Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Beslenme Davranışlarının ve Beslenme Ortamının İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 229 - 242, 29.12.2022

Leyla Özgen , Serap Demiriz

https://doi.org/10.51725/etad.1003605

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada, 48-72 ay çocuklarının beslenme davranışlarının ve beslenme ortamının incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma tarama modeli olup, çalışma grubunu Ankara ili Çankaya ve Yenimahalle ilçelerinde anaokulları ve anasınıflarına devam eden 229 çocuğun anneleri oluşturmuştur. Veriler araştırmacılar tarafından geliştirilen formlar ile toplanmıştır. Çocukların beslenme davranışları anne ve baba öğrenim durumuna göre incelendiğinde; çocukların iştah durumu, yeme hızı ve tabağında tükettiği yemek miktarında gruplar arasında anlamlı fark olmadığı saptanmıştır (p>0,05). Ancak, çocukların sağlıklı ve sağlıksız besinleri ayırt etme durumlarında gruplar arasında anlamlı fark bulunmuştur (p<0, 05). Çocukların yemek yeme koşullarından olan sofra ortamı ve farklı ortamda yemek yeme durumları arasında da anlamlı fark saptanmıştır (p<0,05). Çocukları yemek yemediğinde ebeveyn öğrenim durumuna göre yaklaşımlarında; annelerin öğrenimine göre çocukları yemek yemediğinde gösterdikleri yaklaşımlarda anlamlı fark saptanmamışken (p>0,05), babaların yaklaşımları arasında anlamlı fark belirlenmiştir (p<0,05). Ebeveynler eğitimciler ve kitle iletişim araçları ile verilecek eğitimler yoluyla bilinçlendirilerek çocuklarına sağlıklı beslenme davranışı kazandırabilir.

Anahtar Kelimeler

Beslenme davranışı, okul öncesi, yemek, beslenme ortamı

Investigation of Preschool Children's Eating Behaviors and Eating Environments

Öz

This study aimed to examine the eating behaviors and environments of children aged 48-72 months. The study used the survey model and the working group consisted of the mothers of 229 children attending kindergartens and preschools in the Çankaya and Yenimahalle districts of Ankara. The data were collected with the forms developed by the researchers. On examination of the children’s eating behaviors according to their parents’ education levels, no significant difference was found between the groups in the children’s appetites, eating speed, and the amount of food on the plate that they consumed (p>0,05). But a significant difference was found between the groups in the children’s ability to distinguish between healthy and unhealthy foods (p<0,05). A significant difference was found between the eating statuses of children who eat under different conditions, i.e., at the table or in a different environment (p<0,05). When their children do not eat, in their approach according to the educational status of the parents; There is no significant difference in the approaches of mothers when their children do not eat, according to their learning. There is a significant difference between the approaches of the fathers. By raising awareness of parents through trainings to be given with educators and mass media, healthy eating behavior can be gained to their children.

Anahtar Kelimeler

Feeding behaviors, food, preschool, feeding environment

Kaynakça

• Aydın, G., Akay, D. ve İbiş, E. (2017). 3-7 Yaş çocuğa sahip annelerin beslenmeyle ilgili davranışlarının incelenmesi, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 683-700.
• Broilo, M.C., Vitolo, M.R., Stenzel, L.M. ve Levandowski, D.C. (2017). What can I do when he/she doesn't want to eat?: Maternal strategies for ensure children's food consumption in early childhood, Appetite, 116, 575-583. https://doi.org/10.1016/j.appet.2017.05.052.
• Büyüköztürk, Ş. (2005). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2022). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
• Canals-Sans, J., Blanco-Gómez, A., Luque, V., Ferré, N., Ferrando, P.J., Gispert-Llauradó, M., Escribano, J. ve Closa-Monasterolo, R. (2016). Validation of the child feeding questionnaire in Spanish parents of school children, Journal of Nutrition Education and Behavior, 48(6), 383-391. https://doi: 10.1016/j.jneb.2016.03.017.
• Çetin, H.S. (2018). İştahsızlığı olan 2-10 yaş arası çocukların ve ailelerinin incelenmesi ve sağlıklı beslenme eğitiminin verilerek eğitim sonrası sonuçların değerlendirilmesi. Uzmanlık Tezi. Dumlupınar Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kütahya.
• Chen, J., Berkman, W., Bardouh, M., Ng, C.Y.K. ve Allman-Farinelli, M. (2019). The use of a food logging app in the naturalistic setting fails to provid accurate measurements of nutrients and poses usability challenges, Nutrition, 57, 208-216. https://doi: 10.1016/j.nut.2018.05.003.
• Cheng, L., Li, Q., Hebestreit, A., Song, Y., Wang, D., Cheng, Y. ve Wang, H.J. (2020). The associations of specific school and individual level characteristics with obesity among primary school children in Beijing, China, Public Health Nutrition, 23(10), 1838-1845. https://doi.org/10.1017/S13689 80019004592.
• Coghlan, B., Coghlan, S. ve Wilson, A. (2019). Nutrition education fit for modern health systems, Lancet, 394 (10214), 2071. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(19)32627-3.
• Creswell, J.W. (2016). Araştırma deseni. Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. (Çev. Demir, S. B.). Ankara: Eğitim.
• Daniels, L.A. (2019). Feeding practices and parenting: A path way to child health and family happiness, Annals of Nutrition and Metabolism, 74 (2), 29-42. https://doi: 10.1159/000499145.
• DeCosta, P., Møller, P., Frøst, M.B. ve Olsen, A. (2017). Changing children's eating behaviour-A review of experimental research, Appetite, 113, 327-357. https://doi.org/10.1016/j.appet.2017.03.004.
• Dinçer, Ç., Demiriz, S. ve Ergül, A. (2017). Okul öncesi dönem çocukları (36–72 ay) için öz bakım becerileri ölçeği-öğretmen formu’nun geçerlik ve güvenirlik çalışması, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 45, 59-78. https://doi.org/10.15285/maruaebd. 2686
• Erkuş, A. (2013). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci. Ankara: Seçkin.
• Hu, H., Yang, C., Tan, F., Zhao, X., Du, X., Liang, J., Wu, T., Wang, H., Qiu, Z., Zhang, H., Zhang, J. ve Liu, W. (2019). Parental influence in forming preschool children's eating behaviors a cross-sectional survey in Chongqing, China, Healthcare (Basel), 7(4), 140. https://doi:10.3390/health care7040140.
• Kasparian, M., Mann, G., Serrano, E.L. ve Farris, A.R. (2017). Parenting practices to ward food and children's behavior: eating away from home versus at home, Appetite, 114,194-199. https://doi.org/10.1016/j.appet.2017.03.045.
• Kaymaz, N., Bulur, N., Yıldırım, Ş., Cevizci, S., Topaloğlu, N., Tekin, M., Binnetoğlu, F.K. ve Özmert, E.N. (2015). Okul çağı çocuklarında iştahsızlık sorunu: ailelerin yanlış algısı mı? The Journal of Pediatric Research, 2(1), 1-6. https://doi.org/10.4274/jpr.58077.
• Keleş Ertürk, C., Doğan, Ö.F., Yıldırım, B., Köroğlu, A.Y., Demirel, Ö., Çoban, Ç. ve Önay Derin, D. (2019). 3-6 Yaş grubu çocukların beslenme alışkanlıkları üzerine bir araştırma, SSS Journal, 5 (52), 7240-7248. https:// doi.org/10.26449/sssj.1977.
• Kobak, C. ve Pek, H. (2015). Okul öncesi dönemde (3-6 yaş) ana çocuk sağlığı ve anaokulundaki çocukların beslenme özelliklerinin karşılaştırılması, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 42-55.
• Koç, M.(2020). Okul öncesi çocuklara verilen beslenme eğitimi sonrasında çocukların beslenme bilgi ve davranışları üzerine etkisinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Küren, M. (2019). Ebeveynlerin çocuk beslenmesine yönelik genel görüşleri ile kendi çocuklarının beslenme alışkanlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. KKTC Yakın Doğu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Lefkoşa.
• Litterbach, E.V., Campbell, K.J. ve Spence, A.C. (2017). Family meals with young children: An online study of family meal time characteristics, among Australian families with children aged six months to six years, BMC Public Health, 17(1),111. https://doi: 10.1186/s12889-016-3960-6.
• Liu, H., Xu, X., Liu, D., Rao, Y., Reis, C., Sharma, M., Yuan, J., Chen, Y. ve Zhao, Y. (2018). Nutrition-related knowledge, attitudes, and practices (KAP) among kindergarten teachers in Chongqing, China: a cross-sectional survey, International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(4), 615. https://doi: 10.3390/ijerph15040615.
• Merdol Kutluay, T. (2017). Okul öncesi dönem eğitimi veren kişi ve kurumlar için beslenme eğitimi rehberi. Ankara: Hatipoğlu.
• Moreira, I., Severo, M., Oliveira, A., Durão, C., Moreira, P., Barros, H. ve Lopes, C. (2016). Social and health behaviour al determinants of maternal child-feeding patterns in preschool-aged children, Maternal & Child Nutrition, 12(2), 314-25. https://doi.org/10.1111/mcn.12132.
• Ozgen, L. ve Demiriz, S. (2015). Determining mothers attitude in developing pre school children eating behaviours, Procedia Social and Behavioral Sciences, 191(2), 662-667.
• Öztoprak Hacıoğlu, S.D. (2015). Okul öncesi dönemdeki çocukların ailelerine uygulanan sağlıklı yaşam girişimlerinin çocukta obeziteye ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına etkisi. Tıpta Uzmanlık Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Peters, J., Parletta, N., Campbell, K. ve Lynch, J. (2014). Parental influences on the diets of 2- to 5-year-old children: Systematic review of qualitative research, Journal of Early Childhood Research, 12(1), 3–19. https://doi.org/10.1177/1476718X13492940.
• Roach, E., Viechnicki, G.B., Retzloff, L.B., Davis-Kean, P., Lumeng, J.C. ve Miller, A.L. (2017). Family food talk, child eating behavior, and maternal feeding practices, Appetite, 117, 40-50. https://doi: 10.1016/j.appet.2017.06.001.
• Scaglioni, S., De Cosmi, V., Ciappolino, V., Parazzini, F., Brambilla, P. ve Agostoni, C. (2018). Factors influencing children's eating behaviours, Nutrients, 10(6), 706. https://doi.org/10.3390/nu 10060706.
• SilvaGarcia, K., Power, T.G., Fisher, J.O., O'Connor, T.M. ve Hughes, S.O. (2016). Latina mothers' influences on child appetite regulation, Appetite, 103, 200-207. https://doi:10.1016/j.appet.2016. 04.013.
• Srivastava, D., Torquati, J., de Guzman, M.R.T. ve Dev, D.A. (2019). Understanding parental ethnotheories and practices about healthy eating: Exploring the developmental Niche of pre schoolers, American Journal of Health Promotion, 33(5), 727-735. https://doi:10.1177/089011 7118810247.
• Stephenson, J., Heslehurst, N., Hall, J., Schoenaker, D.A.J.M., Hutchinson, J., Cade, J.E., Poston, L., Barrett, G., Crozier, S.R., Barker, M., Kumaran, K., Yajnik, C.S., Baird, J. ve Mishra, G.D. (2018). Before the beginning: nutrition and lifestyle in the preconception period and its importance for future health, Lancet, 391(10132), 1830-1841. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(18)30311-8.
• Vaughn, A.E., Ward, D.S., Fisher, J.O., Faith, M.S., Hughes, S.O., Kremers, S.P., Musher-Eizenman, D.R., O'Connor, T.M., Patrick, H. ve Power, T.G. (2016). Fundamental constructs in food parenting practices: a content map to guide future research, Nutrition Reviews, 74(2), 98-117. https://doi.org/ 10.1093/nutrit/nuv061.
• Vollmer, R.L., Adamsons, K., Foster, J.S. ve Mobley, A.R. (2017). How arefathers' demographic characteristics related to preschool age children's weight and obesity risk factors? Ecology of Foodand Nutrition, 56(5), 381-392. https://doi: 10.1080/03670244.2017.1343726.
• Wormley, A.M. (2015). Healthy eating habits of school aged children in rural-areas, the Spectrum: A Scholars Day Journal. 3(1), 12. http://digitalcommons.brockport.edu/spectrum/vol3/iss1/12.
• Wolf, R. M. (1988). Questionnaire. Educational research methodology and measurement (Ed. P.S. Keeves). Oxford: Pergaman.
• Yılmaz-Akyüz, E. ve Sezgin, E. (2021). Üsküdar ilçesi anaokulu menülerinin değerlendirilmesi, ACU Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(1), 94-99. https://doi.org/10.31067/acusaglik.832707.
• Yuan, J., Zhang, Y., Lu, Z., Xu, T., Zhang, H., Tan, Z., Yu, L., Jiang, X. ve Shang, L. (2019). Correlation between Children's eating behaviors and caregivers' feeding behaviors among preschool children in China, Appetite, 138,146-152. https://doi: 10.1016/j.appet.2019.03.022.