İHRACATA DAYALI BÜYÜME MODELİNİN TÜRKİYE EKONOMİSİ İÇİN MARKOV REJİM DEĞİŞİM MODELİYLE İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 23 Sayı: 91, 1236 - 1256, 25.07.2024

Ayşe Özge Artekin

https://doi.org/10.17755/esosder.1458141

Öz

İhracata dayalı büyüme modeline yönelik araştırmalar, ihracatın yerli sektörlerin gelişimine katkısı, istihdam ve büyüme başta olmak üzere ülkenin ulusal değerleri üzerindeki pozitif etkisinden dolayı önem taşımaktadır. Bu yüzden ülkeler dışa yönelik bir politikayla ihracat hacimlerini arttırarak, ihracata dayalı büyüme modelini tercih etmektedir. Türkiye’nin büyüme rakamları incelendiğinde ekonomik büyüme ile ihracat arasında güçlü bir ilişkinin olduğu söylenebilir. Bu çalışmada, ihracat yönlü büyüme hipotezleri çerçevesinde, 1980-2022 yılları arasında, Türkiye’nin büyüme dinamiğinde ihracatın katkısı araştırılmıştır. Çalışmanın amacı, Türkiye ekonomisinde ihracat ve GSYH ilişkisini ekonometrik olarak incelemektir. Uygulamalı analizde önce doğrusal birim kök testleri yapılmıştır. Ardından ihracat ile GSYH arasındaki dinamik korelasyon ilişkisi DCC-GARCH ile, dinamik regresyon ilişkisi ise Markov rejim değişim modeli ile analiz edilmiştir. Analiz sonucunda dinamik korelasyon göstergeleri ile Markov model sonuçlarının birbirleri ile tutarlı olduğu görülmüştür. Yüksek oynaklık döneminde korelasyonun azaldığı görülürken, Markov model sonuçlarına göre regresyon sayılarında azalma gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İhracat, DCC-GARCH, Markov Rejim Değişim Modeli

ANALYSIS OF EXPORT-LED GROWTH MODEL FOR TÜRKİYE ECONOMY WITH MARKOV REGIME SWITCHING MODEL

Öz

Research on the export-led growth model is significant due to the contribution of exports to the development of domestic sectors and its positive impact on national values, especially employment and growth. Therefore, countries prefer the export-led growth model by increasing their export volumes with an outward-oriented policy. When Turkiye's growth figures are analyzed, it is feasible to say that there is a strong connection between exports and economic growth. In this study, within the framework of export-led growth hypotheses, the additive of exports to Turkiye's growth dynamics between 1980 and 2022 is investigated. The aim of the study is to econometrically test the intercourse between exports and GDP in the Turkiye economy. In the analysis, first linear unit root analyses were implemented. Then, the dynamic correlation relationship between exports and GDP was analyzed with DCC-GARCH, and the dynamic regression relationship was performed with the Markov regime switching model. As a consequence of the examines, it was seen that the dynamic correlation indicators and Markov model results were consistent with each other. While it was found that the correlation decreased during the high volatility period, a decrease in the number of regressions was observed according to the Markov model results.

Anahtar Kelimeler

Exports, DCC-GARCH, Markov Regime Switching Model

Kaynakça

• Abosedra S. & Tang C.F. (2019). Are exports a reliable source of economic growth in MENA countries? New evidence from the rolling Granger causality method. Empir Econ, 56(3):831–841.
• Abu-Qarn, A.S. & A. Suleiman (2001). Export-led growth: empirical evidence from the mena region. Ben Gurion University Monaster Center for Economic Research, 1-34.
• Ahmad, F.,Draz, M.U. & Yang, S. (2018), Causality nexus of exports, FDI and economic growth of the ASEAN5 economies: evidence from panel data analysis, The Journal of International Trade and Economic Development, Vol. 27 No. 6, pp. 685-700.
• Akbulut, S. & Terzi, H. (2013). Türkiye’de ihracata dayalı büyümenin sektörler itibariyle analizi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5), 43-58.
• Akkaş, İ. & Öztürk, M. (2016). Türkiye'de ihracat, ithalat ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkilerinin analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42), 1329- 1337.
• Aktaş, C. (2009). Türkiye'nin ihracat ithalat ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik analizi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (18), 35-47.
• Alancıoğlu, E., & Bayraktutan, Y. (2023). Dış ticaret iktisadi büyüme etkileşimine ilişkin hipotezlerin geçerliliği: Türkiye örneği. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 15(29), 401-410.
• Arslan, F. & Etiz, A. (2023). Türkiye’de ihracatın büyüme üzerindeki etkisi: 1960-2020 yılları arası inceleme. Sosyal Bilimler Akademik Gelişim Dergisi (SOBAG), 1(1), 30–42.
• Artekin, A. Ö., & Duran, M. S. (2022). Development of internatıonal trade in Turkey: trends and changes.https://doi.org/10.3846/bm.2022.713. Erişim: 28.09.2023.
• Aslan, A. & Topcu, E. (2018). İhracata dayalı büyüme hipotezine yeni bir yaklaşım: Türkiye ekonomisi üzerine sektörel bir uygulama. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (20), 119-134.
• Ateş, İ., & Bostan, A. (2007). Türkiye’de Dış Ticaretin Serbestleşmesi ve Yoksullaştıran Büyüme (1989–2004). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensitüsü Dergisi, 1(18).
• Awokuse, T. O. (2008). Trade openness and economic growth: is growth export-led or import-led?. Applied economics, 40(2), 161-173.
• Ayvaz Güven, E. T. (2021). İhracata dayalı büyüme modeli: Türkiye örneği (1980-2020).Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 13 (1).
• Bahmani-Oskooee, M & C. Economidou (2009). Export-led growth vs. growth-led exports: LDCs experience. The Journal of Developing Areas, 42 (2),179-209.
• Bal, H. & Akça, E. (2017). İhracata dayalı büyümenin geçerliliği üzerine ampirik bir araştırma: Türkiye’den bulgular. International Conference On Eurasian Economies 2017.
• Bashir, M. S., & Ibrahim, A. A. A. (2024). Modelling Export-led Growth Hypothesis: An Empirical Evidence from Sudan.
• Brock, W., Dechert, D., Scheinkman, J., & LeBaron, B. (1996). A test for independence based on the correlation dimension. Econometric Reviews, 15, 197–235.
• Bilas, V., Bosnjak, M. & Franc, S. (2015), “Examining the export-led growth hypothesis: the case of Croatia”, Nase gospodarstvo/Our economy, Vol. 61 No. 3, pp. 22-31.
• Bilgin, C. & Şahbaz, A. (2009). Türkiye’de büyüme ve ihracat arasındaki nedensellik ilişkileri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 177-198.
• Bokosi, F. K. (2015). Export trade and economic growth in Malawi: A disaggregated approach. International Journal of Economics and Financial Research, 1(7), 97-105.
• Cai Y, Wu G, Zhang D (2020) Does export trade promote frm innovation? Ann Econ Finance,21(2):483–506.
• Corden, M. W. .(1972). Economics of scale and customs union theory.Journal of Political Economy, Vol. 6,: 99- 106.
• Çelik, D., & Aydın, A. (2023). Ekonomik büyüme, ihracat ve doğrudan yabancı sermaye yatırımları arasındaki ilişki: Türkiye özelinde ampirik bir araştırma. Antalya Bilim Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 43-70.
• Çetintaş, H. & S. Barışık (2009). Export,import and economic growth: the case of transition economies. Transit Study Review, 15, 636–649.
• Çiftçi, H., & Oglakkaya, M. S. (2023). Meksika ve ihracata dayali ekonomi modeli. Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies, 9(34), 115-134.
• Demirhan, E. & S. Akçay (2005). İhracat artışı ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi: seçilmiş MENA ülkeleri için ampirik kanıt. İktisat, İşletme ve Finans, 20 (230), 124-131.
• Desiraju, N. L. (2022). Testing the export led growth hypothesis in context of the Indian Economy A study from 1980–2020 (Doctoral dissertation, University of Chicago).
• Dritsaki, C. (2013), Causal nexus between economic growth, exports and government debt: the case of Greece, Procedia Economics and Finance, Vol. 5, 251-259.
• Dumitriu, R., Stefanescu, R. & Nistor, C. (2010). Exports as an engine for the economic growth: the case of Romania. Available at SSRN 2157713.
• Dura, Y.C., Beşer, M.K. & Acaroğlu, H. (2017). Türkiye'nin İhracata Dayalı Büyümesinin Ekonometrik Analizi. Ege Akademik Bakış, 17(2), 295-309.
• Ee, C.Y. (2016), Export-led growth hypothesis: empirical evidence from selected sub-saharan african countries, Procedia Economics and Finance, Vol. 35, pp. 232-240.
• Emek, Ömer F. (2024). Türkiye’de ihracat ile ekonomik büyüme ilişkisinin incelenmesi: Fourier Toda-Yamamoto Granger nedensellik testi. Business & Management Studies: An International Journal, 12(2), 287–296. https://doi.org/10.15295/bmij.v12i2.2385
• Engle, R. (2002), Dynamic Conditional Correlation: A Simple Class of Multivariate Generalized Autoregressive Conditional Heteroskedasticity Models, Journal of Business & Economic Statistics, 20(3), 339-350.
• Ertugrul, H. M., & Mangir, F. (2015). The tourism-led growth hypothesis: empirical evidence from Turkey. Current Issues in Tourism, 18(7), 633-646.
• Feder, G. (1982). On exports and economic growth. Journal of Development Economics,12, pp. 59–73.
• Felipe, J. & Lanzafame, M. (2020). The PRC's long-run growth through the lens of the export-led growth model. Journal of Comparative Economics, 48(1), 163-181.
• Ghosh, S., & Adebayo, T. S. (2024). The effect of world policy uncertainty and geopolitical risk factors on export-led growth for Japan: novel insights by wavelet local multiple correlation methods. Quality & Quantity, 1-29.
• Gök, A. & Güvercin, D. (2023). Evaluating different growth strategies: the case of Turkey. In Considerations of Territorial Planning, Space, and Economic Activity in the Global Economy, IGI Global, pp. 205-224.
• Helpman, E. & Krugman, P. (1985). Market structure and foreign trade, MIT Press, Cambridge, MA.
• Hsiao, M. C. V. (1987). Test of causalty and exogenity between exports and economic growth: the case of Asian NIC’s. Journal of Economic Development, 12, 143-159.
• Hüseyni, İ. & Çakmak, E. (2016). Türkiye'de ihracat ve ekonomik büyüme ilişkisi: eş-bütünleşme ve nedensellik analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(4), 831- 844.
• Islam, M. M., Tareque, M., Moniruzzaman, M., &Ali, M. I. (2022). Assessment of export-led growth hypothesis: the case of Bangladesh, China, India and Myanmar. Экономика региона, 18(3), 910-925.
• İspir, M. S., Açıkgöz Ersoy, B., & Yılmazer, M. (2009). Türkiye’nin büyüme dinamiğinde ihracat mı ithalat mı daha etkin?.Dokuz Eylül Üniversitesi. İİBF Dergisi, C, 24, 1.
• Jin, J. C. (2023). Does Export-Led Growth Still Work for the South Korean Economy? Following the Footsteps of Structural Changes in Japan. Following the Footsteps of Structural Changes in Japan.
• Jordaan, A.C. & Eita, J.H. (2007), Export and economic growth in Namibia: a granger causality analysis, South African Journal of Economics, Vol. 75 No. 3, pp. 540-547.
• Kalaitzi, A.S. and Chamberlain, T.W. (2020), Merchandise exports and economic growth: multivariate time series analysis for the United Arab Emirates, Journal of Applied Economics, Vol. 23 No. 1, pp. 163-182.
• Kalaycı, S. (2020). Küresel bağlamda ticaret liberalizasyonunun yüksek katma değerli ürünlerin ihracatına etkisi: Türkiye örneği. Turkish Studies-Economics, Finance, Politics, 15(1), 225-237.
• Kara, M. A. (2020). İhracata Dayalı Büyüme Hipotezinin Türkiye’de Bölgesel Düzeyde Test Edilmesi. Sosyoekonomi, 28(45), 301-314.
• Karagöz, M. & Şen, A. (2005). Exports and economic growth of Turkey: co-integration and error- correction analysis. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(13), 1-15.
• Kardaşlar, A. (2022). Türkiye’de ihracata dayalı büyüme hipotezi geçerliliğinin yeniden incelenmesi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 29(3), 443-461.
• Kavoussi, R. M. (1984). Export expansion and economic growth: Further empirical evidence. Journal of development economics, 14(1), 241-250.
• Korkmaz, S. (2014). Türkiye ekonomisinde ihracat ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi. İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(4), 119-128.
• Lee, J. & Strazicich, M. C. (2003), Minimum Lagrange Multiplier Unit Root Test with Two Structural Breaks, The Review of Economics and Statistics, 85(4), s.1082-1089.
• Lee, C. W., Hasyim, B., & Lin, J. Y. (2023). The export-led growth hypothesis: some evidence from the 8-ASEAN. Journal of Applied Finance & Banking, 13(2), 1-12.
• Mahadevan, R. & S. Suardi (2008). Dynamic analysis of the impact of uncertainty on import- and/or export-led growth: the experience of Japan and the Asian Tigers. Japan and the World Economy, 20, 155-174.
• Mucuk, M., Ahmet, A. Y., & Erdoğan, S. (2003). İhracatın ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye örneği (1969-2002). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 6(1), 117-127.
• Ng, S., & Perron, P. (2001). Lag length selection and the construction of unit root tests with good size and power. Econometrica, 69(6), 1519-1554.
• Odhiambo, N. M. (2022). Is export-led growth hypothesis still valid for sub-Saharan African countries? New evidence from panel data analysis. European Journal of Management and Business Economics, 31(1), 77-93.
• Orhan, A., Emikönel, M., Emikönel, M., & Castanho, R. A. (2022). Reflections of the “export-led growth” or “growth-led exports” hypothesis on the Turkish economy in the 1999–2021 Period. Economies, 10(11), 269.
• Özer, M. & Erdoğan, L. (2006). Türkiye’de ihracat, ithalat ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkilerin zaman serisi analizi. Ekonomik Yaklaşım, 17(60-61), 93-110.
• Özgür, M. I. (2015). İhracat, ithalat ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkileri: Türkiye örneği. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 7(2).
• Öztürk, İ. & Acaravci, A. (2010). Testing the export-led growth hypothesis: empirical evidence from Turkey. The Journal of Developing Areas, 44(1), 245-254.
• Pata, U. K. (2017). Türkiye'de dış ticaret ve ekonomik büyüme ilişkileri: toda-yamamoto nedensellik analizi (1971-2014). Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31(1), 119-134.
• Ricardo D (1817) On the principles of political economy and taxation. London. https://pubs.aeaweb.org/doi/pdf/https://doi.org/10.1257/jep.32.4.227. Erişim tarihi: 08.09.2023.
• Sağlam, Y. & Egeli, H. A. (2015). İhracata dayalı büyüme hipotezi: Türkiye örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(4), 517-530.
• Saraç, T. B. (2013). İhracat ve ithalatin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Türkiye örnegi/the effects of exports and imports on economic growth: Turkey case. Ege Akademik Bakis, 13(2), 181.
• Seyidoğlu, H. (2007). Uluslararası iktisat, İstanbul, Güzem Can Yayınları.
• Siliverstovs, B. & Herzer, D. (2006), “Export-led growth hypothesis: evidence for Chile”, Applied Economics Letters, Vol. 13 No. 5, pp. 319-324
• Smith A (1776). The wealth of nations. In: An inquiry into the nature and causes of the wealth of nation. London, pp 12-15. https://www.birdvilleschools.net/cms/lib/TX01000797/Centricity/Domain/6027/Adam%20Smith%20Wealth%20of%20Nations%20Excerpt.pdf Erişim tarihi: 08.09.2023.
• Sung-Shen, N., B. Biswas, & G. Tribedy (1990). “Causality between exports and economic growth: an empirical study”. Journal of Economic Development, 15 (1), 47-61.
• Şahin, D. & Durmuş, S. (2018). Türkiye'de dış ticaret ve ekonomik büyüme ilişkisinin analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(60), 1114-1122.
• Şimşek, M. (2003). “İhracata dayalı büyüme hipotezi’nin Türkiye ekonomisi verileri ile analizi, 1960-2002”. Dokuz Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F.Dergisi, 18 (2), 43- 63
• Taha, A., Aydin, M., Lasisi, T. T., Bekun, F. V., & Sethi, N. (2023). Toward a sustainable growth path in Arab economies: an extension of classical growth model. Financial Innovation, 9(1), 1-24.
• Takım, A. (2010). Türkiye’de GSYİH ile ihracat arasındaki ilişki: granger nedensellik testi.Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 315-330.
• Temiz, D. & Gökmen, A. (2010). An analysis of the export and economic growth in Turkey over the period of 1950-2009. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (5), 123-141.
• The World Bank (2023). https://databank.worldbank.org/reports.aspx?source=2&series=NY.GDP.MKTP.CD&country Erişim: 15.09.2023.
• Tirasoglu, M. (2012). Türkiye ekonomisi’nde ihracata dayalı büyüme hipotezinin yapısal kırılmalı birim kök ve eşbütünleşme testlerı ile incelenmesi. İstanbul Journal of Economics, İstanbul İktisat Dergisi, 62(2), 373.
• TÜİK (2023). https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Dis-Ticaret-104 Erişim: 15.09.2023.
• Tyler, W. G. (1980). Growth and export expansion in developing countries: some empirical evidence, Journal of Development Economics, 9 (2), 121-130.
• Viner, J. (1950). The customs union ıssue, Carnegie Endowment for International Peace, New York.
• Vohra, R. (2001). Export and economic growth: further time series evidence from less developed countries. Atlantic Economic Journal, 7 (3), 345-350.
• World Bank (2022). The role of trade in ending poverty, World Bank. https://www.worldbank.org/en/topic/trade/ publication/the-role-of-trade-in-ending-poverty
• Yapraklı, S. (2007). İhracat ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik: türkiye üzerine ekonometrik bir analiz. ODTÜ Gelişme Dergisi, 34(1), 97-112.
• Yenisu, E. (2019). Türkiye’de ihracat, ithalat ve ekonomik büyüme ilişkisi: ARDL sınır testi yaklaşımı.Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(3), 1175-1193.
• Yıldırım, E. (2015). İhracata dayalı büyüme illüzyon mu? simetrik ve asimetrik nedensellik testlerinden kanıtlar. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (15), 21-40.
• Yılgör, M., Karahan, Ö. & Öndes, H. (2021). Türkiye’de ihracat ile ekonomik büyüme arasındaki etkileşimin analizi. İzmir İktisat Dergisi, 36(3), 555-565.
• Yılmaz, Ö., & Albayrak, M. (2023). Türkiye'de diş ticaretin ekonomik büyüme üzerindeki etkisinin ampirik analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (38), 89-108.
• Yurdakul, F. & Aydın, M. (2018). Ekonomik büyüme ve dış ticaret arasındaki ilişki: Türkiye üzerine bir uygulama. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (18. EYİ Özel Sayısı), 23-36.
• Zivot, E., & Andrews, D. W. K. (2002). Further evidence on the great crash, the oil-price shock, and the unit-root hypothesis.Journal of Business & Economic Statistics,20(1), 25-44.