Öz
Başta kutsal kitaplar olmak üzere bütün din ve mitlerde söz mefhumuna önemli bir değer atfedilmiştir. Antik Yunan’dan günümüze değin söz, yazar ve şairlerin odak noktası olmuş, retorik ve belâgat hakkında yüzlerce eser kaleme alınmıştır. İlk başlarda kutsal kitapları anlamlandırabilmek adına geliştirilen bu sanatlar, sonrasında estetik zevke hitap etmek adına şiirin konusu olmuştur. Yazar ve şairler eserlerinde muhataplarını etkilemek, onları kendi anlam dünyasına çekebilmek için sözün fasîh ve belîğ olmasına çaba göstermişler, eserlerinde sıklıkla söz hakkındaki poetikalarından bahsetmişlerdir.
Bu çalışmada 18. yüzyıla damgasını vuran ve etkileri günümüze kadar süren Sebk-i Hindî’nin en başarılı şairi Şeyh Gâlib’in Dîvânı’ndaki söz ve sözün müterâdifi olan kavramlara değinilecek, onun söz hakkındaki poetikası incelenecektir. Bu çalışma Gâlib Dîvânı’ndan seçilen 39 beyit ve bu beyitlerdeki söz ve sözün müteradifi olan; elfâz, lafz/lafız, güftâr, güft-gû, kelâm, kavl, lâf, lisân, makâl, nazm, nutk, nükte/ nükte-dân, nükteverân, söz, suhan suhan-perdâz, ta’bîr, terâne ve zebân gibi kavramlarla sınırlandırılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- BAYRAM, Yavuz (2014). “16.Yüzyıl Divan Şiirinde “Şiir, Söz ve Şair”le İlgili Anlam Alanları (Kelimeler Ve Terkipler)”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı:15, s.s. 53-64.
- CEBECİOĞLU, Ethem (2014). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul: Otto Yayınları.
- ÇUHADAR, Mustafa (1995). “Fesahat”, İslâm Ansiklopedisi, C.12, s.s. 423-424.
- DEMİRCİ, Mehmet (1997). “Hal”, İslâm Ansiklopedisi, C. 15, S.s. 216-218.
- DEVELLİOĞLU, Ferit (1999). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Anakara: Aydın Kitabevi.
- GÖLPINARLI, Abdülbaki (1985), Şeyh Gâlib Divanı’ndan Seçmeler, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- PALA, İskender (2015), Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı Yayınları.
- KALKIŞIM, Muhsin (1994), Şeyh Gâlib Dîvânı, Ankara: Akçağ Yayınları.
- M. Es’ad Gâlib. Dîvân (2011), (Haz: Naci Okçu), Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları.
- ULUDAĞ, Süleyman (1990), Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Marifet Yayınları.
- ONAY, Ahmet Talât (2009), Açıklamalı Dîvân Şiiri Sözlüğü-Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı, (Haz: Cemal Kurnaz), İstanbul: H Yayınları.
- YILMAZ, Erdem (2013), “Yahya Kemal’in Çok Katmanlı Şiir Yapısını Çözümlemede İki Anahtar Tem: Özlem Duygusu ve Kâinat Algısı”, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı:16, S.s. 161-166.
- Elektronik Kaynaklar
- http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR-78404/seyh-galib-dîvâni.html (E.T.:08.1.2022)
- https://simitcay.com/2020/11/17/seyh-galib-edebi-kisiligi/ (E.T.: 02.03.2022)
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | MAKALELER |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 5 Sayı: 3 |
