Sosyal Bilgiler ve Karşılaştırmalı Eğitim: Türkiye’de Sosyal Bilgiler Eğitimi Alanında Farklı Ülkelerle Karşılaştırmalı Olarak Yapılan Tezlerin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 1, 208 - 228, 28.06.2022

Adnan Çırak

https://doi.org/10.51725/etad.1087300

Öz

Bu araştırmanın amacı sosyal bilgiler eğitimi alanında farklı ülkelerle karşılaştırmalı olarak yapılan tezlerin incelenmesidir. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma kapsamında YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanı taranarak 32 tez örnekleme dâhil edilmiştir. Örnekleme dâhil edilen tezler türlerine, yapıldığı yıllara, araştırmacıların cinsiyetlerine, tez danışmanlarının akademik unvanlarına, üniversitelere, veri toplama tekniklerine, örneklem grubuna, veri analiz yöntemlerine, kullanılan karşılaştırmalı eğitim yaklaşımına, ülkelere ve ele alınan konulara göre incelenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre sosyal bilgiler eğitimi alanında farklı ülkelerle karşılaştırmalı olarak yapılan tezlerde yüksek lisans çalışmalarının fazla olduğu saptanmıştır. Ayrıca en çok araştırmanın 2018 yılında yapıldığı; çalışmaların çoğunda karşılaştırmalı eğitim yaklaşımının belirtilmediği, çalışmalarda en fazla karşılaştırma yapılan ülkenin ABD olduğu, üniversiteler arasında en çok çalışmanın Marmara Üniversitesi’nde yapıldığı görülmüştür. Araştırmadan elde edilen sonuçlar ışığında karşılaştırmalı eğitim çalışmalarında daha önce tercih edilmemiş ülkelerin farklı değişkenlerle araştırılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler eğitimi, Karşılaştırmalı eğitim, Sosyal bilgilerde karşılaştırmalı eğitim

Social Studies and Comparative Education: An Examination of Theses Prepared as Comparative Study with Different Countries in the Field of Social Studies Education in Turkey

Öz

This research aims to examine the theses prepared as a comparison with different countries in the field of social studies education in Turkey. The screening method was used in the research. Within the scope of the study, the database of the Council of Higher Education Thesis Centre was reviewed and 32 theses were included in the research sample. These master and doctoral theses were examined in terms of the theses types, year of the study, researchers' characteristics, theses advisors' academic title, universities, data collection technique, sample group, data analysis method, comparative education approach, countries, and research topics. According to the results of the research, it was concluded that master theses were the majority of the theses reviewed which were prepared as a comparative study with different countries in the field of social studies education. Also, it was seen that the most of research was carried out in 2018, comparative education approach was not specified at most of the theses, the most of the studied country was the USA by researchers; most of the theses were prepared at the University of Marmara. In the light of the obtained results from the research investigation of different countries which, were not preferred before by researchers, in comparative education studies using different variables is suggested.

Anahtar Kelimeler

Social studies education, Comparative education, Comparative education in social studies

Kaynakça

• Adick, C. (1992). Modern education in ‘non-Western’societies in the light of the world systems approach in comparative education. International Review of Education, 38(3), 241-255.
• Akgün, İ. ve Akgün, M. (2021). Sosyal bilgiler eğitiminde teknoloji kullanımına yönelik tezlerin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (58), 227-247.
• Akhan, O., Babaev, A. ve Yalçın, A. (2019). Karşılaştırmalı sosyal bilgiler öğretimine bir örnek: Türkiye ve Rusya sosyal bilgiler programları. Journal of International Social Research, 12(63), 746-762.
• Aksoy, B., Sönmez, Ö., F. ve Merey, Z. (2009). Sosyal bilgiler öğretiminde yapılan lisansüstü tez konularının 2005 yeni sosyal bilgiler öğretim programına göre değişiminin değerlendirilmesi. IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi, (9 Ekim), İstanbul.
• Altay, N. (2021). Turkey Comparison of Estonia with the Social Studies Curriculum, Inonu University Journal of the Faculty of Education, 22(1), 262-289.
• Altbach, P. G. (1991). Trends in comparative education. Comparative Education Review, 35(3), 491-507.
• Bilgili, S. A. (2016). Sosyal bilgilerin temelleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Bray, M. (2003). Comparative Education in the Era of Globalisation: evolution, missions and roles. Policy Futures in Education, 1(2), 209-224.
• Brickman, W. W. (1960). A historical introduction to comparative education. Comparative Education Review, 3(3), 6-13.
• Broadfoot, T. (1977). The Comparative Contribution a Research Perspective. Comparative Education, 13(2), 133-137.
• Cowen, R. (2014). Comparative education: stones, silences, and siren songs. Comparative Education, 50(1), 3-14.
• Crossley, M. (2012). Comparative education and research capacity building: Reflections on international transfer and the significance of context. Journal of International and Comparative Education (JICE), 4-12.
• Çakmak, Z. ve Taşkıran, C. (2020). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi alanındaki çalışmaların analizi: Bir meta sentez çalışması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 9(3), 1243-1261.
• Çetin S. K., Korkmaz, S. P. ve Öner, N. S. (2017). Karşılaştırmalı eğitim alanında 15 yılda yapılan çalışmaların farklı değişkenler açısından incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 28-40.
• Çetin, A. M. (2018). Suudi Arabistan Krallığı ve Türkiye Cumhuriyeti sosyal bilgiler öğretim programları, ders kitapları ve çalışma kitaplarının karşılaştırmalı analizi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çırak, A. (2020). Sosyal bilgilerde tarih ile ilgili konuların öğretimi üzerine 1999-2019 yılları arası yapılan tezlerin analizi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(3), 1219-1242.
• Çubukçu, Z., Yılmaz, B. Y. ve İnci, T. (2016). Karşılaştırmalı eğitim programları araştırma eğilimlerinin belirlenmesi-bir içerik analizi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 5(1), 446-468.
• Dere, İ. ve Akdeniz, Ş. N. (2021). Kanada (Ontario) ve Türkiye sosyal bilgiler öğretim programlarının vatandaşlık eğitimi açısından karşılaştırılması. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 11(1), 203-232.
• Dilek, A., Baysan, S. ve Öztürk, A. A. (2018). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi üzerine yapılan yüksek lisans tezleri: bir içerik analizi çalışması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(2), 581-602.
• Doğanay, A. (2008). Çağdaş sosyal bilgiler anlayışı ışığında yeni sosyal bilgiler programının değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 77-96.
• Duman, A. ve İnel, Y. (2019). Review of master's theses in the field of social studies education between 2008 and 2014. Universal Journal of Educational Research, 7(1), 66-73.
• Erdoğan, İ. (2003). Karşılaştırmalı eğitim: Türk eğitim bilimleri çalışmaları içinde önemsenmesi gereken bir alan. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(3), 265-283.
• Foster, J., Addy, N. A. ve Samoff, J. (2012). Crossing borders: Research in comparative and international education. International Journal of Educational Development, 32(6), 711-732.
• Geçit, Y. ve Kartal, A. (2010). Türkiye’deki sosyal bilgiler eğitimi araştırma konuları üzerine bir inceleme. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, (11-13 November), Antalya: Turkey.
• Gez, A. ve Çinpolat, E. (2022). Sosyal bilgiler eğitimi alanında edebi ürünlerle ilgili hazırlanan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 51(233), 535-555.
• Green, A. (2003). Education, globalisation and the role of comparative research. London Review of Education, 1(2), 83-97.
• Güleç, S. ve Hüdavendigar, M. N. (2020). Sosyal bilgiler eğitimi alanında okuryazarlık becerisi başlığında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 3(3), 24-36.
• Iliman-Püsküllüoğlu, E. ve Hoşgörür, V. (2017). Türkiye’de 2010-2016 yılları arasında yapılan karşılaştırmalı eğitim lisansüstü tezlerinin değerlendirilmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 46-61.
• İbret, B. Ü. ve Yılmaz, O. (2019). Sosyal bilgilerde çevre eğitimi: lisansüstü çalışmalara ait bir inceleme. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 9(2), 431-449.
• Jarvis, P. (2000). Globalisation, the learning society and comparative education. Comparative Education, 36(3), 343-355.
• Kaloyannaki, P. ve Kazamias, A. M. (2009). The modernist beginnings of Comparative Education: the proto-scientific and the reformist-meliorist administrative motif. International Handbook of Comparative Education, 11-35.
• Kan, Ç. (2010). A.B.D ve Türkiye’de sosyal bilgilerin tarihsel gelişimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 663-672.
• Karakuş, S. (2020). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitiminde kavramlar konusunda yapılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin incelenmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 61-76.
• Kazamias, A. M. (2009). Forgotten men, forgotten themes: the historical-philosophical-cultural and liberal humanist motif in comparative education. International Handbook of Comparative Education, 37-58.
• Khakpour, A. (2012). Methodology of comparative studies in education. Contemporary Educational Researches Journal. 20-26.
• Koç, S. E. (2019). Türkiye’de karşılaştırmalı eğitim alanında yapılmış olan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(97), 231-245.
• Louis, C., Manion, L.ve Morrison, K. (2018). Research methods in education. New York: Routledge.
• MEB, (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). Ankara: MEB.
• Ninnes, P. ve Burnett, G. (2003). Comparative education research: poststructuralist possibilities. Comparative Education, 39(3), 279-297.
• Noah, H. J. (1984). The use and abuse of comparative education. Comparative Education Review, 28(4), 550-562.
• Oruç, S. ve Ulusoy, K. (2008). Sosyal bilgiler öğretimi alanında yapılan tez çalışmaları. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 121-132.
• Öner, G. ve Öner, D. (2017). Sosyal bilgiler eğitiminde coğrafya konuları üzerine yapılmış lisansüstü tezlere yönelik bir analiz ve bibliyografya çalışması. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 34(2), 43-58.
• Özkaral, T. C. ve Taş, A. M. (2017). Sosyal bilgiler ve karşılaştırmalı eğitim alanında yapılan lisansüstü tez çalışmalarının incelenmesi: bir meta-sentez çalışması. Electronic Turkish Studies, 12(25), 651-670.
• Özmen, C. (2015). Dünyada ve ülkemizde sosyal bilgiler. C. Dönmez ve K. Yazıcı (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi içinde (s.3-21). Ankara: Pegem Akademi.
• Öztürk, C. (2011). Sosyal bilgiler: toplumsal yaşama disiplinler arası bir bakış. C. Öztürk (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi içinde. Ankara: Pegem Akademi.
• Öztürk, F. Z. ve Öztürk, T. (2013). Kanada (Ontario) sosyal bilgiler öğretim programı ve bu programın Türkiye sosyal bilgiler öğretim programıyla karşılaştırılması. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), 485-514.
• Öztürk, F. Z. Ö. ve Sığnaktekin, C. (2021). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi alanında hazırlanan tarih konulu lisansüstü tezlerdeki eğilimler: bir meta-sentez çalışması. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 5(1), 152-176.
• Raivola, R. (1985). What is comparison? Methodological and philosophical considerations. Comparative Education Review, 29(3), 362-374.
• Rury, J.L. (1977). Elements of a new comparative history of education. Comparative Education Review, 21, 342-351.
• Sadak, M., Incikabi, S. ve Pektas, O. (2021). A thematic analysis of graduate theses on comparative education in Turkey: Reflection from mathematics and science education fields. Türk Akademik Yayınlar Dergisi (TAY Journal), 5(1), 1-23.
• Sever, I. (2021). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi konusunda yazılan doktora tezlerinin incelenmesi: bir içerik analizi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(32), 600-623.
• Sezer A., Yusuf, İ. ve Gökalp, A. (2020). Çalışma grubu sosyal bilgiler öğretmenleri olan Türkiye’deki lisansüstü tezlerin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 1-17.
• Silova, I. (2019). Toward a wonderland of comparative education. Comparative Education, 55(4), 444-472.
• Subaşı, Y. (2019). Comparison of social studies textbooks in Turkey and Iran in terms of their designs. International Journal of Social Science Research, 8(2), 141-159.
• Sweeting, A. (2005). The historical dimension: a contribution to conversation about theory and methodology in comparative education. Comparative Education, 41(1), 25- 44.
• Şahin, M., Göğebakan-Yıldız, D. ve Duman, R. (2011). Türkiye’deki sosyal bilgiler eğitimi tezleri üzerine bir değerlendirme. Journal of Social Studies Education Research, 2(2), 96-121.
• Şenel, T., Keskin, S. C. ve Uğur, A. (2020). Tez savunma jürileri üzerine etik bağlamında bir inceleme: sosyal bilgiler eğitimi alanı örneği. Turkish Studies, 15(1), 359-373.
• Şeren, N., Tut, E., Çolak, A. E. ve Kıroğlu, K. (2021). Türkiye ve Kanada’daki (Alberta Eyaleti) sosyal bilgiler öğretim programlarının beceri boyutu açısından karşılaştırılması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(1), 292-311.
• Takayama, K., Sriprakash, A., ve Connell, R. (2017). Toward a postcolonial comparative and international education. Comparative Education Review, 61(S1), 1-24.
• Tatlı, S. ve Adıgüzel, O. C. (2012). Türkiye’deki lisansüstü karşılaştırmalı eğitim tezlerinin çok boyutlu bir incelemesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 143-150.
• Uzunkavak, Y. (2019). Türkiye’de 2004-2017 yılları arası sosyal bilgiler eğitimi ve öğretimi alanında yapılmış doktor tez çalışmalarının konu alanı ve metodolojik olarak incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Yaylacı, Z. ve Büyükalan, F., (2019). Sosyal bilgiler eğitiminde öğretmen görüşüne başvurulan tezlerin tematik açıdan incelenmesi (2005-2017). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20 (1), 1-19.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yıldırım, C. ve Türkoğlu, A. (2018). Karşılaştırmalı eğitim yansımaları: “On yıl sonra”. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 31-45.