesinin Bir Yorumu Olarak “Siyasetname”. Büyük Devlet Adamı Nizamülmülk’ün Devlet ve Siyaset Anlayışı Üzerine”. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 4 (9), 194-220.
• Cahen, C. (1979). Osmanlılardan Önce Anadolu’da Türkler (Çev. Yıldız Moran) , İstanbul: E Yayınları
• Çanaklı, L. A. (2011). Türk Romanında Bürokrasi ve Memurlar (1872-1950). İstanbul: Özgür Yayınları.
• Çolak, Ç. (2019). “Ahi Teşkilatında Usta Çırak İlişkisinin Paternalist Lider Olgusu Çerçevesinde İncelenmesi”, International Social Sciences Studies Journal, 5(33), 2013-2022.
• Çulpan, R. (1980). “Bürokratik Sistemin Yozlaşması”. Amme İdaresi Dergisi, 13 (2), 31-45.
• Demir, F. (2011). “Bürokrasi-Demokrasi İlişkisi ve Bürokratların Seçilmişlerce Kontrolü Sorunu”. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 18 (2), 63-84 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/yonveek/issue/13695/165746
• Demirelli, L. (2022). “Bürokrasinin Siyasallaşması Kavramının Farklı Anlamları: Dilbilim Temelinde Bir Çözümleme Önerisi”. Amme İdaresi Dergisi, 54 (4), 1-31. Divitçioğlu, S. (2000). Oğuz’dan Selçuklu’ya-Boy, Konat ve Devlet. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Dursun, D. (1992). “Bürokrasi Teorisi ve Yönetim”. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 37-38, 133-149. http://dergipark.gov.tr/iusskd/issue/921/10411.
• Eryılmaz, B. (1993).” Kamu Bürokrasisinin Denetlenmesinde Yeni Gelişmeler”. Amme İdaresi Dergisi, 26 (4), 81-106.
• Fişek, K. {2013}. Yönetim ve Mizah. Mülkiye Dergisi, 37{1}, 207-238.
• Gay, P.D. (2002). Bürokrasiye Övgü, Weber- Organizasyon-Etik (Çev. Engin Yıldırım & Şuayip Çalış). İstanbul: Değişim Yayınları.
• Gholipour, A., M. Bod, Z. Mona, P. Ali & F. Samira (2010). The Feasibility of Job Sharing as a Mechanism to Balance Work and Life of Female Entrepreneurs. International Business Research. 3(3), 133-140.
• Gökçe, G., A. Şahin, & E. Örselli (2002). “Türkiye’de Siyasetin Bürokrasi Üzerindeki Etkisi: Siyasallaşma”. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2 (4) , 45-58 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/susead/issue/28439/302945
• Güler, T. (2016). “2000’li Yıllar Türkiye’sinde Siyaset Bürokrasi İlişkilerinin Kamu Yönetimi Reformları Üzerinden Okunması”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, İİBF 10. Yıl Özel Sayı, 347-382. DOI: 10.31795/baunsobed.662295
• Günal, V. A. & Aksoy, E. (2022). Selçuklu Dönemi Türk Devlet Yapısını ve Yönetim Anlayışını Şekillendiren Unsurlar. Kamu Yönetimi Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, (3), 135-168.
• Güven, H. S. (1976). “İdare Siyaset İlişkileri ve Personel Yönetimi Açısından Önemi”. Amme İdaresi Dergisi, 9 (1), 50-70.
• Halperin, M. H., P. Clapp & A. Kanter (2006). Bureaucratic politics and foreign policy. Washington: The Brookings Institution.
• Hassan, Ü. (1985). Eski Türk Toplumu Üzerine İncelemeler. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Hobbes, T. (1993). Leviathan (Çev. Semih LİM). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Hoy, W.K. & C.G. Miskel (2010). Eğitim Yönetimi, Teori, Araştırma ve Uygulama (Çev. Editörü: Selahattin Turan, Çev. Mehmet Şişman). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaya, Y.K. (1994). Çağdaşlaşma Yolunda Deve Dikenleri: Devlet/Bürokrasi/İnsan. Ankara: Bilim Yayınları.
• Kılınç, Z. A. (2019). “Siyâsetnâmelerde Adil Yönetim Sorunu: Dini Argüman ve Kişisel Çıkar Argümanı”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 23 (2), 673-691.
• Köksal, O. (2011). “Bir Kültürel Liderlik Paradoksu: Paternalizm”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15),101-122.
• Lunenburg, F.C & A.C. Ornstein (2013). Eğitim Yönetimi (Çev. Editörü. Gökhan Arastaman, Çev. Gökhan Arastaman). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Lutz, J. (2012). Alternative Work Arrangements: An Examination of Job Sharing, Compressed Workweeks, and Flextime, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Liberty University, Lynchburg,
• Machiavelli, N. (2008). Hükümdar, (Çev. Necdet Adabağ). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Meier, K. J., M. Compton, J. Polga-Hecimovich, M. Song & C. Wimpy (2019). “Bureaucracy and the Failure of Politics: Challenges to Democratic Governance”. Administration & Society, 51(10), 1576–1605. https://doi.org/10.1177/0095399719874759
• Meriç, O. (1974). “Siyasal İktidar ve Yüksek Yöneticiler Sorunu”. Amme İdaresi Dergisi, 7 (3), 73-78.
• Mises, L. V., (1944), Bureaucracy. New Haven: YALE Unıversıty Pre
• Mueller, H. (2015). “Insulation or Patronage: Political Institutions and Bureaucratic Efficiency”. The B.E. Journal of Economic Analysis & Policy, 15(3), 961-996. https://doi.org/10.1515/bejeap-2013-0084
• Nizamü’l Mülk, (2009), Siyâset-Nâme, (Haz. Mehmet Taha Ayar). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ocak, A. (2018). “Nizâmülmülk’ün Dinî ve Fikrî Hayatı”, USAD, 8, 32-52.
• Ortaylı, İ. (2010). Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi. Ankara: Cedit Neşriyat.
• Özaydın, A. (2018). “Nizâmülmülk’ün Büyük Selçuklu İmparatorluğu’na Hizmetleri”. USAD, 8, 1-31.
• Özdemir, M. (2014). “İnsan Kaynakları Yönetimi”. Kuram, Uygulama, Teknik (1. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık,
• Peters, B. G. (2009). “Stıll the Century of Bureaucracy? TheRolesof Publıc Servants”, Public Policy and Administration, 30, 7- 21.
• Peters, B. G. (2015). “Policy capacity in public administration”. Policy and Society, 34 (3-4), 219-228, DOI: 10.1016/j.polsoc.2015.09.005.
• Peters, B. G. (2020). “The Politics of Bureaucracy: A Continuing Saga”. NISPAcee Journal of Public Administration and Policy,13(2), 213-220.
• Robbins, S.P. & T.A. Judge (2013). Örgütsel Davranış. (13. Baskı). (Çev.ed. İnci Erdem, Çev. Melek Tüz). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Şaylan, G. (1972). Türkiye’de ve Yabancı Ülkelerde Yüksek Memurlar Sorunu. Amme İdaresi Dergisi, 5 (1), 43-57.
• Şimşir, M . (2015). “Nizamülmülk'ün Siyasetnamesi ve İstihbarata Yönelik İlke ve Yöntemleri”. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 1, 68-79. DOI: 10.18493/kmusekad.33931.
• Taşlıyan, M., H. Çiçeklioğlu & T. Bıyıkbeyi (2017). “Paternalist Liderlik ve Örgütsel İletişim Arasındaki İlişki: Doğu Akdeniz Bölgesinde Bir Belediye Örneği”. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 4(8), 70-87.
• Tierean, O. & Brătucu, G. (2009). “The Evolutıon of the Concept of Bureaucracy”. Bulletin of the Transilvania University of Braşov, 2 (51), 245-250.
• Tortop, N., İsbir E.G., Aykaç B., Yayman H. & Özer M.A. (2007). Yönetim Bilimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tutum, C. (1976). “Yönetimin Siyasallaşması ve Partizanlık”. Amme İdaresi Dergisi, 9 (4), 9-32.
• Weber, M. (2005). Bürokrasi ve Otorite (Çev. H. Bahadır Akın). Ankara: Adres Yayınları.
• Weber, M. (2014). Toplumsal ve Ekonomik Örgütlenme Kuramı (Çev. Özer OZANKAYA). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Yeşildurak, E. (2022). V. / XI. Asırda Bir Selçuklu Veziri: Müeyyidülmülk b. Nizâmülmülk’ün Siyasî ve İdarî Etkinliği. Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 7 (1), 407-441.
• Yıldırım, A. & H. Şimsek (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.