SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ LİSANSÜSTÜ ÖĞRENCİLERİNİN SU KULLANIM TUTUM VE DAVRANIŞLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 3, 237 - 252, 31.10.2021

İrem Altınören Evgin Gülçin Yapıcı

https://doi.org/10.35232/estudamhsd.878177

Cited By: 1

Öz

Nüfusun hızla artışı ancak su kaynaklarının bu artışı karşılayamaması gelecekte dünyanın önemli bir su krizi ile karşı karşıya kalmasına neden olacaktır. Bu çalışmada bir üniversitenin sağlık bilimleri enstitüsünde lisansüstü eğitim alan öğrencilerin su kullanımı konusundaki tutum ve davranışları ile ilişkili faktörleri belirlemek amaçlandı. Kesitsel tipteki çalışma, Ocak-Mayıs 2019 tarihleri arasında, Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü’nde lisansüstü eğitim alan öğrencilerde yapıldı. Örneklem seçilmemiş olup derslere devam eden 238 kişiden 167 kişiye ulaşıldı (katılım oranı: %70,1). Anket formu sosyodemografik sorulardan ve Yetişkinler İçin Su Kullanım Anketi’nden oluşmaktaydı. Çalışmanın bağımlı değişkenleri su kullanımı tutumu ve davranışı, bağımsız değişkenleri sosyodemografik veriler ve günlük su tüketimlerine dair tercihleridir. Verilerin özetlenmesinde yüzde, ortalama±standart sapma, minimum-maksimum değerler, analizinde Student T testi, ANOVA varyans analizi, Pearson korelasyon testi kullanıldı. Çalışmaya katılanların %73,1’i kadındı. Yaş ortalaması 29,08±4,8’dir. Katılımcıların %56,4’ü yüksek lisans programına kayıtlı ve %62,0’ı tıp fakültesinde eğitim almaktaydı. Katılımcıların %34,7’si içmek, %62,5’i yemek yapmak, %93,8’i diş fırçalamak, %96,4’ü banyo yapmak-çamaşır yıkamak için şebeke suyunu doğrudan kullanıyordu. Ambalajlı su satın alırken öncelikleri sırasıyla lezzeti, kalitesi ve markasıydı. Katılımcılar su kullanım tutum ölçeğinden ortalama 51,8±5,4, davranış ölçeğinden 42,5±9,8 puan aldı. Katılımcıların yaşı ve evde yaşayan kişi sayısı arttıkça davranış ölçeğinden aldıkları puan artmaktaydı. Çocuğu olanların davranış ölçeğinden aldıkları puan olmayanlardan daha yüksekti. Hekimlerin davranış ölçeğinden aldıkları puan diğer tüm meslek gruplarından daha düşüktü.
Tutum ölçeğinden alınan puan arttıkça davranış ölçeğinden alınan puanın arttığı saptandı. Sonuç olarak çeşme suyunu içmek için
kullanma sıklığı, yemek yapmak, diş fırçalamak, banyo yapmak ve çamaşır yıkamak için kullananlardan daha düşüktü. Genç yaş
grubunda, yaşadığı ev nüfusu az olan kişilerde, çocuğu olmayanlarda ve hekimlerde su kullanım davranışlarının tutumlarıyla uyum
gösterecek şekilde iyileştirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Su tüketimi, şebeke suyu, ambalajlanmış su, lisansüstü eğitim

Evaluation of the attitude and behavior about water use among students of postgraduate education at Health Sciences Institute

Öz

The rapid increase in population but the inability of water resources to satisfy this increase will cause the world to face a significant water crisis in the future. In this study, it was aimed to determine the factors related to the attitudes and behaviours on water use of students receiving postgraduate education in a university's institute of health sciences. The cross-sectional study was conducted between January and May 2019 with postgraduate students at Mersin University Institute of Health Sciences. The sample was not selected, and 167 out of 238 people attending the classes were reached (Participation rate: 70.1%). The questionnaire form consisted of sociodemographic questions and the Adult Water Use Questionnaire. Percentage, mean±standard deviation, minimum-maximum values were used for summarizing the data, and Student T test, ANOVA analysis of variance, and Pearson correlation test were used for data analysis. 73.1% of the participants in the study were women. The average age is 29.08±4.8. 56.4% of the participants were enrolled in a master's program and 62.0% of all were studying at the medical school. Among of the participants, 34.7% used tap water for drinking, 62.5% for cooking, 93.8% for brushing teeth, 96.4% for bathing and washing clothes. Priorities when purchasing packaged water were taste, quality and brand name. Participants scored an average of 51.8±5.4 on the water use attitude scale and 42.5±9.8 on the behaviour scale. As the age of the participants and the number of people living at home increased, their score on the behaviour scale increased. Those with children had higher scores from the behavioural scale than those who did not. It was determined that the scores that physicians got from the behavioural scale were lower than all other occupational groups. It was observed that as the score obtained from the attitude scale increased, the score obtained from the behaviour scale increased. As a result, the percentage of using tap water for drinking was lower than those who used it for cooking, brushing teeth, bathing and washing clothes. Water use behaviours should be improved in accordance with the attitudes of young people, people with a small household population, those who do not have children and physicians.

Anahtar Kelimeler

Water consumption, tap water, bottled water, postgraduate education

Kaynakça

• 1. World Health Organization. Domestic water quantity, service level and health; 2003 [cited 2021 Jun 20]. Available from: https://www.who.int/water_sanitation_health/diseases/WSH03.02.pdf.
• 2. Güler Ç. Su savurganlığını azaltmaya yönelik uygulamalar. In: Güler Ç ed. Çevre Sağlığı (Çevre ve Ekoloji Bağlantılarıyla), Ankara: Yazıt Yayıncılık; 2012:415-27.
• 3. World Health Organization. Safer water, better health; 2019. [cited 2020 Feb 7] Available from: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/329905/9789241516891-eng.pdf?ua=1.
• 4. United Nations Development Programme. Goal 6: Clean water and sanitation; 2019. [cited 2021 Jun 20] Available from: https://www1.undp.org/content/seoul_policy_center/en/home/sustainable-development-goals/goal-6-clean-water-and-sanitation.html .
• 5. World Water Forum. Türkiye’nin su riskleri raporu; 2014. [cited 2020 Feb 5] Available from: http://www.wwf.org.tr/yayinlarimiz/raporlarimiz//?4180/turkiyenin-su-riskleri-raporu.
• 6. Pehlivan E, Mete B, Bektaş D, Bayat S, Kart A. Malatya ilinde yaşayan genç yetişkinlerin su tüketim davranışlarının değerlendirilmesi. Turk Hij Den Biyol Derg. 2017;74(Supp Su Kongresi):135-42. doi:10.5505/TurkHijyen.2017.92259 .
• 7. Gezer A, Erdem A. Su stresi, su kıtlığı ve su tasarrufu hakkında halkın farkındalığının belirlenmesi: Akdeniz Üniversitesi örnek çalışması. Doğ Afet Çev Derg. 2018;4(2):113-22. doi:10.21324/dacd.408379.
• 8. İlhan A. Yeni bir su politikasına doğru, Türkiye’de su yönetimi, alternatifler ve öneriler.1. baskı. İstanbul: Eylül Ofset; 2011.
• 9. Ambalajlı Su Üreticileri Derneği. Genel yapı ve rakamsal büyüklük; 2020 [cited 2020 Feb 18] Available from: https://suder.org.tr/ambalajli-su/istatistik/.
• 10. Demirci G, Juneseok L, Majid M, Tamim Y. How do people make a decision on bottled or tap water? Preferece elicitaxion with nonparametric bootstap simulations. Water Environmental Journal. 2016;(30):243-52. doi:10.1111/wej.12181.
• 11. Fevzioğlu EY, Akpınar E, Çoban GÜ, Capellaro E, Ergin Ö. Yetişkinlere Yönelik Su Kullanımı Anketi’nin Geliştirilmesi. Aile ve Toplum. 2020 [cited 2020 Feb 7];6(22):91-104. Available from: https://toad.halileksi.net/sites/default/files/pdf/yetiskinlere-yonelik-su-kullanimi-anketi-toad.pdf.
• 12. İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik. Resmi Gazete Tarihi: 17.02.2005 Resmi Gazete Sayısı: 25730. [cited 2020 Feb 7] Available from: https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdfmevzuatNo=7510&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmelig&mevzuatTertip=5.
• 13. Ener D, Sıpçık S, Işık K, Gün İ. Tıp fakültesi öğrencilerinin hazır su kullanma durumlarının değerlendirilmesi. Turk Hij Den Biyol Derg. 2017;74(Supp 1):119-24. doi:10.5505/TurkHijyen.2017. 47967.
• 14. Uzundumlu AS, Aşkan E, Çelik Z, İçme suyu olarak belediye şebeke suyunun tüketici tercihlerindeki yerinin belirlenmesi: Iğdır ili örneği. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi. 2020;10(2);1350-60. doi:10.21597/jist.681341.
• 15. Uzundumlu AS, Fakıoğlu Ö, Köktürk M, Temel T. Erzurum ilinde en uygun içme suyu tercihinin belirlenmesi. Alınteri Zirai Bilimler Dergisi. 2016 [cited 2020 Feb 7];30(1):1-7. Available from: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/224137.
• 16. Durduran Y, Uyar M, Boyraz YK, Demir LS, Tekin Ö, Şahin TK. Konya ili Meram ilçesine bağlı aile sağlığı merkezlerine başvuran kadınlarda içme suyu kullanım tercihleri. Turk Hij Den Biyol Derg. 2017;74(Supp 1):125-30. doi:10.5505/TurkHijyen.2017.13471.
• 17. Borlu A, Balcı E, Öztürk A. Kayseri il merkezinde aile sağlığı merkezlerine başvuranların hazır su kullanımına ilişkin görüş ve davranışları. Turk Hij Den Biyol Derg. 2017;74(Supp 1):113-8. doi:10.5505/TurkHijyen.2017.21932.
• 18. Çalık E, Menteş Y, Karadağ F, Dayıoğlu H. İçme suyunun sağlık açısından değerlendirilmesi. DPÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2004 [cited 2020 Feb 7];10:17-26. Available from: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/447353.
• 19. Karakuş E, Lorcu F, Demiralay T. Ambalajlı su sektöründe tüketici tercihleri Edirne ili örneği. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi. 2016 [cited 2020 Feb 7];(17);103-28. Available from: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/202089.
• 20. Tümer Eİ, Birinci A, Yıldırım Ç. Ambalajlı su tüketimini etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Ankara ili Keçiören ilçesi örneği. Alınteri Zirai Bilimler Dergisi. 2011 [cited 2020 Feb 7];21(2):11-9. Available from: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/26277.
• 21. Ogbuji CN, Anyanwu AV, Onah JO. An empirical study of the impact of branding on consumer choice for regulated bottled water in southeast, Nigeria. International Journal of Business and Management. 2011;6(6):150-66. doi: 10.5539/ijbm.v6n6p150.
• 22. The World Bank Report. High and dry-climate change, water and the economy; 2016. [cited 2021 Feb 2] Available from: https://www.worldbank.org/en/topic/water/publication/highand-dry-climate-change-water-and-the-economy.
• 23. World Health Organization. Overview of greywater management: Health considerations World Health Organization Regional Office for the Eastern Mediterranean Centre For Environmental Health Activities Amman, Jordan; 2006. [cited 2021 Feb 2] Available from: https://applications.emro.who.int/dsaf/dsa1203.pdf.
• 24. Sert A. Tıp fakültesi ve meslek yüksekokulu öğrencilerinde sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörler. Turk J Public Health. 2019;17(2):132-142. doi: 10.20518/tjph.395198.
• 25. Yalçınkaya M, Özer F, Karamanoğlu A. Sağlık çalışanlarında sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. Kor Hek. 2007 [cited 2021 Feb 2];6(6):409-4020. Available from: https://www.acarindex.com/pdfler/acarindex-40e9a76f-e6b5.pdf.
• 26. Alaş A, Tunç T, Kışoğlu M, Gürbüz H. Öğretmen adaylarının bilinçli su tüketimi davranışları üzerine bir araştırma: Atatürk üniversitesi örneği. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi. 2009 [cited 2021 Feb 2];11(2):37-49. Available from:https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/67656.
• 27. Uzundumlu AS, Fakıoğlu Ö, Köktürk M. Erzurum ilinde içme suyu için ödeme istekliliği üzerine etkili olan faktörlerin belirlenmesi. IBAD. 2019;(5):153-63. doi:10.21733/ibad.625313.
• 28. Demir E, Artantaş A. Tıp ve hemşirelik öğrencilerinde sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi: Kesitsel bir çalışma. Ankara Med J. 2018;(2):186-97. doi:1017098/amj.435280.
• 29. Özcan S, Bozhüyük A. Çukurova üniversitesi sağlık bilimleri öğrencilerinin sağlıklı yaşam davranışları. Çukurova Med J. 2016;41(4):664-674. doi:10.17826/cutf.254191.
• 30. Vaizoglu S, Altıntas H, Temel F, Ahrabi FA, Aydogan D, Bostancı S, et al. Bir tıp fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevre bilincinin değerlendirilmesi. Kor Hek. 2005 [cited 2021 Feb 2];4(4):151-71. Available from: https://www.researchgate.net/profile/FehminazTemel/publication/26447973_EVALUATION_OF_THE_ENVIRONMENTAL_CONSCIOUSNESS_OF_THE_STUDENTS_IN_A_MEDICAL_FACULTY_IN_ANKARA/links/56-01481508aeafc8ac8c875f/EVALUATION-OF-THE-ENVIRONMENTAL-CONSCIOUSNESS-OF-THE-STUDENTS-IN-A-MEDICAL-FACULTY-IN-ANKARA.pdf.