BOLU İL MERKEZİNDE GENÇLİK VE SPOR BAKANLIĞINA BAĞLI YURTLARDA KALAN ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN BESLENME BİLGİ DÜZEYİNİN VE OBEZİTE/FAZLA KİLOLULUK SIKLIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 3, 296 - 309, 31.10.2021

Zeynep Albayrak Yaman , Egemen Ünal

https://doi.org/10.35232/estudamhsd.929986

Cited By: 5

Öz

Çalışmamızın amacı yurtlarda kalan üniversite öğrencilerinin beslenme durumu ve alışkanlıklarını, beslenme bilgi düzeyini ve obezite/fazla kiloluluk sıklığını saptamaktır. Çalışma, Bolu il merkezinde Aralık 2020-Şubat 2021 tarihleri arasında, Gençlik ve Spor Bakanlığı’na bağlı yurtlarda barınan üniversite öğrencilerinde gerçekleştirilen kesitsel tipte bir çalışmadır. Çalışma 309 öğrencinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak, genel bilgileri, sağlık bilgilerini, beslenme ve tüketim alışkanlıklarına ait soruları, fiziksel aktivite formunu, antropometrik ölçümleri, besin tüketim sıklığı formunu, Yetişkinler İçin Beslenme Bilgi Düzeyi Ölçeği’ni (YETBİD) içeren anket formu uygulanmıştır. Öğrencilerin yaş ortalaması 21,3±1,7 yıl olup %50,8’i kadındır. Bireylerin %69,6’sı normal, %23,0’ı fazla kilolu/obez ve %7,4’ü zayıftır. Öğrencilerin çoğu (%75,7) sağlık/beslenmeyle ilgili ders almamıştır. Katılımcıların %55’inin ana öğün atladığı, öğrencilerde en fazla atlanan öğünün öğle, en az atlanan öğünün akşam öğünü olduğu belirlenmiştir. Üst sınıflara gidildikçe öğrencilerin akşam yemeğini dışarda yeme sıklığının arttığı saptanmıştır. Kız öğrencilerin temel beslenme ve besin tercihi puanı erkek öğrencilerden yüksek bulunmuştur. Öğrencilerin BKİ (Beden Kitle İndeksi) gruplarına göre beslenme bilgi düzeyleri arasında bir fark bulunamamıştır. Son sınıflarda okuyan öğrencilerin temel beslenme ve besin tercihi puanları ilk sınıflarda okuyan öğrencilere göre yüksek bulunmuştur. Beslenme/sağlık ile ilgili ders alan öğrencilerin besin tercihi puanının daha yüksek olduğu saptanmıştır. Son sınıflarda okuyan öğrencilerin beslenme bilgi düzeyinin daha yüksek olmasına rağmen sınıf düzeyi arttıkça dışarda yeme sıklığının da arttığı görülmektedir. Dolayısıyla bireylerin yeterli bilgi düzeyine sahip olması kadar bilgiyi davranış biçimine dönüştürmesi ve sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazanması da bir o kadar önemlidir. Belirli sürelerde yurtlarda kalan öğrencilerin beslenme alışkanlıkları zaman içerisinde değişebilmektedir. Bu yüzden öğrencilere günlük hayatta doğru besin tercihi yapma, yeterli ve dengeli beslenme, fiziksel aktivite konularında farkındalıklarının artırılması için düzenli eğitimler verilmesi ve öğrencilerin bu anlamda yurtlarda takip edilmeleri yararlı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Üniversite öğrencileri, beslenme alışkanlıkları, beslenme bilgi düzeyleri

Evaluation of the nutritional knowledge level and the frequency of obesity / overweight of university students living in dormitories afiliated to The Ministry of Youth and Sports in Bolu city center

Öz

The aim of our study is to determine the nutritional status and habits, nutritional knowledge, and obesity/overweight prevalence of university students staying in dormitories. The study is a cross-sectional study conducted in Bolu city center between December 2020 and February 2021, among university students who live in dormitories affiliated with the Ministry of Youth and Sports. It was carried out with the participation of 309 students. A questionnaire form including general information, health information, questions about nutrition and consumption habits, physical activity form, anthropometric measurements, food consumption frequency form, Nutrition Knowledge Level Scale for Adults (NKLSA) was applied as a data collection tool in the study. The mean age of the students is 21±0.1 years and 50.8% of them are women. 69.6% of the individuals are normal, 23.0% are overweight/obese and 7.4% are underweight. Most of the students (75.7%) did not take courses on health/nutrition. For 55% of students who miss the main meal, the most missed meal is lunch and the least skipped meal is evening meal. It has been determined that the frequency of eating dinner out of the students increases as they go to upper classes. Basic nutrition and food preference scores of female students were found higher than male students. There is no difference between the nutritional knowledge levels of the students according to BMI (Body Mass İndex) groups. The basic nutrition and food preference scores of the senior students were found to be higher than the first-grade students. Food preference scores of students who took courses on nutrition/health were found to be higher. Although the nutritional knowledge level of the last year students is higher, it is seen that the frequency of eating outdoors increases as the class level increases. Therefore, it is just as important for individuals to have sufficient knowledge as well as to transform information into a way of behavior and to gain healthy eating habits. The eating habits of students who stay in dormitories for certain periods may change over time. Therefore, students should be followed in their nutritional behaviors and educations should be given regularly in order to increase the awareness of students about making the right food choice in daily life, adequate and balanced nutrition, and physical activity.

Anahtar Kelimeler

University students, nutritional habits, nutritional knowledge levels

Kaynakça

• 1. Tözün M, Sözmen MK, Babaoğlu AB. Türkiye’nin batısında bir üniversitenin sağlık ile ilişkili okullarında beslenme alışkanlıkları ve bunun obezite, fizik aktivite ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Halk Sağlığı Dergisi. 2017;2(1):1-16.
• 2. Baysal A, Aksoy M, Bozkurt N, Merdol TK, Pekcan G, Besler T, et al. Diyet el kitabı, 5. Baskı. Hatiboğlu Yayınevi; 2008.
• 3. Ulaş B, Uncu F, Üner S. Sağlık yüksekokulu öğrencilerinde olası yeme bozukluğu sıklığı ve etkileyen faktörler. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2013;(2):15-22.
• 4. Özdoğan Y, Yardımcı H, Özçelik AÖ, Sürücüoğlu MS. Üniversite öğrencilerinin öğün düzenleri. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi. 2012;29:66-74.
• 5. Mazıcıoğlu MM, Öztürk A. Üniversite 3. ve 4.Sınıf öğrencilerinde beslenme alışkanlıkları ve bunu etkileyen faktörler. Erciyes Tıp Dergisi. 2003;25:172-8.
• 6. Kahraman Ç. Üniversite Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıkları ve Obezite Riski: Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Örneği, Tekirdağ: Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı; 2018.
• 7. Korkmaz NH. Uludağ Üniversitesi öğrencilerinin spor yapma ve beslenme alışkanlıklarının incelenmesi. Eğitim Fakültesi Dergisi, 2010;23(2):399-413.
• 8. Onurlubaş E, Doğan HG, Demirkıran S. Üniversite öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi Jafag. 2015;32(3):61-9.
• 9. Özütürker S, Özer KB. Erzincan Üniversitesi öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları ve antropometrik özelliklerinin değerlendirilmesi, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (ERZSOSDER). 2016;9(2):63-74.
• 10. Alması N. Üniversite Öğrencilerinin Beslenme Durumu, Bilgi Düzeyi ve Porsiyon Ölçüsü Algısının Değerlendirmesi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme Bilimleri Programı; 2015.
• 11. Toro J, Gomez-Peresmitré G, Sentis J, Vallés A, Casulà V, Castro J, et al. Eating disorders and body image in Spanish and Mexican female adolescents. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol. 2006;41:556-65.
• 12. Cluskey M, Grobe D. College weight and behavior transitions: male and female differences. Journal of the American Dietetic Association. 2009;109:325.
• 13. Işık B. Uludağ Üniversitesi Öğrencilerinde Yeme Bozukluklarının Araştırılması. Bursa: Bursa Üniversitesi Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı; 2009.
• 14. Dünya Tıp Birliği (WMA) Helsinki Bildirgesi, İnsan gönüllüler üzerinde yapılan tıbbi araştırmalarda etik ilkeler.
• 15. Batmaz H. Yetişkinler İçin Beslenme Bilgi Düzeyi Ölçeği Geliştirilmesi ve Geçerlik-Güvenirlik Çalışması. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2018. Available from:https://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/nutrition/a-healthylifestyle/body-mass-index-bmi.
• 16. Unsworth JM. Nutrition knowledge and attitudes among clemson university freshmen. Clesmon, South Carolina: Clemson University; 2012.
• 17. Ayhan DE, Günaydın E, Gönlüaçık E, Arslan U, Çetinkaya F, Asımı H, Uncu Y. Uludağ üniversitesi tıp fakültesi öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları ve bunları etkileyen faktörler. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2012;38(2):97-104.
• 18. Çetin G, Sarper F. Tıp Fakültesi birinci ve son sınıfa devam eden öğrencilerin beslenme bilgi ve alışkanlıkları üzerine bir araştırma. Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2013;2(6):84-104.
• 19. Yılmaz E, Özkan S. Üniversite öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarının incelenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2007;2:87-104.
• 20. Yücel B. Sağlık çalışanlarının beslenme alışkanları ve beslenme bilgi düzeylerinin incelenmesi. Ankara: Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beslenme ve Diyetetik Bölümü; 2015.
• 21. Karayormuk NÖ. Afyon Kocatepe Üniversitesi Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin beslenme bilgi ve alışkanlıkları üzerine bir araştırma. Ankara: Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Eczacılık Temel Bilimleri Ana Bilim Dalı; 2002.
• 22. Astarlı Ö. Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi 1. ve 5. sınıf öğrencilerinde beslenme bilgi düzeylerinin ve beslenme alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı; 2008.
• 23. Coşkun BA. Üniversite öğrencilerinde beslenme bilgi düzeylerinin beslenme durumu ile yeme tutum ve davranışlarına etkisinin değerlendirilmesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Anabilim Dalı, Ankara: Gazi Üniversitesi; Eylül 2017.
• 24. Ríos-Ontiveros H, Urrutia M, Inda P, Guzman I, Ceballos G. Nutritional status, lifestyle, and risk behaviors for eating disorders in nutrition students, Enliven: Journal of Dietetics Research and Nutrition. 2015;2:3.
• 25. Genç E. Beslenme eğitimi alan üniversite öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları. International Conference on New Horizons in Education, Barcelona-SPAIN; 2015.
• 26. Doğru E. Adölesan bireylerde beslenme alışkanlıkları ile yeme tutum ve davranışlarının belirlenmesi. İstanbul: İstanbul Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı; 2019.
• 27. Vançelik S, Önal SG, Güraksın A, Beyhun E. Üniversite öğrencilerinin beslenme bilgi ve alışkanlıkları ile ilişkili faktörler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2007;6(4):242-8.
• 28. Zileli R, Cumhur Ö, Özkamçı H, Diker A. Üniversite öğrencilerinde beslenme alışkanlıkları ile obezite görülme sıklığı. Bilinçli Sağlıklı Yaşam Dergisi. 2016;12:549-62.
• 29. Şanlıer N, Konaklıoğlu E, Güçer E. Gençlerin beslenme bilgi, alışkanlık ve davranışları ile beden kütle endeksleri arasındaki ilişki. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2009;29(2):333-52.