ASSESSMENT OF HEALTH LITERACY LEVEL AND RELEVANT FACTORS AMONGST THE STUDENTS OF FIRAT UNIVERSITY VOCATIONAL SCHOOL

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 148 - 158, 30.05.2021

Hülya Şirin Serdar Deniz Ayşe Ferdane Oğuzöncül Gamze Ketrez Olcay Ertuğrul Dursun Memiş

https://doi.org/10.35232/estudamhsd.870563

Cited By: 4

Öz

Due to the limited number of studies on health literacy, which is a newly developed and important concept in our country, it was aimed to assess the level of health literacy and related factors in vocational school students. This research is planned in a cross-sectional type. The population of this study consists of students studying at Fırat University Vocational School. 86.6% (n=1299) of the students participated in the study. Participants answered questions about sociodemographic, personal health perception and health outcomes, health care, and Turkey Health Literacy Survey. The overall HL Index score average of the students is 33.81±7.81. The general HL Index score average is in women, those who have a good economic status, those whose mother's education level is 'university and above', in non-smokers were found statistically significantly higher. The health literacy level, which is generally low in our society, is seen to be similar among the youth who participated in our study. Among the factors affecting the general HL level, gender, maternal education, income, and smoking were determined. It is seen that the HL level is the lowest under the headings of "disease prevention" and "health improvement". This reveals the need for a multisectoral health approach to improve health within the scope of primary prevention. Peer trainings, programs, and projects should be developed to increase the awareness of young people about health literacy.

Anahtar Kelimeler

Health literacy, student, vocational school, health promotion

FIRAT ÜNİVERSİTESİ MESLEK YÜKSEK OKULU ÖĞRENCİLERİNİN SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYİ VE İLİŞKİLİ FAKTÖRLERİN BELİRLENMESİ

Öz

Ülkemizde yeni gelişen ve önemli bir kavram olan sağlık okuryazarlığı ile ilgili araştırmaların sınırlı sayıda olması sebebiyle meslek yüksekokulu öğrencilerinde sağlık okuryazarlığı düzeyinin ve ilişkili faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Kesitsel türde planlanan bu araştırmanın evrenini oluşturan Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Meslek Yüksek Okulu’ndaki öğrencilerin %86,6’sı (n=1299) araştırmaya katılmıştır. Katılımcılar Sağlık Okuryazarlığı Anketi, sosyodemografik veri formu, kişisel sağlık algısı, sağlık çıktıları ve sağlık hizmetleri ile ilgili soruları yanıtlamışlardır. Veriler SPSS v 25.00 paket programı ile değerlendirilmiştir. Öğrencilerin Genel Sağlık Okuryazarlığı (SOY) İndeksi puan ortalaması 33,81±7,81 olup kadınlarda, ekonomik durumu iyi olanlarda, annenin öğrenim durumu ‘üniversite ve üzeri’ olanlarda, sigara kullanmayanlarda istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksek bulunmuştur. Genel olarak toplumumuzda düşük olan sağlık okuryazarlığı düzeyi çalışmamıza katılan gençlerde de benzer olarak görülmektedir. Genel SOY düzeyini etkileyen faktörler arasında cinsiyet, anne öğrenim durumu, gelir durumu ve sigara kullanımı saptanmıştır. SOY düzeyinin “hastalıktan korunma” ve “sağlığın iyileştirilmesi” başlıkları altında en düşük olduğu görülmektedir. Bu da birincil korunma kapsamında sağlığın geliştirilmesi için çok sektörlü sağlık yaklaşımına ihtiyaç duyulduğunu ortaya koymaktadır. Gençlerin sağlık okuryazarlığı hakkında farkındalıklarının artırılmasına yönelik akran eğitimleri, programlar, projeler geliştirilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık okuryazarlığı, öğrenci, meslek yüksek okulu, sağlığın geliştirilmesi

Kaynakça

• 1. Nutbeam D. Health promotion glossary. Health Promot Int. 1998;13(4):349-64.
• 2. Ratzan SC. Health literacy: communication for the public good. Health Promot Int. 2001;16(2):207-14.
• 3. Sezgin D. Sağlık okuryazarlığını anlamak. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi. 2013; Özel Sayı 3(Sağlık İletişimi):73-92.
• 4. Deniz S. Malatya ili Akçadağ ilçesinde sağlık okuryazarlığı düzeyinin değerlendirilmesi. [Doktora tezi) Fırat Üniversitesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, 2018.
• 5. Kickbusch I, Pelikan LM, Apfel F, Tsouros AD. Health literacy: the solid facts. World Health Organization, 2013; WHO Regional Office for Europe.
• 6. Tanrıöver MN, Yıldırım HH, Ready ND, Çakır B, Akalın HE. Türkiye sağlık okuryazarlığı araştırması. Sağlık- Sen Yayınları; 2014.
• 7. Baker DW, Gazmararian JA, Williams MV, Scott T, Parker RM, Green D, et al. Health literacy and use of outpatient physician services by medicare managed care enrollees. J General Internal Med. 2014;19(3):215-20.
• 8. Cho YI, Lee SYD, Arozullah AM, Crittenden KS. Effects of health literacy on health status and health service utilization amongst the elderly. Social Science & Medicine. 2008;66(8):1809-16.
• 9. HLS-EU Consortium. Comparative report on health literacy in eight EU member states. The European Health Literacy Project 2009–2012 (Second extended and revised version), 2012 [cited 2020 Dec 25]. Available from:https://cdn1.sph.harvard.edu/wpcontent/uploads/sites/135/2015/09/neu_rev_hls-eu_report_2015_05_13_lit.pdf.
• 10. Özkan S, Aksakal N, Çalışkan D, Dikmen AU, Tüzün H. Türkiye sağlık okuryazarlığı düzeyi ve ilişkili faktörleri araştırması. Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü; 2018.
• 11. Bayazit T. Cumhuriyet Üniversitesi lisans öğrencilerinde sağlık okuryazarlığı düzeyi ve ilişkili faktörlerin araştırılması. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2019;(4)3:34-47.
• 12. Güven DY, Bulut H, Öztürk S. Sağlık Bilimleri Fakültesi öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi. Journal of History Culture and Art Research. 2018;7(2):400-9.
• 13. Sørensen K, Pelikan JM, Röthlin F, Ganahl K, Slonska Z, Doyle G, et al. Health literacy in Europe: comparative results of the European health literacy survey (HLS-EU). Eur J of Public Hlth. 2015;25(6):1053-8.
• 14. Zhang Y, Zhang F, Hu P, Huang W, Lu L, Bai R, Zhao Y. Exploring health literacy in medical university students of Chongqing, China: A Cross-Sectional Study. PLOS One. 2016;XI,4:1-10.
• 15. Ergün S. Sağlık yüksekokulu öğrencilerinde sağlık okuryazarlığı. Kocaeli Med J. 2017;6(3):1-6.
• 16. İnkaya B, Tüzer H. Bir üniversitenin sosyal ve sağlık bilimlerinde okuyan öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı durumunun incelenmesi. Kocaeli Med J. 2018;7(3):124-9.
• 17. Dashti S, Peyman N, Tajfard M, Esmaeeli H. E-Health literacy of medical and health sciences university students in Mashhad, Iran in 2016: a pilot study. Electron Physician. 2017;25;9(3):3966-73.
• 18. Ozdemir H, Alper Z, Uncu Y, Bilgel N. Health literacy among adults: a study from Turkey. Health Educ Res. 2010;25(3):464-77.
• 19. Lanpher MG, Askew S, Bennett GG. Health literacy and weight change in a digital health intervention for women: a randomized controlled trial in primary care practice. J Health Commun. 2016;21(sup1):34-42.
• 20. Sezer A, Kadıoğlu H. Sağlık okuryazarlığının sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile ilişkisi. [Yüksek Lisans Tezi] Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı, 2012.
• 21. Sarıyar S. Üniversite öğrencilerinde sağlık okuryazarlığı. [Yüksek Lisans Tezi] Doğu Akdeniz Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, 2018.
• 22. Özdenk S, Özdenk GD, Özcebe LH, Üner S. Bir üniversitenin 4. Sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve ilişkili bazı faktörlerin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019;12(1):48-59.
• 23. Vozikis A, Drivas K, Milioris K. Health literacy among university students in Greece: determinants and association with self-perceived health, health behaviours and health risks. Arch Public Health. 2014;72(1):15.
• 24. Jovic-Vranes A, Bjegovic-Mikanovic V, Marinkovic J. Functional health literacy among primary health-care patients: data from the Belgrade pilot study. J Public Health 2009;31(4):490-5.
• 25. Üçpunar E. Yetişkinlerde işlevsel sağlık okuryazarlığı testinin uyarlama çalışması. [Yüksek Lisans Tezi] Ankara Üniversitesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, 2014.
• 26. Yang SC, Luo YF, Chiang CH. The associations among individual factors, ehealth literacy, and health-promoting lifestyles among college students. J Med Internet Res. 2017;19(1):e15.
• 27. Lassetter JH, Clark L, Morgan SE, Brown LB, VanServellen G, Duncan K, et al. Health literacy and obesity among native Hawaiian and Pacific Islanders in the United States. Public Health Nurs. 2015;32(1):15-23.