Üniversite Öğrencilerinin Saldırganlık Düzeylerinin Sosyo-Demografik Faktörler Açısından İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 24 Sayı: 3, 1191 - 1210, 30.07.2025

Kevser Küçük Can

https://doi.org/10.17755/esosder.1599312

Bu makale için 25 Ekim 2025 tarihinde bir düzeltme yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/95206/1806889

Öz

Üniversite öğrencileri arasındaki saldırganlık düzeylerini anlamak, ergenlik dönemindeki bu önemli sosyal sorunu anlaşılmasına yardımcı olabilir. Bu tür araştırmalar, saldırgan davranışlara ilişkin risk faktörlerinin belirlenmesinde ve bu faktörlerin davranışı nasıl etkilediğinin anlaşılmasında önemli bir rol oynamaktadır. Bu, önleme ve müdahale stratejilerinin geliştirilmesini sağlamaktadır. Ayrıca sosyo-demografik faktörlerin saldırganlık düzeyleri üzerindeki etkisini incelemek, sosyal bilimlerin genel bilgisine katkıda bulunabilir. Bu çalışmada üniversite öğrencilerinin saldırganlık düzeyleri ve bazı sosyo-demografik özelliklerle ilişkisi araştırılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Kırşehir’de 2021-22 yılında öğrenim gören 570 öğrenci oluşturmaktadır. Öğrencilere sosyo-demografik bilgi formu ve Buss- Perry tarafından geliştirilen Türkçe’ye Madran (2012) tarafından uyarlanan Saldırganlık Ölçeği uygulanmıştır. Araştırmada elde edilen veriler SPSS Windows 25.0 programı kullanılarak bağımsız gruplar için t-testi ve tek yönlü varyans analizi (Anova) testi uygulanmıştır. Araştırma sonucuna göre cinsiyet, yaş, bölüm, medeni durumu, eğitim durumu arasında anlamlı farklılıklar bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Saldırganlık , saldırganlık türleri , şiddet.

Investigation of University Students' Aggression Levels in Terms of Socio-Demographic Factors

Bu makale için 25 Ekim 2025 tarihinde bir düzeltme yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/95206/1806889

Öz

Understanding levels of aggression among university students can help to understand this important social problem in adolescence. Such research plays an important role in identifying risk factors for aggressive behavior and understanding how these factors influence behavior. This enables the development of prevention and intervention strategies. In addition, examining the effect of sociodemographic factors on aggression levels can contribute to the general knowledge of social sciences. In this study, the aggression levels of university students and their relationship with some sociodemographic characteristics were investigated. The study group of the research consists of 570 students studying in Kırşehir in 2021-22. Sociodemographic information form and the Aggression Scale developed by Buss-Perry and adapted into Turkish by Madran (2012) were applied to the students. The data obtained in the study were analyzed by using SPSS Windows 25.0 program, t-test for independent groups and one-way analysis of variance (Anova) test. According to the results of the study, significant differences were found between gender, age, department, marital status, and educational status.

Anahtar Kelimeler

aggression , types of aggression , violence.

Kaynakça

• Aktaş, B. (2022). Bilişsel davranışçı yaklaşım temelli psikoeğitim programının hemşirelik öğrencilerinin öfke düzeyi ve öfke ifade tarzlarına etkisi [Doktora tezi, Kafkas Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü].
• Alajiveh, M. M., Hossini, P., Hayati, S., Aghaei, A., & Matin, B. K. (2015). Prevalence and socio-demographic factors of aggression among medical college students. Journal of Biology and Today’s World, 4(8), 165–168.
• Alami, A., Shahghasemi, Z., Ghochan, A. D. M., & Baratpour, F. (2015). Students’ aggression and its relevance to personal, family, and social factors. Iran Red Crescent Medical Journal, 17(12), 1–6.
• Allen, J. J., Anderson, C. A., & Bushman, B. J. (2018). The General Aggression Model. Current Opinion in Psychology, 19, 75–80.
• Anand, R. (2024). Understanding the Syrian Civil War through Galtung’s Conflict Theory. Peninsula Journal of Strategy and Policy, 1(1).
• Anderson, C. A., & Bushman, B. J. (2002). Human aggression. Annual Review of Psychology, 53(1), 27–51.
• Archer, J. (2004). Sex differences in aggression in real-world settings: A meta-analytic review. Review of General Psychology, 8(4), 291–322.
• Aroyewun, B. A., Adeyemo, S. O., & Nnabuko, D. C. (2023). Aggressive behavior: Examining the psychological and demographic factors among university students in Nigeria. Cogent Psychology, 10(1), 2154916.
• Bandura, A. (2002). Social cognitive theory in cultural context. Applied Psychology: An International Review, 51(2), 269–290.
• Bandura, A. (2024). Social learning analysis of aggression. In Analysis of delinquency and aggression (pp. 203–232). Routledge.
• Benjamin, A. J., Kepes, S., & Bushman, B. J. (2018). Effects of weapons on aggressive thoughts, angry feelings, hostile appraisals, and aggressive behavior: A meta-analytic review of the weapons effect literature. Personality and Social Psychology Review, 22(4), 347–377.
• Bozzini, A. B., Bauer, A., Maruyama, J., Simoes, R., & Matijasevich, A. (2020). Factors associated with risk behaviors in adolescence: A systematic review. Brazilian Journal of Psychiatry, 43, 210–221.
• Breet, L., Myburgh, C. P. H., & Poggenpoel, M. (2010). The relationship between the perception of own locus of control and aggression of adolescent boys. South African Journal of Education, 30(4), 511–526.
• Brunson, S. D. (2019). Paying for gun violence. Minnesota Law Review, 104(2), 605–657.
• Budak, S. (2000). Psikoloji sözlüğü. Bilim ve Sanat Yayınları.
• Burkhardt, J., & Lenhard, W. (2021). A meta-analysis on the longitudinal, age-dependent effects of violent video games on aggression. Journal of Media Psychology, 25(3), 499–512.
• Buss, A. H., & Durkee, A. (1957). An inventory for assessing different kinds of hostility. Journal of Consulting Psychology, 21, 343–349.
• Buss, A. H., & Perry, M. (1992). The Aggression Questionnaire. Journal of Personality and Social Psychology, 63(3), 452–459.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (21. Baskı). Pegem Akademi.
• Camadan, F., & Yazıcı, H. (2017). Üniversite öğrencilerinde gözlenen saldırganlık eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2, 225–234.
• Ceylan, D. (2012). BESYO öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin incelenmesi [Mezuniyet tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi].
• Chen, B., Zhang, C., Feng, F., Xian, H., & Zhao, Y. (2023). The association between social class and aggression: A meta‑analytic review. Social Science & Medicine, 340, 116432.
• Conway, F. N., Todaro, S. M., Lesnewich, L. M., Souza, N. L., Nolen, E., Samora, J., Jeong, H., & Buckman, J. F. (2024). Athletes and aggression: A systematic review of physical and verbal off-field behaviors. Aggression and Violent Behavior, 78, 1–10.
• Çelik, N., & Kolayiş, H. (2023). Üniversite öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin karşılaştırılması. Journal of Exercise and Sport Sciences Research, 3(1), 23–31.
• Dagne, G. A. (2024). The prevalence of aggression and its relationship with exposure to real-life violence among students of public universities in Eastern Ethiopia. International Journal of Science, Technology and Society, 12(6), 167–177.
• Das, P. P. P., & Tripathy, S. (2015). Role of emotional intelligence on aggression: A comparison between adolescent boys and girls. Psychology and Behavioral Sciences, 4(1), 29–35.
• Daspe, M.-È., Emond, M., Ramos, B., Brassard, A., & Vaillancourt‑Morel, M.-P. (2025). Intimate partner violence and perception of partner hostility during conflict among young adult couples. Journal of Interpersonal Violence, 1–24.
• Dilekman, M., Ada, Ş., & Alver, B. (2011). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin saldırganlık özellikleri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 927–944.
• Eliöz, M., Çebi, M., İmamoğlu, O., İslamoğlu, İ., & Yamak, B. (2019). Üniversite öğrencilerinin sabır ve saldırganlık düzeyleri. Journal of International Social Research, 12(65).
• Erdal, R., Yılmaz, M., Başaran, Z., & Çolak, S. (2018). Examination of Aggression of University Students by the Level of Playing Sports. Journal of Education and Training Studies, 6(11), 209–213.
• Erşan, E. E., Doğan, O., & Doğan, S. (2009). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin sosyodemografik açıdan incelenmesi. Cumhuriyet Tıp Dergisi, 31, 231–238.
• Eryılmaz, A. (2022). Spor yapan ve yapmayan üniversite öğrencilerinin saldırganlık düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişki [Yüksek Lisans Tezi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi].
• Evren, C., Evren, B., Dalbudak, E., Topcu, M., & Kutlu, N. (2019). Relationship of internet gaming disorder severity with symptoms of anxiety, depression, alexithymia, and aggression among university students. The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 32, 227–235.
• Freedman, J. L., Sears, D. O., & Carlsmith, J. M. (1989). Sosyal Psikoloji (A. Dönmez, Çev.). İmge Kitabevi.
• Geniole, S. N., Bird, B. M., McVittie, J. S., Purcell, R. B., Archer, J., & Carré, J. M. (2020). Is testosterone linked to human aggression? A meta-analytic examination of the relationship between baseline, dynamic, and manipulated testosterone on human aggression. Hormones and Behavior, 123, 104644.
• Gilbert, M. A., & Bushman, B. J. (2020). Frustration-Aggression Hypothesis. In V. Zeigler-Hill & T. K. Shackelford (Eds.), Encyclopedia of Personality and Individual Differences. Springer.
• Gijwani, D., Mathur, A., Batra, M., & Sharma, A. (2021). Relationship between Emotional Intelligence and Aggression Among Nursing Students in a Tertiary Institute. Journal of Indian Association of Public Health Dentistry, 19(4), 283–287.
• Grassi, L., Peron, L., Marangoni, C., Zanchi, P., & Vanni, A. (2001). Characteristics of violent behaviour in acute psychiatric in-patients: A 5-year Italian study. Acta Psychiatrica Scandinavica, 104(4), 273–279.
• Guo, Y. (2025). Gender differences in the relationship between Big Five personality traits and aggression among physical education students. Scientific Reports, 15, 1–8.
• Gülaştı, C., & Yurdadön, E. (2023). Amatör sporcuların liderlik eğilimlerinin saldırganlık düzeylerine etkisi. Iğdır Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 6(2), 11–23.
• Günay, Y., & Aygün, M. (2023). Üniversite öğrencilerinin spora katılım açısından saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. Research in Sport Education and Sciences, 25(4), 89–93.
• Haidu, F. A., & Vlaicu, C. (2020). Psychological theories of aggression – Critical perspective. Journal of Education, Society & Multiculturalism, 1(1), 61–73.
• Haller, J. (2022). Aggression, aggression‐related psychopathologies and their models. Frontiers in Behavioral Neuroscience, 16, 936105.
• Hernández-Torrano, D., Ibrayeva, L., Sparks, J., Lim, N., Clementi, A., Almukhambetova, A., Nurtayev, Y., & Muratkyzy, A. (2020). Mental health and well-being of university students: A bibliometric mapping of the literature. Frontiers in Psychology, 11, 1226.
• Holmes, M. R., Berg, K. A., Bender, A. E., Evans, K. E., Kobulsky, J. M., Davis, A. P., & King, J. A. (2022). The effect of intimate partner violence on children’s medical system engagement and physical health: A systematic review. Journal of Family Violence, 37(8), 1221–1244.
• Huesmann, L. R. (2018). An integrative theoretical understanding of aggression: A brief exposition. Current Opinion in Psychology, 19, 119–124.
• Iqbal, M., Bardwell, H., & Hammond, D. (2021). Estimating the global economic cost of violence: Methodology improvement and estimate updates. Defence and Peace Economics, 32(4), 403–426.
• Ibrahim, A. M., Zaghamir, D. E. F., Alradaydeh, M. F., & Elsehrawy, M. G. (2024). Factors influencing aggressive behavior as perceived by university students. International Journal of Africa Nursing Sciences, 20, 100730.
• Kabakuş, K. A., Özen, Ü., & Eygü, H. (2013). Üniversite öğrencilerinin sporda şiddet ve saldırganlık algıları. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 4(7), 323–342.
• Kanwal, S., & Naqvi, I. (2021). Resource control strategies and aggression among university students. Journal of Behavioural Sciences, 31(1), 52–74.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemleri (16. Baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaynak, A., & Tunç, E. (2021). Eğitim fakültesi öğrencilerinin duygusal zekâ düzeyleri ile saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 85–104.
• Kersten, R., & Greitemeyer, T. (2024). Human aggression in everyday life: An empirical test of the General Aggression Model using experience sampling. British Journal of Social Psychology, 1–21.
• Kızıltaş, A. (2016). Üniversite öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin yetersizlik duyguları açısından incelenmesi. Journal of Social Work Education, 36(2), 359–371.
• Kim, E.-L., Gentile, D. A., Anderson, C. A., & Barlett, C. P. (2022). Are mindful people less aggressive? The role of emotion regulation in the relations between mindfulness and aggression. Aggressive Behavior, 48(6), 546–562.
• Koşan, Y. (2015). Üniversite öğrencilerinin facebook kullanımının narsisizm ve saldırganlık düzeyleri ilişkisinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi].
• Küçük Can, K. (2023). Ruhsal durumun saldırganlık davranışı üzerindeki etkisinde boş zaman katılımının aracılık rolü [Doktora tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü].
• Madran, H. A. D. (2012). Buss-Perry Saldırganlık Ölçeği’nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 24(2), 1–6.
• McConville, D. W., & Cornell, D. G. (2003). Aggressive attitudes predict aggressive behavior in middle school students. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 11(3), 179–187.
• McCurry, A. G., May, R. C., & Donaldson, D. I. (2024). Both partners’ negative emotion drives aggression during couples’ conflict. Communications Psychology, 2, 1–16.
• Mutluoğlu, S., & Bulut-Serin, N. (2010, 11–13 Kasım). İlkokul 5. sınıf öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin bazı sosyo-demografik özellikler açısından incelenmesi (Kuzey Kıbrıs örneklemi). International Conference on
• New Trends in Education and Their Implications (ICONTE). Antalya: Bildiri Kitabı.
• Myburgh, C., Poggenpoel, M., & Cornelius, M. (2020). Predictors of aggression of university students. Health SA Gesondheid, 25(3), 1–10.
• Myburgh, C., Poggenpoel, M., & Fourie, C. M. (2020). Predictors of aggression of university students. Health SA Gesondheid, 25, 1096.
• Özdamar, K. (2017). Ölçek ve test geliştirme: Yapısal eşitlik modellemesi. Nisan Kitabevi.
• Ramish, M. F., Siddique, M., & Laghari, A. R. (2024). Aggressive behaviour in university students: Comparative demographic analysis. International Journal of Trends and Innovations in Business & Social Sciences, 2(4), 549–560.
• Samuel, S. (1976). Kim the Lorenzian theory of aggression and peace research: A critique. Journal of Peace Research, 13(4), 253–276.
• Sargın, N. (2010). Öğretmen adaylarının çatışma ve şiddete ilişkin farkındalık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(4), 601–616.
• Sharma, M. K., & Marimuthu, P. (2014). Prevalence and psychosocial factors of aggression among youth. Indian Journal of Psychological Medicine, 36(1), 48–53.
• Sommer, A. B., Viding, E., Barber, M., Ruiz, S., Paskewitz, S., & Hyde, L. (2024). Advancing the science of biosocial transactions related to aggression in children and young people: A brief review and steps forward. Aggression and Violent Behavior, 79, 1–10.
• Swanson, J. W., Swartz, M. S., Essock, S. M., Osher, F. C., Wagner, H. R., Goodman, L. A., Rosenberg, S. D., & Meador, K. G. (2002). The social-environmental context of violent behavior in persons treated for severe mental illness. American Journal of Public Health, 92(9), 1523–1531.
• Şahin, M. (2014). The internet addiction and aggression among university students. The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 27, 43–52.
• Şahinler, Y., & Ulukan, M. (2020). Spor yapan üniversite öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. International Sport Science Student Studies, 2(1), 16–24.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Allyn and Bacon.
• Taşdemir, D. Ş., & Demirkan, E. (2022). Spor yapan ve yapmayan ortaokul öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 17(1), 145–161.
• Thomas, R. A. (2019). College student peer aggression: A review with applications for colleges and universities. Aggression and Violent Behavior, 48(5), 218–229.
• Vuelvas-Olmos, C. R., Sánchez-Vidaña, D. I., & Cortés-Álvarez, N. Y. (2023). Gender-based analysis of the association between mental health, sleep quality, aggression, and physical activity among university students during the COVID-19 outbreak. Psychological Reports, 26(5), 2212–2236.
• Wall, A. E., & Barth, R. P. (2005). Aggressive and delinquent behavior of maltreated adolescents: Risk factors and gender differences. Stress, Trauma, and Crisis, 8(1), 1–24.
• Wang, J. E. H., Simon, N. G., Brownstein, M. J., Maibach, H. T., Maibach, J., & Anderson, K. E. (2024). The utility of the irritability scale in Huntington’s disease patients with evidence of irritability or aggression. Parkinsonism & Related Disorders, 123, 106087.
• Wei, P. (2022). The impact of social support on students’ mental health: A new perspective based on fine art majors. Frontiers in Psychology, 13, 994157.
• Wright, M. M. M., Kankkunen, P. M., & Jokiniemi, K. S. (2022). Prevention interventions for interpersonal violence occurring under the influence of alcohol: A mixed method systematic review. Journal of Advanced Nursing, 79(4), 1247–1266.
• Yaşartürk, F., Akay, B., & Kul, M. (2022). Üniversite öğrencilerinin serbest zaman faaliyetlerine yönelik engel ile baş etme ve saldırganlık davranışlarının incelenmesi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(2), 216–229.
• Yang, X., Zou, Y., Yin, H., Jiang, R., Wang, Y., & Wang, F. (2023). Differences in aggressive behavior of individuals with different self-construal types after social exclusion in the same cultural background. Behavioral Sciences, 13(8), 1–13.
• Yörük, S. (2020). Üniversite öğrencilerinde öfke ve saldırganlığı etkileyen duygu ve düşünceler ile ilişkili faktörler. JAREN, 6(3), 561–570.
• Yurttaş, H. (2016). Spor yapan ve yapmayan üniversite öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi].