SİGARA İÇEN/İÇMEYEN 18 YAŞ ÜZERİ ERİŞKİNLERDE EKSPİRYUM HAVASINDA KARBONMONOKSİT DÜZEYİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ - DETERMINATION of CARBON MONOXIDE LEVEL in EXPIRATORY AIR in SMOKER/NON SMOKER ADULTS over 18 YEARS of AGE

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 3, 1 - 11, 04.10.2018

İrem Bulut Berrak Aksakal Ferit Kaya Yunus Güneş Süleyman Erhan Deveci

Öz

Sigarada bulunan kimyasal maddeler içerisinde de en çok bilineni karbonmonoksittir. Bu çalışmada sigara içen/içmeyen bireylerin ayrıca pasif içicilerin solunum havasındaki karbonmonoksit düzeylerinin belirlenerek karşılaştırılması ve sigara içenlerde bu düzeyin sigara kullanım durumu ile ilişkisinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Tanımlayıcı tipteki bu çalışma, Elazığ İl Merkezinde bulunan bir alışveriş merkezinde Halk Sağlığı Müdürlüğü tarafından açılmış olan bir sağlık standına başvuran 297 gönüllü birey üzerinde yapılmıştır. Çalışmanın verileri, yüz yüze anket yöntemi ve karbonmonoksit (CO) ölçüm cihazı kullanılarak yapılan ekspiryum havasında CO ölçümleri ile toplanmıştır. Çalışma kapsamına alınan bireylerin yaş ortalaması 32.91±10.06 olup, %25.9’unu kadınlar oluşturmaktadır. Kişilerin %67.7’sinin aktif sigara kullanıcısı, %12.5’inin pasif içici olduğu, %19.9’unun sigara kullanmadığı belirlenmiştir. Sigara kullananların %45.3’ü günlük 11-20 adet, %24.9’u ise 21 adet ve üzerinde sigara tükettiklerini belirtmiştir. Sigara içenlerin %69.7’si 10 yıldan az, %30.3’ü ise 10 yıldan fazla süredir sigara içmektedir. Kişilere “öksürük, balgam, nefes darlığıyla giden bir akciğer hastalığınız var mı?” diye sorulduğunda %9.4’ü evet demiştir. Çalışmaya alınan kişilerin ölçülen CO düzeylerinin ortalaması 10.18±8.83 ppm’dir (min:1, maks:44). Aktif olarak sigara kullanan kişilerin nefeste ortalama CO düzeyi (13.93±8.42 ppm) olup hiç içmemiş, içip bırakmış ve pasif içici olanlardan anlamlı olarak daha yüksektir (p<0.05). Sigara içenlerde ekspiryum havasında CO düzeyi diğerlerinden yüksek bulunmuştur. Ekspiryum havasındaki CO’nun ölçülmesi sigara içme durumunun değerlendirilmesinde kolay, invaziv olmayan ve hızlı sonuç verebilen bir yöntemdir. Sigara kullanan kişilere CO ölçümünün yapılması bırakmaya yönlendirmede etkili olabilir.

Anahtar Kelimeler: Sigara, karbon monoksit, ekspiryum havası.

Abstract:

Among the substances found in cigarettes, the most known is carbon monoxide. In this study, it was aimed to determine and compare the levels of carbon monoxide levels in respiratory air of smoker/non smoker individuals and also passive smokers and to reveal the relation of this level with smoking status in smoker individuals. This descriptive study was carried out on 297 voluntary individuals applying to a health stand opened by the Elazig Public Health Directorate in a shopping center in the city center of Elazig. The data of the study were collected by face-to-face survey method and carbon monoxide (CO) measurements in expiratory air by using CO measurement device. The mean age of the individuals included in the scope of the study was 32.91±10.06 and 25.9% of them were women. It was determined that 67.7% of study subjects were active cigarette smoker, 12.5% were passive smoker and 19.9% were non-smoker. 45.3% of the smokers stated that they consumed 11-20 cigarettes, 24.9% of the smokers stated that they consumed 21 or more cigarettes per day. 69.7% of smokers had been smoking less than 10 years and 30.3% had been smoking for more than 10 years. When people were asked whether they had cough, sputum or a lung disease with shortness of breath, 9.4% of them said yes. The mean measured CO level of study subjects was 10.18 ± 8.83 ppm (min:1, max:44). The mean CO level was 13.93 ± 8.42 ppm in the breath of active smokers, which was significantly higher than those who never smoked, smoked only in the past and passively smoked cigarettes (p <0.05). In smokers, CO levels in expiratory air were higher than others. Measurement of CO level in expiratory air is an easy, non-invasive, and rapid method for assessing smoking status. CO measurement for smokers can be effective in directing to quit smoking.

Key words: Cigarette, carbon monoxide, expiratory air.

Anahtar Kelimeler

Sigara, karbon monoksit, ekspiryum havası, Cigarette, carbon monoxide, expiratory air

DETERMINATION of CARBON MONOXIDE LEVEL in EXPIRATORY AIR in SMOKER/NON SMOKER ADULTS over 18 YEARS of AGE

Öz

Kaynakça

• 1. Middleton ET, Morice AH. Breath carbon monoxide as an indication of smoking habit. Chest. 2000; 117:758-63.
• 2. Zayasu K, Sekizawa K, Okinaga S, et al. Exhaled Carbon Monoxide in Exhaled Air of Asthmatic Patients. Am J Respir Crit Care Med. 1997; 156:1140–43.
• 3. WHO. Tobacco 2018. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/f s339/en/, (17/09/2018).
• 4. Trakya Üniversitesi Öğrencilerinin Riskli Sağlık Davranışları ve Sağlık Hizmeti Kullanımları. Halil Evren. Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Edirne: 2008.
• 5. Dağlı E. Tütün Endüstri Oyunları ile Nasıl Baş Edilir?. Sted 2014; 23: 8-11.
• 6. WHO. Tütün Kontrolünde Sağlık Profesyonellerinin Rolü, 2005; 1-31.
• 7. Kharitonov SA, Barnes PJ. Exhaled Markers of Pulmonary Disease. Am J Respir Crit Care Med. 2001; 163:693–1722
• 8. Salepçi B, Fidan A, Oruç Ö, Torun E, Çağlayan B. Sigara bırakma polikliniğimizde başarı oranları ve başarıda etkili faktörler. Toraks Dergisi 2005; 6 (2): 151-8.
• 9. U.S. EPA. Air quality criteria for carbon monoxide Final Report, 2000. Washington, DC. U.S. Environmental Protection Agency, Office of Research and Development, National Center for Environmental Assessment, Washington Office. 2000; EPA, 600/P-99/001F.
• 10.Baran O, Gürün A, Karadağ Ö. Ankara merkezinde çalışan bazı taksi şoförlerinin nefeslerinde ölçülen karbonmonoksit değerleri ve bazı çevresel faktörlerle ilişkisi. TAF Prev Med Bull 2010; 9(6): 591-96.
• 11.WHO. Air Quality Guidelines - Second Edition. WHO Regiona Office for Europe, Copenhagen,_Denmark,_2000._http://www. euro.who.int/document/aiq/5_5carbonmono xide.
• 12.Ryter SW, Choi AM. Carbon monoxide in exhaled breath testing and therapeutics. J Breath Res 2013; 7: 017111.
• 13.Salepçi BM, Fidan A, Parmaksız ET, Coşkun E, Kıral N, Çağlayan B, Cömert SS, Doğan C. Solunum fonksiyon testinde küçük hava yolu obstrüksiyon varlığı ekspiryum havasında ölçülen karbonmonoksit düzeyini etkiler mi? Eurasian J Pulmonol 2015.
• 14.Coburn R. Endogenous carbon monoxide production and body CO stores. Acta Med Scand Suppl 1967; 472: 269-82.
• 15.Gajdos MD, Canso F, Korach JM. Incidence and causes of carbon monoxide intoxication: Results of an epidemiologic survey in a French department. J Forensic Sci 1991; 46 (l6): 373-76.
• 16.Vural N, Kahraman R. Karbonmonoksit (CO) zehirlenmesi ile ölenlerde ve sigara içenlerde karboksihemoglobin (COHb) ve methemoglobin (MetHb) düzeyleri. Ankara Eczacılık Fakültesi Dergisi 1994; 23: 1-2.
• 17.Vural N, Motacedded Z. Standardization of carboxyhemoglobin by microspectrophotometric method and application of the method to workers occupational exposed to carbonmonoxide. A.Ü. Ecz. Fak. Mec. 1978; 8 (1): 51-68.
• 18.Vural N. Türk tütünlerindeki kanserojenler. Tütün ve İnsan Sağlığı Sempozyumu 1980; 4-5 Nisan.
• 19.Jamrozik K, Vessey M, Fowler G, Wald N, Parker G, Van Vunakis H. Controlled trial of three different anti-smoking interventions in general practice. Br Med J 1984; 288: 1499- 502.
• 20.Ilano AL, Raffin TA. Management of carbon monoxide poisoning. Chest. 1990; 97: 165- 69.
• 21.Hung J, Lin CH, Wang JD, Chan CC. Exhaled carbon monoxide level as an indicator of cigarette consumption in a workplace cessation program in Taiwan. J Formos Med Assoc 2006; 105: 210-3.
• 22.Sandberg A, Sköld CM, Grunewald J, Eklund A, Wheelock ÅM. Assessing recent smoking status by measuring exhaled carbon monoxide levels. PLoS One 2011; 6: 28864.
• 23.WHO. Tobacco Free Initiative. About second hand smoke, http://www.who.int/tobacco/research/secon dhand_smoke/about/en/, (17/09/2018).
• 24.Küresel Yetişkin Tütün Araştırması Türkiye 2012. 948, Ankara, 2014.
• 25.Bülbül SH, Ceyhun AG. Pasif sigara içiciliği. Türk Aile Hek Derg 2006; 10(3): Eskişehir Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Halk Sağlığı Dergisi. 2018; 3(3):1-11. 11 123-28.
• 26.Monitoring tobacco use and prevention policies. Who Report On The Global Tobacco Epidemic, 2017; 1-135.
• 27.Türkcan A, Çakmak D. Sigara bağımlılarında solunum havasında karbonmonoksit düzeyleri. Bağımlılık Dergisi 2004; 5 (3): 133-38.
• 28.Sönmez HM, Başak O, Camcı C, Baltacı R, Karazeybek HŞ, Yazgan F, Ertin İ, Çelik ŞÇ. Aydın yöresinde on yedi yaş üstü kitlede sigara içimi ve hipertansiyonla birlikteliği. Ege Tıp Dergisi 2000; 39 (2): 105-11.
• 29.İbrahimov F, Şahin İ, Eminağa F, Feyzioğlu K, Metin BC, Aslan D. Nargile içicilerinin bazı özellikleri ve ekspiryum havasında karbon monoksid (CO) düzeylerinin saptanması. Gülhane Tıp Derg 2012; 54: 49-56.
• 30.Deveci SE, Deveci F, Açık Y, Ozan AT. The measurement of exhaled carbon monoxide in healthy smokers and non-smokers. Respiratory Medicine 2004; 98:551-56.
• 31.Temel O, Coşkun AŞ, Gök Ş, Çelik P, Yorgancıoğlu A. Sağlık çalışanlarında, aktif ve pasif sigara içicilerde nikotin etkilenim düzeyleri. Tur Toraks Der 2009; 10: 107-11.
• 32.Bıçak M, Özkan M, Yüksekol İ, Tozkoparan E, Balkan A, Ekiz K, Demirci N. Astım ve KOAH’ta ekspiryum havasında karbon monoksit ölçümünün önemi. Toraks Dergisi 2003; 3: 231-35.
• 33.Önen ZP, Şen E, Gülbay BE, Öztürk A, Yıldız Akkoca Ö, Acıcan T, Saryal S, Karabıyıkoğlu G. Kardiyopulmoner hastalığı olanlarda sigaranın bırakılması. Anadolu Kardiyol Derg 2011; 11: 244-49.