National Development Party in the Turkish Press on the Axis of Intra-Party Chaos and Opposition

Yıl 2025, Cilt: 24 Sayı: 4, 1453 - 1468

Ahmet Ercivan

https://doi.org/10.17755/esosder.1585910

Öz

Parti İçi Karışıklıklar ve Muhaliflik Ekseninde Türk Basınında Milli Kalkınma Partisi

Öz

Nuri Demirağ tarafından kurulan ve Cumhuriyet döneminin üçüncü muhalefet partisi olan Milli Kalkınma Partisi, çok partili sisteme geçişin temel taşlarından birisini oluşturmuştur. Her ne kadar siyasi hayatta istenilen başarıyı yakalayamamış olsa da Türk demokrasisinin ilerlemesi bakımından yaptığı katkıları göz ardı etmek mümkün değildir. Partinin kurucusu olan Nuri Demirağ, sadece siyasi bir kimlik olarak değil, aynı zamanda Cumhuriyet’in ilk yıllarında Türk sanayisinin kalkınmasında önemli rol üstlenen bir müteşebbis olarak karşımıza çıkmaktadır. Bütün bunlara rağmen, Milli Kalkınma Partisi çok partili sisteme geçişte ilk parti olsa da istenilen başarıyı yakalayamamıştır. Özellikle parti kurucularının kendi aralarındaki anlaşmazlıkları bu durumun temel sebebini oluşturmuştur. Bu çalışmada parti kurucularının kendi aralarındaki çatışmalar ve bunun sonuçları Türk basını üzerinden değerlendirilmeye çalışılmıştır. Yaşanan bu çatışmalar partinin amacına ulaşmasını engellemiş ve bir süre sonra parti kapanmak zorunda kalmıştır. Bütün bunlara rağmen Milli Kalkınma Partisi’nin çok partili sistemin yerleşmesinde ve Türk demokrasisinin sağlam temeller üzerine oturmasında katkısı azımsanamayacak kadar önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Türk Basını , Nuri Demirağ , Milli Kalkınma Partisi , Demokratikleşme , Muhalefet

Kaynakça

• Avşar, B. & Kaya Emre E. (2012), Çok Partili Hayata Geçiş Sonrasında İlk Muhalefet partisi: Milli Kalkınma Partisi, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(2), 113-132. Erişim Adresi: https://kutuphane.dogus.edu.tr/mvt/pdf.php.
• Bozkurt, C. (2012). Yahudilik ve Masonluğa Karşı Cevat Rıfat Atilhan, İstanbul: Doğu Kütüphanesi.
• Burçak, R. S. (1979). Türkiye’de Demokrasi’ye Geçiş 1945-1950, Ankara: Olgaç Yayınevi.
• Demirağ, N. (1949). C.H.P. Genel Başkanı İ. İnönü’ye Açık Mektup, İstanbul: İktisadi Yürüyüş Matbaası.
• Demirağ, N. (1950). C.H.P. Genel Başkanı İ. İnönü’ye Açık Mektup, İstanbul: Berksoy Matbaası.
• Çufalı, M. (2004). Türkiye’de Demokrasiye Geçiş Dönemi (1945-1950), Ankara: Babil Yayıncılık.
• Deliorman, N. (1957). Nuri Demirağ’ın Hayatı ve Mücadeleleri, İstanbul: Nu. D. Matbaası.
• Ekinci, N. (1997). Necdet, Türkiye’de Çok Partili Düzene Geçişte Dış Etkenler, İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
• Haytoğlu, E. (1992), Milli Kalkınma Partisi Kurucusu Nuri Demirağ’ın Hayatı ve Projeleri, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 1(2), 257-264. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/235644.
• Karpat, K. (1967). Türk Demokrasi Tarihi, İstanbul: İstanbul Matbaası.
• Koçak, C. (2010). İkinci Parti, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Lewis, B. (1993). Modern Türkiye’nin Doğuşu, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Özacun, O. (2002). Siyaset Tarihimizde Milli Kalkınma Partisi, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, 2, 205-233. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/9947.
• Özdağ, S. (2024). Türk Çağdaşlaşmasının Önemli Bir Aşaması Olan Soyadı Kanunu’nun Halk Tarafından Benimsenmesi ve Uygulanmasında Ulusal Basının Rolü, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 67, 371-391. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/pausbed/issue/90629/1559310
• Öztürk, M. (2014). Siyasi Ahlâkın İmkânı ve Milli kalkınma Partisi Nizamnamesi, FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 3, 245-266. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/73062.
• Sencer, M. (1971). Muzaffer, Türkiye’de Siyasal Partilerin Sosyal Temelleri, İstanbul: Geçiş Kitabevi.
• Sıvış, E. (2019). Türk Demokrasisinin Sıfır Noktası Amerikan Dışişleri Belgeleri Işığında Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Şahin, M. (2015). Nuri Demirağ, Millî Kalkınma Partisi ve İlk Muhalif Parti Gazeteleri: Yurdda Kalkınma, Tez Kalkınma, Öz Kalkınma, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 40, 31-47. Erişim Adresi: https://www.acarindex.com/pdfs/690238.
• Şakir, Z. (2020). Nuri Demirağ Kimdir?, İstanbul: Akıl Fikir Yayınları.
• Timur, T. (1994). Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş, Ankara: İmge Kitabevi.
• Toker, M. (1971). Türkiye Üzerinde 1945 Kâbusu, Ankara: Akis Yayınları.
• Tunaya, T. Z. (1995). Türkiye’de Siyasi Partiler 1858-1952, İstanbul: Arba Yayınları.
• Uyanık, N. & Kara. S. (2016). Birinci Cumhuriyet Dönemi Din-Siyaset ve Toplum İlişkileri Üzerine (1923-1960), Konya: Palet Yayınları.
• Yalçın, O. (2009). Mühürdarzade Nuri Bey’in (Demirağ) Hayatı ve Çalışmaları (1886-1957), Ankara Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 2(44), 743-769. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/20539.
• Yeşil, A. (1988). Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.