BİR EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN ÇOCUK HAKLARI, ÇOCUK İHMAL VE İSTİSMARI İLE İLGİLİ BİLGİ VE GÖRÜŞLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 3, 281 - 295, 31.10.2021

Tülin Çoban , Bahar Doğan , Duygu Kavaklı Ali Can Korkmaz Büşra Bahadır Fahriye Has Akdağ Ayşegül Deniz , Çağla Banko Bal , Tülay İlhan İyi , Tülin Guler Yıldız , Figen Turan , Aysel Esen Çoban , Mübeccel Gönen

https://doi.org/10.35232/estudamhsd.919458

Öz

Çocuklarda ihmal-istismar belirtisi olabilecek değişiklikleri fark etme konusunda kritik önemi olan öğretmenlerin bu sorumlulukları yerine getirebilmeleri için bilgi ve risk tanıma düzeylerinin yeterli olması çok önemlidir. Bu çalışma, öğretmen adaylarının çocuk hakları ve çocuk ihmal-istismarı ile ilgili bilgi ve görüşlerini saptamak amacıyla yürütülmüştür. Araştırmaya bir eğitim fakültesinde 2017-2018 öğretim yılında okuyan 2.169 öğrenci katılmıştır. Veriler toplam 72 sorudan oluşan bir anket formu aracılığı ile gözlem altında toplanmış, IBM SPSS v24.0 istatistik programı ile analiz edilmiştir. Dağılım ölçütleri, sayı ve yüzde dağılımları verilmiştir. Gruplar arası karşılaştırmalar için değişken türüne göre ki-kare, Mann-Whitney U ve Kruskal-Wallis testleri kullanılmıştır. Anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak kabul edilmiştir. Katılımcıların dörtte üçü Çocuk Hakları Sözleşmesini okumamıştır. İhmal-istismar vakası ile karşılaştığında hangi mercilere başvurması gerektiğini bildiğini belirtenlerin yüzdesi %44,3 olup bu kişilerin en sık verdiği yanıt “kolluk kuvvetleri”dir (%53). Katılımcıların sadece %9,5’i konuyla ilgili yeterli bilgi düzeyine sahip olduklarını düşünmektedir. Çocuk haklarıyla ilgili toplam 19 soruya verilen doğru yanıt ortalaması 14,0±2,0 (en küçük-en büyük=0-19), çocuk ihmal istismarıyla ilgili toplam 25 soruya verilen doğru yanıt ortalaması 14,9±3,5’tir (en küçük-en büyük= 0-24). Kadın katılımcıların ve herhangi bir ihmal-istismar vakasına tanık olanların doğru yanıt sayıları anlamlı şekilde daha yüksektir. Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Bölümü öğrencilerinin çocuk hakları ile ilgili, Okul Öncesi Öğretmenliği Bölümü öğrencilerinin de çocuk ihmal-istismar ile ilgili doğru yanıt sayıları diğer bölümlerden anlamlı derecede yüksektir (sırasıyla p<0,001; p<0,001). Öğrencilerin bilgi ve farkındalıklarının artırılması için müfredata bu konularla ilgili dersler konmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk hakları, çocuk ihmali, çocuk istismarı, öğrenciler, öğretmen adayları, eğitim fakültesi

Proje Numarası

GO 18/201

Evaluation of the knowledge and opinions of the students of a faculty of education about children’s rights, child abuse and neglect

Öz

It is very important for teachers, who have critical importance in recognizing the changes that may be signs of abuse neglect in children, to have sufficient knowledge and risk recognition levels to fulfill their responsibilities. This study was conducted to determine the knowledge and opinions of teacher candidates about children's rights and child abuse neglect. 2,169 students attending a faculty of education in the 2017-2018 academic year participated in this research. The data were collected through a questionnaire form consisting of 72 questions, under observation, and analyzed by using IBM SPSS v24.0 statistics program. Distribution measures, number, and percentage distributions were given. For intergroup comparisons, Chi-square, Mann-Whitney U, and Kruskal-Wallis tests were used according to variable type. The level of significance was accepted as p<0.05. Three quarters of the participants have not read the Convention on the Rights of the Child. The percentage of participants who stated that they know which authorities to apply when faced with a case of abuse-neglect is 44.3%, and the most frequent response is "law-enforcement officers" (53%). Only 9.5% of the participants think that they have sufficient knowledge on the subject. Correct response average given to 19 questions on children's rights is 14.0±2.0 (minimum-maximum=0-19), and correct answers given to a total of 25 questions about child abuse/neglect is 14.9±3.5 (minimum-maximum=0-24). The number of correct answers is significantly higher for female participants and those who witnessed any case of abuse-neglect. The number of correct answers regarding the child rights of the Psychological Counseling and Guidance Department students and the Preschool Education Department students about child abuse-neglect is significantly higher than the other departments (p<0.001; p<0.001, respectively). Courses related to these subjects should be included in the curriculum in order to increase the knowledge and awareness of the students. It will also be beneficial to ensure effective coordination in the individual, social and global context in terms of preventing child neglect and abuse.

Anahtar Kelimeler

Children's rights, child neglect, child abuse, students, teacher candidates, faculty of education

Proje Numarası

GO 18/201

Kaynakça

• 1. UNICEF. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. [Internet] Available from: https://www.unicefturk.org/public/uploads/files/UNICEF_CocukHaklarinaDairSozlesme.pdf.
• 2. Kurt SL. Çocuk haklarına ilişkin temel uluslararası belgeler ve Türkiye uygulaması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi. 2016;(36):99-127.
• 3. Uğurlu Z, Gülsen İ. Çocuk hakları ve hukuki bağlamda çocuğun ihmal ve istismardan korunması. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi. 2014;1(1):1-24.
• 4. Çocuk Hakları Sözleşmesinin 27. yılında çocuk haklarının durumu [Internet]. Available from: http://www.icc.org.tr/icerik.php?id=25&kid=162
• 5. World Health Organization. Child abuse and neglect by parents and other caregivers [Internet] Available from: https://www.who.int/violence_injury_prevention/violence/global_campaign/en/chap3.pdf
• 6. EĞİTİMSEN. Çocuk ihmali ve istismarı. 2015 [Internet] Available from: http://egitimsen.org.tr/wp-content/uploads/2016/03/%C3%87ocuk-%C4%B0hmali-ve-%C4%B0stismar%C4%B1.pdf
• 7. Lippard ETC, Nemeroff CB. The devastating clinical consequences of child abuse and neglect: ıncreased disease vulnerability and poor treatment response in mood disorders. Am J Psychiatry. 2020;177(1):20-36.
• 8. World Health Organization. Child maltreatment. [Internet] Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/child-maltreatment
• 9. Dilsiz H, Mağden D. Öğretmenlerin çocuk istismar ve ihmali konusunda bilgi ve risk tanıma düzeylerinin tespit edilmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2015;1(Suppl 2):678-94.
• 10. Milli Eğitim Bakanlığı. Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Okul yönetimlerinin görev ve sorumlulukları. [Internet] Available from: https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_04/05104350_3._Okul_YYnetiminin_GYrev_ve_SorumluluklarY.pdf
• 11. Koca M. Çocuk istismarında ihbar yükümlülüğü. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2012;3(1):113-28.
• 12. Kürklü A. Öğretmenlerin çocuk istismarı ve ihmaline yönelik farkındalık düzeyleri. Bilim Uzmanlığı Tezi. Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2012.
• 13. Bacıoğlu SD, Zöhre, K. Öğretmen adaylarının çocuk istismar ve ihmaline ilişkin bilgi düzeyleri ile çocuğa yönelik cinsel istismarı bildirme tutumlarının incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2020;17(1):894-925.
• 14. Aslan EA, Çelik İ. Okul öncesi öğretmenlerinin çocuk istismarına yönelik farkındalık düzeyinin incelenmesi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2020;3(1):40-56.
• 15. Kardeş S, Banko Ç, Eren S, Antakyalıoğlu Ş. Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin görüşleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2017;5:469-81.
• 16. Hançer G. Çocuk hakları ve çocuk istismarı konusunda sosyal bilgiler öğretmen adaylarının görüşleri. Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2019.
• 17. Pilatin G, Ahmetoğlu E. Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin tutumlarının incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2020;39(3 100. Yıl Eğitim Sempozyumu Özel Sayı):117-36.
• 18. Leblebici H, Çeliköz N. Prospective teachers’ attitudes towards children rights. International Journal of Social Sciences and Education Research. 2017;3(1):307-18.
• 19. Küçük-Biçer B, Özcebe H, Doğan BG, Haznedaroğlu D, Bertan M. Üniversite öğrencileri çocuk haklarını ne kadar biliyor? Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi. 2016;10(3):186-93.
• 20. Can-Yaşar M, Şenol FB, Akyol T. Öğretmen adaylarının çocuğa yönelik cinsel istismar tutumlarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2015;1(Suppl 2):228-41.
• 21. Doğan T, Bayar Ö. Çocuk cinsel istismarı: geleceğin öğretmenleri ve okul psikolojik danışmanları ne kadar biliyor? Journal of International Social Research. 2018;11(55):571-81.
• 22. Kanak M. Okul öncesi öğretmen adaylarının duygusal ihmal ve istismara yönelik bilgi ve farkındalıklarına destek eğitim programının etkisi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Anabilim Dalı; 2015.
• 23. Erdoğan Y, Aslan D. Okul öncesi öğretmenlerinin çocuk istismarı ve ihmaline yönelik algıları. Mersin University Journal of the Faculty of Education. 2020;16(1):104-32.
• 24. Bülbül K, Çakıcı AB, Türkkan T. Sınıf öğretmenlerinin çocuk istismarı ve ihmaline yönelik bilgi ve risk tanıma düzeylerinin incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi. 2019;4(2):128-44.
• 25. Can V. Öğretmen adaylarının çocuk ihmal ve istismarına yönelik bilgi ve farkındalık düzeylerinin değerlendirilmesi. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü; 2016.
• 26. Tezdiğ CC. Öğretmen adaylarının çocuk istismarı ve ihmaline yönelik farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Bilim Uzmanlığı Tezi. Lefkoşa: Yakın Doğu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Ana Bilim Dalı; 2017.
• 27. Taş A. Hacettepe Üniversitesi öğrencilerinin çocuk ihmal ve istismarı hakkındaki bilgi düzeylerinin incelenmesi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensitüsü. Sosyal Hizmet Ana Bilim Dalı; 2017.
• 28. Koç F, Paslı F. Çocuğa yönelik istismar ve ihmal olaylarının haberdeki temsilinin çocuk hakları bağlamında incelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet. 2021;32(1):97-119.
• 29. Kaya M. Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk istismarı ve ihmali konusundaki bilgi düzeylerinin ve çocuk istismarı ve ihmalinin önlenmesi konusundaki görüşlerinin incelenmesi. Gazimağusa: Doğu Akdeniz Üniversitesi Lisansüstü Eğitim, Öğretim ve Araştırma Enstitüsü; 2017.
• 30. Can Yaşar M, İnal Kızıltepe G, Kandır A. Öğretmen adaylarının çocuklardaki fiziksel istismar belirtilerine ilişkin farkındalıkları. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi. 2014;7(3):286-303.