COVID-19 PANDEMIC: IS THE SUNSET OF NEOLIBERAL GLOBALIZATION?

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 88, 2033 - 2050, 20.10.2023

Abdulkadir Yaşar , Orçun Girgin

https://doi.org/10.17755/esosder.1284019

Öz

COVID-19 PANDEMİSİ: NEOLİBERAL KÜRESELLEŞMENİN GÜN BATIMI

Öz

Toplumların ekonomik, siyasal ve kültürel alanlarda bir bütünleşme sürecine girmesini ifade eden küreselleşme olgusu, ortaya çıktığı 20. yüzyılın son çeyreğinden itibaren ivme kazanarak yakın dönemin toplumsal ilişkilerine damgasını vurmuştur. Küreselleşmenin taşıyıcısı, iki kutuplu dünya düzeninin sona ermesiyle birlikte dünya genelinde yaygınlaştırılan neoliberal ekonomi politikaları olmuştur. Ulus-üstü örgütler tarafından ulusal ekonomilere empoze edilen neoliberal ekonomi politik aracılığıyla sermayenin önündeki engellerin kaldırılması hedeflenmiştir. 20. yüzyılın büyük bir bölümü boyunca ekonomiye müdahale eden başat güç olan ulus-devlet bu yolda en önemli engel olarak görülürken, ulus-devletin işlevlerinin piyasa güçlerine aktarılarak zayıflatılması girişimleri gözlenmiştir. Söz konusu uygulamaları meşrulaştırmak adına, küreselleşmenin özgürlük, barış ve refah getireceğine yönelik söylemler bu süreçte devreye girerken, sosyal gerçeklik ise başka bir hikaye anlatmaktadır. Neoliberal küreselleşmenin vaatlerinin aksine, son dönemde eşitsizlikler, ekolojik riskler, savaşlar ve ekonomik krizler görünürlük kazanmıştır. Bununla birlikte, küreselleşmenin bir sonucu olarak ortaya çıkan Covid-19 salgını, bizatihi küreselleşmenin bir kriz içine girdiğini gözler önüne sermiştir. Covid-19 pandemisi küresel piyasa ve örgütlerin başarısızlığının ilanı olmuştur. Salgın ile mücadele küresel birlikler ve özel girişimler yerine devletlerin kaynaklarıyla yürütülmüş, bu süreç bir süredir geriletilmiş olan ulus-devlet gücü ve etkinliğinin geri dönüşünü sağlamıştır. Bu bağlamda, bu çalışma yakın dönemdeki gelişmeler temelinde, küreselleşmenin siyasal ve ekonomik paradigmasını tartışmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Küreselleşme, Neoliberalizm, Ulus-devlet, Covid-19, Kriz.

Kaynakça

• Alogan, Y. (2023). Bir dönemin sonu. https://www.veryansintv.com/yazar/yavuz-alogan/kose-yazisi/bir-donemin-sonu/ Erişim Tarihi: 04.02.2023
• Aslan, S. (2021), Covid-19 Salgınının Küreselleşmeye ve Ulus Devletlere Etkisi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 2021;20(80) ss. 1735-1752.
• Ataman, K., Bozkurt V., Göka, E., İlhan, M. N., Yıldırım,N., Çiftçi, E., Liman, U., Vuran, B. (2021). COVID-19 Küresel Salgınının Toplumsal Etkileri, Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 78(3) ss. 235-248.
• Aydemir, C. ve Kaya, M. (2007). Küreselleşme Kavramı ve Ekonomik Yönü, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, www.e-sosder.com ISSN:1304-0278 Bahar-2007 C.6 S.20 (260-282)
• Babacan, A. (2020) Bildiğimiz dünyanın sonu: Kovid-19 ve küresel siyaset. https://www.aa.com.tr/tr/analiz/bildigimiz-dunyanin-sonu-kovid-19-ve-kuresel-siyaset/1814134, Erişim Tarihi: 04.02.2023
• Bauman, Z. (2012). Küreselleşme: Toplumsal Sonuçları. (Çev. Abdullah Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bell, D. (2013). İdeolojilerin Sonu. (Çev: Volkan Hacıoğlu) Bursa: Sentez Yayınları.
• Bozkurt, V. (2000). Küreselleşme: Kavram, Gelişim ve Yaklaşımlar. (Derleyen Veysel Bozkurt). Küreselleşmenin İnsani Yüzü İçinde İstanbul: Alfa Yayınları.
• Bozkurt, V. (2020). Pandemi Döneminde Çalışma: Ekonomik Kaygılar, Dijitalleşme ve Verimlilik. (Editörler Dilek Demirbaş, Veysel Bozkurt, Sayım Yorgun). Covid-19 Pandemisinin Ekonomik, Toplumsal ve Siyasal Etkileri İçinde İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınevi.
• Cengiz, O. (2021). Kapitalizm, Küreselleşme ve Covid-19 Sonrası Yeni Dünya Düzeni, Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi 2021, Vol. 7 (2) ss. 35-57.
• Çeçen, A. (2005). Ulusal Sol. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
• Çevik, S. (2020). Covid-19 Salgını, Devletin Ekonomide Rolü ve Geleceği. (Editör Konur Alp KOÇAK) Covid-19: Küresel Salgının Siyasî, Sosyal ve Ekonomik Yansımaları İçinde Ankara: Türk Akademisi Siyasi Sosyal Stratejik Araştırmalar Vakfı.
• Fukuyama, F. (2016). Tarihin Sonu ve Son İnsan. (Çev: Zülfü Dicleli). İstanbul: Profil Kitap Yayınları.
• Giddens, A. (1994). Modernliğin Sonuçları. (Çev. Ersin Kuşdil). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Harvey, D. (2015). Neoliberalizmin Kısa Tarihi, (Çev: Aylin Onacak). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Held, D. ve McGrew, A. (2008). Büyük Küreselleşme Tartışması. (Editörler: David Held ve Anthony McGrew). (Çev: Ali Rıza Güngen vd). Küresel Dönüşümler Büyük Küreselleşme Tartışması İçinde Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Held, David, McGrew, Anthony, Goldblatt, David, Perraton, Jonathan (1999) Global Transformations: Politics, Economics and Culture, Stanford University Press, Stanford.
• Heywood, A. (2019). Küresel Siyaset. (Çev: Nasuh Uslu). , Ankara: Felix Kitap.
• Hirst, P. ve Thompson, G. (2007). Küreselleşme Sorgulanıyor. (Çev: Elif Yücel ve Çağla Erdem). Ankara: Dost Kitabevi.
• Hobsbawm, E. (2008). Küreselleşme Demokrasi ve Terörizm. (Çev: Osman Akınhay). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Karakaş, M. (2020). Covid-19 Salgınının Çok Boyutlu Sosyolojisi ve Yeni Normal Meselesi, İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi 40(1) ss. 541–573.
• Kaya, M ve Aydemir, C. (2011). Küreselleşmenin Tarihsel Gelişimi, Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Yıl:1 C:1 S:1 Kış 2011 (14-36)
• Kurt, V. (2020). Koronavirüs ve Uluslararası Siyaset: ABD-Çin Soğuk Savaşı Mı? Seta Perspektif. Nisan - Sayı 274.
• Lövy, M. (2005). Ulusal Sorun, Enternasyonalizm ve Küreselleşme. (Çev: Kolektif). İstanbul: Yazın Yayıncılık.
• Mazzucato, M. (2021). The Covid-19 crisis is a chance to do capitalism differently, https://www.theguardian.com/commentisfree/2020/mar/18/the-covid-19-crisis-is-a-chance-to-do-capitalism-differently
• Miş, N. (2020) Covid-19’un Ulusal Siyasetlerin Geleceğine Etkisi. Kriter. Mayıs-Yıl 5, Sayı 46 ss. 43-45.
• Nar, M. Ş.(2020). Covid-19 Salgını ve Dönüşümün Etkisi: Şimdi ve Sonrası. İmgelem. 4 (7): ss. 363 - 382.
• Ohmae, K. (1996). Ulus - Devletin Sonu: Bölgesel Ekonomilerin Yükselişi. (Çev: Zülfü Dicleli). İstanbul: Türk Henkel Dergisi Yayınları.
• Özbudun, S. (2009). Küreselleşme, Antropoloji Sözlüğü, (Derleyenler: Kudret Emiroğlu ve Suavi Aydın). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Robertson, R. (1999). Küreselleşme, Toplum Kuramı ve Küresel Kültür. (Çev. Ümit Hüsrev Yolsal). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Rodrik, D. (2019). Daha Adil, Daha Makul Bir Küresel Ekonomi Mümkün Mü?. (Çev, Akın Emre Pilgir ve Mahmut Tekçe). İstanbul: Bkz Yayıncılık.
• Shaikh, A. (2014). Neoliberalizmin İktisat Mitolojisi. (Hazırlayanlar, Alfredo Saad Filho, Deborah Johnston) (Çevirenler: Şeyda Başlı ve Tuncel Önce). Neoliberalizim Muhalif Bir Seçki. İçinde İstanbul: Yordam Kitap.
• Stiglitz, J.E. (2002). Küreselleşme Büyük Hayal Kırıklığı. (Çev. Arzu Taşçıoğlu ve Deniz Vural). İstanbul: Plan B Yayınları.
• Strange, S. (2008). Devletlerin Azalan Otoritesi. (Hazırlayanlar: David Held ve Anthony McGrew). (Çevirenler: Ali Rıza Güngen vd.). Dönüşümler Büyük Küreselleşme Tartışması. İçinde Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Şen, B. (2008). Küreselleşme: Anlamlar ve Söylemler, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık- Sayı:18, ss.147-162.
• Yeşilyurt, Y. (2020). Covid-19 Pandemisi ve Ulus Devletler: Küreselleşmenin Sonu Mu?. Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi, Cilt/Volume 3 Sayı/Issue 6, ss. 424-435.