HEALTH COMPLAINTS DUE TO OCCUPATIONAL EXPOSURE TO IONIZING RADIATION IN HEALTHCARE WORKERS OF A UNIVERSITY HOSPITAL

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 301 - 314, 04.06.2022

Zehra Ardıç Tahir Kemal Şahin

https://doi.org/10.35232/estudamhsd.1037317

Öz

Ionizing radiation (IR) is a physical factor that is always present in nature and affects living systems. This study; it is aimed to determine the frequency of use of dosimeter and personal protective equipment in healthcare workers working with ionizing radiation sources and compare the health complaints that were thought to be related to occupational exposure to ionizing radiation in those who were exposed to IR and those who did not expose to radiation in the working environment. The descriptive epidemiological study was conducted in Konya between 4 August - 30 November 2020 and 2 May - 30 June 2021. By making a sample calculation, the research was carried out with 91 people working in the radiation area and 93 people who did not work in the radiation area. A face-to-face data collection form was applied to the participants. The data were analyzed and p<0.05 was accepted for statistical significance. In the IR group, 52.7% of the participants were men, the median age was 37 years, and the median duration of employment was 10 years. In the non-IR group, 41.9% of the participants were men, the median age was 32 years, and the median duration of employment was 7 years. It was determined that 68.1% of the participants in the IR group always/frequently used personal dosimeter, 39.6% lead apron, and 41.8% lead neck collar. It was found statistically significant that female participants in the IR group had more difficulty in conceiving than the women participants in the non-IR group. It was found statistically significant that the complaints of eye discomfort, ear discomfort, headache, weakness, irritability, tiredness, drowsiness, frequent gingival bleeding hair loss in areas of the body exposed to radiation, especially on the back of the hand, hand skin disorders, enlarged lymph nodes, hair loss were more common in the IR group than in the non-IR group. It has been determined that the use of personal protective equipment and dosimeter is not sufficient and that ionizing radiation exposure increases health complaints.

Anahtar Kelimeler

Ionizing radiation, healthcare worker, occupational exposure, personal protective equipment, health complaints

BİR ÜNİVERSİTE HASTANESİ SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA MESLEKİ İYONİZE RADYASYON MARUZİYETİNE BAĞLI SAĞLIK YAKINMALARI

Öz

Radyasyon, doğada daima var olan ve canlı sistemleri etkileyen fiziksel bir faktördür. Bu çalışmada; iyonize radyasyon kaynaklarıyla çalışan sağlık çalışanlarında dozimetre ve kişisel koruyucu donanım kullanım sıklıklarının belirlenmesi, mesleki iyonize radyasyon maruziyetine bağlı olduğu düşünülen sağlık yakınmalarının iyonize radyasyon maruziyeti olan ve olmayan gruplarda karşılaştırılması amaçlanmıştır. Tanımlayıcı epidemiyolojik araştırma, 4 Ağustos-30 Kasım 2020 ve 2 Mayıs-30 Haziran 2021 tarihleri arasında Konya ilinde yapılmıştır. Örneklem hesabı yapılarak radyasyonlu alanda çalışan 91, radyasyonlu alanda çalışmayan 93 kişi ile araştırma gerçekleştirilmiştir. Katılımcılara yüz yüze veri toplama formu uygulanmıştır. Veriler analiz edilerek, istatistiki anlamlılık için p<0,05 olarak kabul edilmiştir. Radyasyonlu alanda çalışanların %52,7’si erkek, yaş ortancaları 37, çalışma süreleri ortancası 10 yıldı. Radyasyonlu alanda çalışmayanların %41,9’u erkek, yaş ortancaları 32, çalışma süreleri ortancası 7 yıldı. Radyasyonlu alanda çalışanların kişisel dozimetrelerini %68,1’inin, kurşun önlüğü %39,6’sının, kurşun boyunluğu %41,8’inin her zaman/sıklıkla kullandığı tespit edildi. Radyasyonlu alanda çalışan kadın katılımcılarda, radyasyonlu alanda çalışmayan kadınlara göre gebe kalmada zorluk yaşama durumunun daha fazla olması istatistiksel olarak anlamlı bulundu. Göz rahatsızlığı, kulak rahatsızlığı, baş ağrısı, halsizlik, sinirlilik, yorgunluk, sersemlik hali, sık dişeti kanaması, özellikle el sırtı başta olmak üzere radyasyona maruz kalan vücut bölgelerinde kıl dökülmesi, el cildinde bozukluklar, lenf bezlerinde büyüme, saç dökülmesi yakınmalarının, radyasyonlu alanda çalışanlarda çalışmayanlara göre daha fazla saptanması, istatistiksel açıdan anlamlı bulundu. Kişisel koruyucu ekipman ve dozimetre kullanımının yeterli düzeyde olmadığı ve iyonize radyasyon maruziyetinin sağlık yakınmalarını arttırdığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

İyonize radyasyon, sağlık çalışanı, mesleki maruziyet, kişisel koruyucu ekipman, sağlık yakınmaları

Kaynakça

• 1. Ersever S. Radyofarmasötik üreten tesislerde radyasyon kaynaklı risklerin farklı yöntemlerle karşılaştırılarak değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi; 2018.
• 2. Tulchinsky T, Varavikova E. Editörler. Yeni halk sağlığı. 3. baskıdan çeviri. Palme yayınları, Ankara; 2019.
• 3. United Nations Environment Programme (UNEP), Radiation: effects and sources. 2016.
• 4. Encyclopaedia Britannica. Marie Curie. [cited 2021 Apr 28] Available from: https://www.britannica.com/biography/Marie-Curie
• 5. Ekinci M. Sağlık çalışanlarının radyasyon tutumunu belirleme ölçeği geliştirme ve uygulama çalışması [Yüksek lisans tezi]. Erzincan: Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi; 2019.
• 6. Çapuk M. Adıyaman sağlık yüksekokulu öğrencilerinin radyasyonun zararlı etkileri hakkında farkındalık düzeylerinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi; 2016.
• 7. Kurtul S, Kurtul N. The Level of Knowledge About Radiation Safety and the Frequency of the Use of Protective Equipment Among Healthcare workers Exposed to Radiation in Different Units. Turk J Oncol. 2018;33(3):102-7. doi:10.5505/tjo.2018.1795.
• 8. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) Öğrenci Dersleri. Bölüm 3 - Radyasyon "Radyasyon ve Biz". [cited 2021 May 18] Available from: https://www.taek.gov.tr/ogrenci/r07.htm
• 9. Lee CI, Elmore JG. Radiation-related risks of imaging. Aronson MD, Kunins L. Editörler. Up To Date. [cited 2021 Jul 21] Available from: https://www.uptodate.com/contents/radiation-related-risks-of-imaging
• 10. Gökharman FD, Aydın S, Koşar PN. Radyasyon Güvenliğinde Mesleki Olarak Bilmemiz Gerekenler. SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2016;7(2):35-40.
• 11. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi. Radyasyon Güvenliği El Kitabı. İzmir; 2014, p. 4-20.
• 12. 5272 sayılı Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği. 2000 [cited 2021 Jul 21] Available from: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5272&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• 13. Çelik S. Ankara üniversitesi nükleer bilimler enstitüsü radyasyondan korunma programı ve radyasyondan korunma optimizasyonu [Yüksek lisans tezi]. Ankara: Ankara Üniversitesi; 2013.
• 14. Fazel R, Einstein AJ. Radiation risk to healthcare workers from diagnostic and interventional imaging procedures. Cutlip D, Windecker S, Estes NAM, Saperia GM. Editörler. Up To Date. [cited 2021 Jul 21] Available from: https://www.uptodate.com/contents/radiation-risk-to-healthcare-workers-from-diagnostic-and-interventional-imaging-procedures
• 15. Öztürk YE, Türktemiz H, Akdağ T. Dozimetre taşıyan sağlık çalışanlarında iş yükünün iyonlaştırıcı radyasyon risk algısına etkisi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2017;20(2):143-55.
• 16. Avcı R. Diyarbakır ilinde radyoloji çalışanlarının radyasyondan korunma durumları ve sağlık yakınmaları [Yüksek lisans tezi]. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi; 2016.
• 17. Balsak H. Radyoloji çalışanlarının tanı amaçlı kullanılan radyasyonun, zararlı etkileri hakkında bilgi, tutum ve davranışları [Yüksek Lisans Tezi]. Malatya: İnönü Üniversitesi; 2014.
• 18. Uzuntarla Y, Doğan F. Bir eğitim ve araştırma hastanesinde dozimetre taşıyan sağlık personelinin iyonlaştırıcı radyasyon hakkındaki risk algısı ve bilgi düzeyinin belirlenmesi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi. 2019;6(1):34-4. doi:10.17681/hsp.398026.
• 19. Erdem S. Bir üniversite hastanesinde iyonizan radyasyon kaynakları ile çalışan sağlık çalışanlarında iş sağlığı ve güvenliği durumlarının değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi]. Ankara: Gazi Üniversitesi; 2014.
• 20. Yarenoğlu A. Hastanelerde radyasyona maruz kalan çalışanların çalışan güvenliği ve radyasyon güvenliği konusunda bilgi, tutum ve davranışları [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi; 2018.
• 21. Arslan S. Hastanelerde radyasyona maruz kalan radyoloji çalışanlarının çalışma koşullarının adli olarak değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi]. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi; 2017.
• 22. Bıçakçı BC. Radyasyonun fetus üzerine etkileri. Türk Onkoloji Dergisi. 2009;24(4):185-90.
• 23. Ayan A. Konsepsiyondan Adölesana Radyasyonun Geç Dönem Etkileri: İntrauterin Işınlamada Risk, Herediter Etkiler, Solid Tümörler. Nucl Med Semin. 2017;3:216-20. doi:10.4274/nts.2017.026.
• 24. Allen JY, Dainiak N, Wingard JR. Clinical manifestations, evaluation, and diagnosis of acute radiation exposure. Danzl DF, Chao NJ. Editörler. Up To Date. [cited 2021 Jul 9] Available from: https://www.uptodate.com/contents/clinical-manifestations-evaluation-and-diagnosis-of-acute-radiation-exposure?
• 25. McGale P, Darby SC. Low doses of ionizing radiation and circulatory diseases: a systematic review of the published epidemiological evidence. Radiat Res. 2005;163(3):247-57. doi:10.1667/rr3314.
• 26. Zablotska LB, Little MP, Cornett RJ. Potential increased risk of ischemic heart disease mortality with significant dose fractionation in the Canadian Fluoroscopy Cohort Study. Am J Epidemiol. 2014;179(1):120-31.
• 27. Vimercati L, De Maria L, Mansi F, Caputi A, Ferri GM, Luisi V, et al. Prevalence of Thyroid Diseases in an Occupationally Radiation Exposed Group: A Cross-Sectional Study in a University Hospital of Southern Italy. Endocr Metab Immune Disord Drug Targets. 2019;19(6):803-8. doi: 10.2174/1871530318666181102114627.