Francis Fukuyama’nın Kendini Reddi: “Son İnsan”dan “İnsan”ın Sonuna

Yıl 2024, Cilt: 23 Sayı: 92, 1716 - 1729, 08.10.2024

Ragıp Ergün

https://doi.org/10.17755/esosder.1491527

Öz

Batı düşüncesinde ilerlemeye yüklenen anlam ilerlemenin bir noktadan sonra sona erip ermeyeceği tartışmalarına da neden olmuştur. Bu konuda farklı düşünürler tarihi sonlandıran ve hatta donduran çeşitli teoriler ortaya atmışlardır. “Tarihin sonu”nun geldiğini ve “son insan” modelinin ortaya çıktığını düşünen kişilerden birisi de Francis Fukuyama olmuştur. Bu tez sosyal bilimlerde uzun bir dönem tartışmalara neden olmuştur. Fukuyama çeşitli eserlerinde “tarihin sonu ve son insan” tezini destekleyen çalışmalar yapmıştır. Fukuyama’nın “tarihin sonu ve son insan” tezi özellikle 21. yüzyılın başında yaşanan teknolojik gelişmelerle “insan ötesi/sonrası” konulu yaklaşımlarla farklı bir boyut kazanmıştır. İnsanın teknolojik bir varlığa dönüştürme idealine sahip bu yaklaşımların en bilineni transhümanizmdir. Bu duruma kayıtsız kalmayan Fukuyama, kendi ilmi hayatının en önemli yaklaşımını reddeden, reddetmek zorunda kalan çalışmalar yapmıştır. Fukuyama “son insan” tezinde överek bahsettiği doğa bilimlerinin ve teknolojinin gelişimi konusunda artık endişe duymaktadır. Çünkü “son insan” modelini yarattığını düşündüğü bilimsel ve teknolojik gelişmeler bilinen insanın sonunu getirme idealine yönelmiştir. Bu da Fukuyama’nın kendi tezini reddeden bir yaklaşıma kaymasına, hatta önceki tezinin temel argümanlarının geldiği noktadan endişe duymasına neden olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Francis Fukuyama, Tarihin Sonu, Son İnsan, Transhümanizm

Francis Fukuyama's Self-Denial: from “the Last Man” to the End of “Human”

Öz

Kaynakça

• Bostrom, N. (2003). Transhumanist Values. Journal of Philosophical Research 4(1), 1-13. DOI:10.5840/jpr_2005_26. https://nickbostrom.com/ethics/values.pdf.
• Bostrom, N., James Hughes ve Jonathan D. Moreno (2007). Human vs. Posthuman, The Hastings Center Report, 37(5) 4-7. https://www.jstor.org/stable/4625770
• Çetin, H. (2007). Çağdaş Siyasal Akımlar, Ankara: Orion Kitabevi.
• Çiftçi, Y. (2019). Kitap Değerlendirmesi: Tarihin Sonu ve Son İnsan, Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi, 5(2), 258-261. https://doi.org/10.25272/j.2149-8539.2019.5.3.8. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/913358.
• Dağ, A. (2019). Yaratılışa Müdahale ve Yeni Bir Evrimci Neo-Darwinist Bir Yaklaşım Olarak Transhümanizm, Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 27, 153-168. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/720012.
• Davutoğlu, A. (2009). Küresel Bunalım, İstanbul: Küre Yayınları.
• Ergün, R. (2022). Batı Düşüncesinde Kaderin Üç Hali: Teo-Biyo-Tekno. Hafıza Dergisi, 4(1), 23-41. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2421787.
• Ergün, R. (2022), Darwin’de Sosyal Darwinizm, Din Sosyolojisi Araştırmaları Dergisi, 2(2), 1-20. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2598346
• Ergün, R. (2023). Tek Parti Döneminde Sosyal Darwinizm, İstanbul: Mahya Yayınları.
• Fukuyama, F. (1992). The End of History and the Last Man, New York: Free Press.
• Fukuyama, F. (1999). The Great Disruption, London: Profile Books.
• Fukuyama, F., Mansfield H., Wilson E. O., Himmelfarb G., Fox R., Samuelson, R. J. ve Joseph, S. N. (1999). Second Thoughts: The Last Man in a Bottle, The National Interest, (56), ss. 16-33. https://www.jstor.org/stable/pdf/42897175.pdf.
• Fukuyama, F. (2002). Our Posthuman Future: Consequences of the Biotechnology Revolution. New York: Farar, Straus ve Giroux.
• Fukuyama, F. (2004). Transhumanism, Foreign Policy, (144), 42-43. https://foreignpolicy.com/2009/10/23/transhumanism/
• Fukuyama, F. (2005). Güven: Sosyal Erdemler ve Refahın Yaratılması, (Çev. Ahmet Buğdaycı), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Fukuyama, F. (2012a). Tarihin Sonu ve Son İnsan, (Çev. Zülfü Dicleli), İstanbul: Profil Yayıncılık.
• Fukuyama, F. (2012b). The Future of History: Can Liberal Democracy Survive the Decline of the Middle Class?. Foreign Affairs, 91(1), 53-61. https://www.jstor.org/stable/23217147.
• Habermas, J. (2003). The Future of Human Nature, Cambridge: Blackwell Publishing.
• Hodgson, M. G. (2004). Social Darwinism in Anglophone Academic Journals: A Contribution to the History of the Term, Journal of Historical Sociology, 17(4), 428-463. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1467-6443.2004.00239.x.
• How many homeless people are in the US, 2024, (13.05.2024), https://usafacts.org/articles/how-many-homeless-people-are-in-the-us-what-does-the-data-miss/#:~:text=The%20Department%20of%20Housing%20and,the%20same%20report%20in%202022
• Kojeve, A. (1980). Introduction to the Reading of Hegel, (Translated from the French by James H. Nichols), London: Cornell University Press.
• Kojeve, A. (2001). Hegel Felsefesine Giriş, (Çev. Selahattin Hilav), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Konur, D. ve Toprak, S. (2016). Hegel’in İnsan Anlayışı, ETÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 117-130. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/424121.
• More, Max (1996), Transhümanism: Towards a Futurist Philosophy. (21.05.2024). https://www.ildodopensiero.it/wp-content/uploads/2019/03/max-more-transhumanism-towards-a-futurist-philosophy.pdf
• Özdemir, U. (2010). Evsizlik ve Evsizlere Genel Bir Bakış, Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 21(2), 77-88. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/797235 Popper, K. (1993). Açık Toplum ve Düşmanları 2, İstanbul: Remzi Kitabevi. State of Homelessness: 2023, (13.05.2024), https://endhomelessness.org/homelessness-in-america/homelessness-statistics/state-of-homelessness/. Toynbee, A. J. (1956). A Study of History I, London: Oxford University Press.