INVESTIGATION OF LANGUAGE OF VIOLENCE AWARENESS IN CHILDREN'S LITERATURE AS AN EDUCATIONAL MATERIAL

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 87, 796 - 805, 11.07.2023

Derya Kayıran , Alperen Avcı

https://doi.org/10.17755/esosder.1209832

Öz

Anahtar Kelimeler

Çocuk edebiyatı, Şiddet, Çocuk gelişimi, Eğitim, Eğitim materyali

BİR EĞİTİM MATERYALİ OLARAK ÇOCUK EDEBİYATINDA ŞİDDET DİLİ FARKINDALIĞININ İNCELENMESİ

Öz

Çocuk edebiyatı, bireyin bebekliğinden başlayarak yetişkinliğine varan süreçte okuyabileceği ve dikkatini çekecek konuların yer aldığı edebiyat türüdür. Bir çocuk edebiyatı eserinin oluşturulmasında en temel nokta çocuğun dikkatinin nasıl çekileceğinin bilinmesi ile başlar ve çocuğa uygunluk ile devam eder. Çocuğa uygunluk kavramı, çocuğun gelişim alanlarını destekleyecek nitelik taşıması olarak adlandırılır. Okulöncesinde çocuk edebiyatının bir tür eğitim materyali olarak kullanıldığı göz önünde bulundurulursa çocuğa uygunluk çocuk edebiyatında çok önemli bir gerekliliktir. Özellikle son yıllarda çocuk edebiyatı içeriğinde yer alan kitaplar, süreli yayınlar ve çizgi filmlerin çoğunda çocuğa yönelik ilkesinin göz ardı edildiği ve şiddet içerikli unsurların ön plana çıktığı görülmektedir. Çocuklar için hazırlanan çizgi filmler, oyunlar vb. görsellerin büyük bir çoğunluğunda olaylar kaynağını şiddetten almakta; şiddet sorun çözmenin yöntemlerinden biri şeklinde sunulmaktadır. Çocuğa uygunluk ilkesinin göz ardı edildiği bu eserlerin çocuğun yaşamında yadırganamayacak izler bırakacağı bilinmektedir. Çocuğun şiddet içerikli çocuk edebiyatı eserleri ile karşılaşmaması başta bu konuya dikkat eden ebeveynler ve çocuk edebiyatında şiddet dili farkındalıkları yüksek çocuk gelişimi alanındaki uzmanların ve okul öncesi eğitimcilerin aracılığıyla olacaktır. Bu açıdan çalışmanın amacı önlisans çocuk gelişimi öğrencilerinin çocuk edebiyatında şiddet diline yönelik farkındalıklarını incelemektir. Çalışmada veri toplama aracı olarak Turan ve Gerez Taşgın (2018) tarafından geliştirilen Çocuk Edebiyatında “Şiddet Dili” Farkındalık Ölçeği kullanılmıştır. Çalışma Doğu Anadolu Bölgesinde yer alan bir üniversiteye bağlı MYO’nda öğrenimlerine devam eden çocuk gelişimi öğrencileri ile yürütülmüştür. Çalışmaya 95 kız, 11 erkek öğrenci katılım sağlarken 1. sınıf düzeyinde 63 öğrenci 2. sınıf düzeyinde ise 43 öğrenci çalışmaya dahil olmuştur. Öğrencilerin çocuk edebiyatında şiddet diline yönelik farkındalık düzeyleri ile cinsiyet ve sınıf düzeyine göre farkındalıklarında bir farklılaşma olup olmadığına yönelik tablolar bulgular kısmında verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk edebiyatı, Şiddet, Çocuk gelişimi, Eğitim, Eğitim materyali

Kaynakça

• Achola, O. R., Gudo, C. O., &Odongo, B. (2016). Implications of instructionalmaterials on oral skillsamongearlychildhoodlearners in centralzone, KisumuCounty, Kenya. International Journal of EducationalPolicyResearchandReview,3(2), 20-28.
• Aktaş, E., &Uzuner Yurt, S. (2016). Thefactorsbeing not "ProperFor Child" in thestories of Ömer Seyfettin in terms of children' literature. International Online Journal of EducationalSciences,9(1), 207-223.
• Aytekin, H. (2008). Çocuk edebiyatında ölüm teması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 89-102.
• Bağcı, H. (2007). Türkçe öğretmeni adaylarının çocuk edebiyatına ve çocuk edebiyatı dersine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 174, 116-134
• Cullinan, B. E., &Galda, L. (1994). Literatureandthechild. HarcourtBrace&Company, 6277 SeaHarbor Drive, Orlando, FL 32887.
• Dağlıoğlu, H. E., &Çamlıbel Çakmak, Ö. (2009). Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 23(3), 510-534. De Rijke V. (2004). Horror. Hunt (Ed.), International companionencyclopedia of children’sliterature(s. 506-518). Londonand New York: Routledge.
• Dilidüzgün, S.(2018). Çağdaş Çocuk Yazını: Yazın Eğitimine Atılan İlk Adım. İzmir: Tudem Enstitüsü.
• Gönen, M., &Aydos, E. H. (2013). Resimli çocuk kitaplarının içerik ve fiziki özelliklerinin incelenmesi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (1). Gönen, M., Ertürk, G., &Özen Altınkaynak, Ş. (2011). Examiningthepreschoolteachers' use of differentapproaches in children'sliterature. Procedia -SocialandBehavioralSciences, 15, 4098-4104.
• Güneş, G. &Erkan, S. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının öğrenme stillerinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,13 (1), 13-24.
• Hökelekli, H. (2007). Çocuk ve gençlerde şiddet olgusu ve önlenmesine yönelik öneriler. Değerler Eğitimi Dergisi, 5(14), 61-78.
• Karagöz, B. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının çocuk ve gençlik edebiyatı yapıtlarının temel özelliklerini bilme yeterlikleri. TurkishStudies, 12(14), 211-230.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi. (26.baskı). Ankara Nobel Yayınevi.
• Kiefer, B.Z., Hepler, S. &Hickman, J. (2007). CharlotteHuck'schildren'sliterature. Boston: McGraw-Hill. Koyuncuoğlu, A. (2021). Çocukedebiyatının Dünya’daki ve Türkiye’dekitarihsel gelişimi. Spor, Eğitim ve Çocuk.1 (1), 1-16. DOI: 10.5505/sec.2021.25743n
• Lelli, C. M. (2010). Incorporatingdomesticviolenceawarenessthrough an undergraduatereadingcoursefocused on children'sliterature.Online Submission, Ed.D. Dissertation, WidenerUniversity.
• Lüle Mert, E. (2016). Çocuk edebiyatı eleştirisinin Türkçe öğretmen adaylarının çocuk kitaplarını gelişim düzeylerine göre ayrıştırma becerisine etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (2), 1252-1274.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (3. Baskıdan Çeviri) (Çev. Ed. Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir). Ankara: Pegem Akademi.
• Sever, S. (2002). Çocuk kitaplarına yansıtılan şiddet. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,35(1-2), 25-37.
• Sever, S. (2003). Çocuk ve edebiyat. Ankara: Kök.
• Şirin, M. R. (2000). 99 Soruda çocuk edebiyatı. İstanbul: Çocuk Vakfı.
• Şirin, M. R. (2007). Çocuk edebiyatına eleştirel bir bakış. Ankara: Kök.
• Sönmez, M. , Durmaz, M. , Topçam, A. B. &Çetinkaya, F. Ç. (2021). Sınıf öğretmenlerinin çocuk edebiyatına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi .Ana Dili Eğitimi Dergisi ,9 (2) , 531-542 . DOI: 10.16916/aded.879211
• Şimşek, T. (2014). Çocuk edebiyatı tarihine ön söz. Türk Dili Dergisi, 7, 756, 15-58.
• Temizkan, M. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının çocuk kitaplarında bulunması gereken özellikleri algılama durumları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi,31(2), 339-357.
• Temizyürek, F., Şahbaz, N.K. & Gürel, Z. (2016). Çocuk edebiyatı. Ankara: Pegem Akademi.
• Tuncer, N. (1974). Türkiye’de yayınlanmış resimli çocuk kitapları 1960-1972.Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Kütüphanecilik ve Dokümantasyon
• Turan, L. (2006). Violenceanddeath in stories of warperiodwriter Ömer Seyfettin. Online Submission,Retrivedfromhttp://files.eric.ed.gov/fulltext/ED493901.pdf at 04.05.2016.
• Turan, L. (2015). Çocuk yayınlarında yer alan bazı olumsuzluklar. Ö. Yılar ve L. Turan(Ed.), Eğitim Fakülteleri İçin Çocuk Edebiyatı (ss. 203-223). Ankara: Pegem Akademi.
• Turan, L., veGerezTaşgın, F. (2018). Çocuk edebiyatında “şiddet dili” farkındalık ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 12.
• Yağcı, Y. (2007). Çocuk ve gençlerin kitaba ulaşmasındaki köprüler. Türk Kütüphaneciliği, 21(1), 62-71.
• Yalçın, A., &Aytaş, G. (2008). Çocuk edebiyatı. (4. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yıldırım, A. &Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.