Towards the Cold War: The Potsdam Conference Through the Pen of Turkish Authors

Yıl 2025, Cilt: 24 Sayı: 1, 560 - 575, 29.01.2025

Arzu Boy

https://doi.org/10.17755/esosder.1511282

Öz

Abstract
World War II started in an environment where the major powers, especially Germany, acted according to their interests and advantages. It spread quickly. In the war in which the Axis and Allied powers fought, Germany led the Axis bloc and fought with all its might to achieve its "living space" policy. Although the Potsdam Conference, which convened between July 17 and - August 2 1945, discussed how to ensure peace and tranquility, the emphasis was on the removal of Nazism from Germany, the division of Germany, and efforts to neutralize Germany so that it would not be seen as a threat. Russia's refusal to give up its historical ambitions and its demand for territories such as Kars and Ardahan at the conference and Turkey's rejection of these demands have once again justified the saying that history repeats itself. In addition to the demand for territory, Russia's desire to have a voice in the Straits showed that Russia would oppress Turkey at every opportunity it found, and it was discussed how to overcome the material and moral difficulties that humanity suffered. In this context, the issues at the Potsdam Conference were discussed at the center of the evaluations in the press, and they were evaluated from different perspectives by different authors in this study. The study utilized the Turkish Diplomatic Archive, national newspapers, and copyrighted works were used during the study.

Anahtar Kelimeler

World War II, Germany, Potsdam Conference, Russia, Straits

Soğuk Savaşa Doğru: Türk Yazarların Kaleminden Potsdam Konferansı

Öz

Öz
II.Dünya Savaşı, I. Dünya Savaşı’nın izleri silinmeden başladı. Savaşın sebebi olarak görülen Almanya, I. Dünya Savaşı’nda aldığı yaraları hızlı bir şekilde sarıp toparlanmasına rağmen diğer devletler için aynısını söyleyemeyiz. II.Dünya Savaşı, Almanya başta olmak üzere büyük devletlerin kendi menfaatlerine göre davrandığı bir ortamda başladı. Büyük bir hızla yayılım gösterdi. Mihver ve Müttefik güçlerin mücadele ettiği savaşta Almanya Mihver bloğunun başını çekmiş, “hayat sahası” politikasını gerçekleştirmek için bütün gücüyle mücadele etmiştir. Almanya, Rusya kendisine saldırana kadar başarılı bir şekilde ilerlemiştir. Rusya’nın müttefik bloğuna geçmesi devletlerarasındaki mevcut dengeyi bozmuş, karışık olan dünya düzenini daha karmaşık hale getirmiştir. 17 Temmuz 2 Ağustos tarihleri arasında toplanan Potsdam Konferansında barış ve huzurun nasıl temin edileceği konuları konuşulmuş olsa da Almanya’dan Nazizm’in uzaklaştırılması, Almanya’nın paylaşımı, Almanya’nın tehdit olarak görülmemesi için etkisiz hale getirilmeye çalışılmasına ağırlık verilmiştir. Rusya’nın talepleri masaya yatırılmış ve bu taleplere Türkiye’nin tepkisi ortaya koyulmuştur. Rusya’nın tarihi emellerinden vazgeçmeyerek konferansta Kars Ardahan gibi toprakları istediği ve bu talepleri Türkiye’nin reddedişi, tarih tekerrürden ibarettir sözünü bir kez daha haklı çıkarmıştır. Toprak talebinin yanı sıra Boğazlarda söz sahibi olmak istemesi de Rusya’nın her bulduğu fırsatta Türkiye’yi sıkıştıracağını göstermiş, İnsanlığın çok yara aldığı ve maddi manevi sıkıntıların nasıl atlatılacağı konuşulmuştur. Ayrıca Rusya’nın Japonya konusundaki tavrı gibi meselelere görüşülerek çözüm aranmıştır. Bu bağlamda çalışmada Potsdam Konferansındaki meseleler basında çıkan değerlendirmeler merkezinde ele alınmış, farklı yazarların kaleminden farklı görüş açılarıyla meseleler değerlendirilmiştir. Araştırmalar esnasında Türk Diplomatik Arşivi, ulusal gazeteler ve telif eserlerden yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

: II.Dünya Savaşı, Almanya, Potsdam Konferansı, Rusya, Boğazlar

Kaynakça

• Kaynakça Telif Eserler Armaoğlu, F. (1986). 20.Yüzyıl Siyasi Tarihi, İstanbul: Alkım yayınları.
• Başarır, M. (2022). Potsdam Konferansı Sırasında İngiltere’de meydana Gelen Hükümet Değişimi Ekseninde Türk Dış politikası, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:49, ss.129-145.
• Benhür, Ç. (2004). Stalin Dönemi Türk Sovyet İlişkileri, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı:15, ss.325-337.
• Çağrı, E. (1996), Avrupa’nın intiharı ve İkinci Dünya Savaşı Sonrasında Temel Sorunlar, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 51, Sayı:1, ss.259-273
• Dokuyan, S. (2013). II. Dünya Savaşı sonunda Sovyetler Birliği’nin Türkiye’den İstedikleri, CTAD, Sayı:18, ss.119-135.
• Hale, W. (2003). Türk Dış Politikası 1774-2000, İstanbul: Mozaik yayınları.
• Hasanlı, C. (2011). Türk-Sovyet İlişkileri 1939-1953, Ankara: Bilgi yayınevi.
• Keskin, M.ve Diğerleri. (1995). Türk İnkılabı ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Ufuk Kitabevi: Kayseri.
• Köse, İ. (2015). Yalta ve Potsdam Konferansları: Sovyetler Birliği’nin Türk Boğazlarında Egemenlik Paylaşım Talepleri, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, Sayı:19, ss.241-276.
• Kurtar, G. S. (2023). Türk Basınında İkinci Dünya Savaşı, (Yüksek Lisans Tezi), Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Saray, M. (2011). II. Dünya Savaşı Döneminde Türk-Sovyet İlişkileri, Hz. İlyas Kamalov, İrina Svistinova, “Atatürk’ten Soğuk Savaş Dönemine Türk-Rus İlişkileri”, I. Çalıştay Bildirileri, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Sander, O. (2010). Siyasi Tarih (1918-1994), Ankara: İmge yayınları.
• Sülün, B. (2016). II. Dünya Savaşında Yapılan Konferanslar ve Türkiye, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi , Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Sotniçenko, A. (2011). 1945-1956 Yıllarında Türk-Sovyet Diplomatik Mücadelesi ve Sonuçları, Hz. İlyas,Kamalov, İrina Svistinova, “Atatürk’ten Soğuk Savaş Dönemine Türk-Rus İlişkileri”, I. Çalıştay Bildirileri, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• TBMM, (2011). Tarihe Düşen Notlar, 1.Yasama Yılı Açılışlarında Cumhurbaşkanlarının Konuşmaları, Ankara: TBMM Yayınları.
• Tuncer, Hüner (2008), Atatürkçü Dış Politika, İstanbul: Kaynak yayınları.
• Turan, R. ve Diğerleri (2010), Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi, Ankara: Okutman Yayıncılık.
• Uçarol, Rıfat (2010), Siyasi Tarih, İstanbul: Der yayınları.
• Süreli Yayınlar Ulus, 16 Temmuz 1945, Sayı:43, s.1.
• Tanin, 15 Temmuz 1945, Sayı: 4454, s.1.
• Tanin, 19 Temmuz 1945, No:4454, s.1.
• Ulus, 19 Temmuz 1945, No: 95, s.1.
• Tanin, 18 Temmuz 1945, Sayı:4454, s.1.
• Cumhuriyet, 5 Ağustos 1945, No:7531, s.3.
• Cumhuriyet, 5 Ağustos 1945, No:7531, s.1.
• Tanin, 25 Temmuz 1945, No:4454, s.1.
• Akşam, 24 Temmuz 1945, No:9615, s.1.
• Son Posta, 25 Temmuz 1945, No: 5378, s.1.
• Vakit, 23 Temmuz 1945, Sayı:9880, s.1.
• Vakit, 24 Temmuz 1945, No:9881, s.1.
• Son Posta, 22 Temmuz 1945, No:5375, s.3.
• Tanin, 15 Temmuz 1945, Sayı: 4454, s.1.
• Tanin, 22 Temmuz 1945, No: 4445, s.1.
• Tanin, 3 Ağustos 1945, No:4454, s.1.
• Akşam, 5 Ağustos 1945, No:9627,s.1.
• Tanin, 17 Temmuz 1945, No: 4454, s.1.
• Cumhuriyet, 1 Ağustos 1945, No: 7527, s.1.
• Cumhuriyet, 21 Temmuz 1945, No:7516, s.1.
• Cumhuriyet, 15 Temmuz 1945, Sayı:7510, s.1-3.
• Vakit, 18 Temmuz 1945, No:9875, s.1.
• Cumhuriyet, 19 Temmuz 1945, No:7514, s.1-3.
• Akşam, 5 Ağustos 1945, No:9627,s.1.
• Cumhuriyet,25 Temmuz 1945, No:7520, s.1.
• Son Posta, 16 Temmuz 1945, No:5369, s.1.
• Tanin, 23 Temmuz 1945, No:4454, s.1.
• Akşam, 23 Temmuz 945, No: 9114, s.1.
• Akşam, 31 Temmuz 1945, No:9622, s.1.
• Tanin, 28 Temmuz 1945, No:4454, s.2.
• Cumhuriyet, 2 Ağustos 1945, No:7528, s.3.
• Cumhuriyet, 16 Temmuz 1945, Sayı:7511, s.1.
• Son Posta, 17 Temmuz 1945, No:5370, s.1.
• Vakit, 17 Temmuz 1945, No:9874, s.1.
• Vakit, 17 Temmuz 1945, No:9874, s.1.
• Ulus, 22 Temmuz 1945, s.1.
• Son Posta, 23 Temmuz 1945, No:5376, s.1.
• Vakit, 21 Temmuz 1945, No:9878, s.1.
• Akşam, 21 Temmuz 1945, No:6912, s.1.
• Tanin, 15 Temmuz 1945, No:4454, s.1.
• Son Posta, 3 Ağustos 1945, No:5387, .s.1.
• Cumhuriyet, 17 Temmuz 1945, s.1.
• Akşam, 21 Temmuz 1945, No:6912, s.1.
• Vakit, 15 Temmuz 1945, No:9872, s.1
• Cumhuriyet, 18 Temmuz 1945, No:7513, s.1.
• Son Posta, 17 Temmuz 1945, No:5370, s.1.
• Son Posta, 17 Temmuz 1945, No:5370, s.1.
• Son Posta, 27 Temmuz 1945,
• Ulus, 20 Temmuz 1945, Sayı:43,s.1.
• Cumhuriyet,20 Temmuz 1945, Sayı:7515, s.1.
• Vakit, 19 Temmuz 1945, No:9876, s.1.
• Son Posta, 17 Temmuz 1945, No:5370, s.1.
• Son Posta, 5 Ağustos 1945, No:5389, s.1
• Arşiv Belgeleri
• TDA.571.35271.13871.63
• TDA.571,35271.138715.63
• TDA.571.68216.298511.85