Fen Eğitiminde Laboratuvar Kullanım Tekniğinin ve Güvenliğin Önemi ve CLP Tüzüğünün Getirileri Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 39 - 54, 31.07.2016

Cemil Aydoğdu Fatma Şener

Öz

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından İlköğretimde okutulan Fen Bilimleri ders kitabında yer alan etkinliklerin laboratuvar güvenliği ve kullanım teknikleri açısından uygunluğu incelenmiş, etkinliklerin uygulandığı ortam koşulları değerlendirilmiş ve bu hususta öğretmenlerin görüşleri de belirlenmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada ayrıca CLP Tüzüğüyle birlikte gelen yeniliklerin ve değişikliklerin neler olduğuna; kimyasal maddelerin depolanması, saklanması ve bertarafının nasıl olması gerektiğine de değinilmeye çalışılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2015–2016 eğitim-öğretim yılında Ankara ilinde Milli Eğitime bağlı farklı ilköğretim okullarında çalışan 6 Fen Bilimleri öğretmeni ve Milli Eğitim Bakanlığı tarafından İlköğretim de okutulan Fen Bilimleri ders kitapları oluşturmaktadır. Araştırmacı tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formunda yer alan soruların içerik-kapsam geçerliliğini sağlamak için uzman görüşüne başvurulmuş ve gerekli düzeltmeler yapıldıktan sonra örneklem gruba uygulanmıştır. Literatür taraması yapılan bu nitel çalışmada veri toplama yöntemlerinden görüşme ve doküman incelemesi kullanılmıştır. Veri analizinde ağırlıklı olarak İçerik analizi (kodlama ve temalama) ve gerekli durumlarda görüşme verilerinden bire bir alıntı yapıldığından betimsel analiz yönteminden de yararlanılmıştır. Sonuç olarak yapılan doküman incelemesinde gerekli güvenlik önlemlerinin alınması ve laboratuvar kullanım tekniğinin bilinmesi açısından; kimyasal maddelerin ve karışımların sınıflandırılması, etiketlenmesi, depolanması ve CLP/SEA yönetmeliğine göre yeni risk işaretlerinin (pitogramların) incelenmesi açısından önemli sonuçlar ortaya konulmuştur. Ayrıca bu çalışmanın güncelin takip edilmesi açısından da alana katkı sağladığı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

kullanım tekniği, güvenlik önlemleri - sembolleri

Kaynakça

• Anılan,B.(2010). The recognition level of the students of science education about the hazard symbols of chemicals. Procedia Social and Behavioral Sciences,2,4092-4097
• Aydın, S., Diken, E. H., Mustafa, Y. E. L., & Yılmaz, M. (2011). Fen ve teknoloji ile biyoloji öğretmen adaylarının laboratuvar güvenliği hakkındaki bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2).
• Aydogdu, C. (1999). Kimya laboratuvar uygulamalarında karşılaşılan güçlüklerin saptanması. HacettepeÜniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 30-35.
• Aydoğdu, C. & Candan, S. (2012). Fen ve teknoloji dersine ait bazı etkinliklerin laboratuvar kullanım tekniği açısından incelenmesi. Journal of Contemporary Education Academic,1(4),32-43.
• Aydoğdu, C. ve Yardımcı, E. (2013). İlköğretim fen laboratuvarlarında meydana gelen kazalar ve öğretmenlerin geliştirebilecekleri davranış tarzları H. U. Journal of Education, 44, 52-60.
• Bayraktar, Ş. Erten, S. ve Aydoğdu, C., (2006), Fen ve Teknoloji Öğretiminde Laboratuvarın Önemi ve Deneyler, M. Bahar (Ed.), Fen ve Teknoloji Öğretimi (219-248), Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Bulduk, Ö. (2014). Fen ve teknoloji dersi 7. sınıf ders kitabı ve öğretmen klavuz kitabının laboratuvar kullanım tekniği açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Fen Bilimleri Eğitimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Hasenekoğu, İ. (2003). Laboratuvar Güvenliği (2-3), Erzurum: Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Merck Laboratuvar El Kitabı, (2011).
• Karadaş, A., Yaşar, I. Z. ve Kırbaşlar, F. G. (2012). 6-8. Sınıf fen ve teknoloji kitaplarındaki madde ve değişim öğrenme alanında yer alan etkinliklerin incelenmesi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 27-30 Haziran 2012. [Çevrim-içi: http://kongre.nigde.edu.tr/xufbmek/dosyalar/bildiri/ ], Erişim tarihi:3 Mart 2014.
• Özsoy, H. (2007). İlköğretim 4-5. Sınıf fen ve teknoloji ders kitaplarının öğrenci, öğretmen ve veli görüşleri bağlamında değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi.
• Şat, D. (2010). İlköğretim 7. Sınıf MEB fen ve teknoloji dersi ders, öğrenci çalışma ve öğretmen kılavuz kitaplarının incelenmesi. (Istanbul ili, Ümraniye, Çekmeköy ve Sancaktepe ilçeleri örneği). Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi.
• Uluçınar, Ş., Cansaran, A., & Karaca, A. (2004). Fen bilimleri laboratuvar uygulamalarının değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 465-475.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Yılmaz, A. (2015). Laboratuvarda Güvenli Çalışma. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Yılmaz, A. (2005). Lise 1 Kimya Ders kitabındaki bazı deneylerde kullanılan kimyasalların tehlikeli özelliklerine yönelik öğrencilerin bilgi düzeyleri ve öneriler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 226-235.
• Zararlı Maddeler Ve Karışımlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formları Hakkında Yönetmelik, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından Resmi Gazetede yayımlanmış 13 Aralık 2014 tarihinde yürürlüğe girmiştir.