KİMLİK VE SERMAYE KAVRAMLARI BAĞLAMINDA SALİHLİ KAZAK TÜRKLERİNDE BETAŞAR RİTÜELİ

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 113 - 133, 31.10.2023

Emin Yıldırım , İlhan Ersoy

Öz

Ritüellerin kimlik ile sıkı bir ilişkisi vardır. Salihli Kazak Türkleri, kültürel kimliklerini içlerinde yaşadıkları kültürlerin kültürel kimliklerinden, kendilerini ayırt etmek, üst kimlik olarak gördükleri “Türklük” kimliğinin altını çizmek, genç kuşaklara sahip oldukları kimliğe ait unsurları aşılamak ve sergilemek, medeni halin değiştiğini belirtmek, “bir” olmak gibi gerekçelerle ritüeller gerçekleştirirler. Betaşar, Doğu Türkistan’dan göç eden, Salihli Kazak Türkleri için kimliksel anlam atfedilen önemli bir ritüeldir. Betaşar, Kazak kültürüne ait gelenek ve görenekleri içeren sermayenin aktarıldığı, gelinin yeni dâhil olduğu damadın ailesi ile olan ilişkilerinde nasıl davranması gerektiğini hatırlatan davranış kalıplarının aşılandığı, gelinin damadın ailesi ile tanıştırıldığı, yerel halktan farklılıkların vurgulandığı bir geçiş ritüelidir. Salihli Kazak Türkleri için Betaşar ritüelinde icra edilen müzik; ritüelin içinde yer alan diğer bileşenler gibi önemli bir kimliksel alana işaret eder. Betaşar ritüelinin içinde yer alan müzik, ritüelin başlangıcı, bitişi, süreci, devamlılığı, şekillenmesi ve anlamını iletmede işlevsel rol oynar. Bu çalışma, Salihli Kazak Türklerinin kültürel kimliklerini Betaşar ritüeli ve ritüelin içerisinde yer alan müziklerine nasıl yansıttıklarını sermaye ve habitus kavramları bağlamında anlamaya çalışır. Bu çalışmanın verileri, 2020 yılından itibaren konuyla ilgili literatüre yönelik bir tarama yöntemiyle ve 2019 Aralık- 2022 Aralık ayları arasında yapılan etnografik çalışmalar ile elde edilmiştir. Bu etnografilerde katılımcı gözlem ve görüşme yöntemleri kullanılmıştır. 2020 yılında başlayan covid-19 salgını sebebi ile netnografi yöntemi de çalışmada yoğun olarak kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Kimlik, Sermaye Müzik, Salihli Kazak Türkleri, Betaşar

Anahtar Kelimeler

Betaşar, Müzik, Salihli Kazak Türkleri, Kimlik, Sermaye

BETASHAR RITUAL IN SALIHLI KAZAKH TURKS IN THE CONTEXT OF IDENTITY AND CAPITAL CONCEPTS

Öz

Betashar Rıtual In Salihli Kazakh Turks In The Context Of Identity And Capital Concepts
Abstract
Rituals have a close relationship with identity. Salihli Kazakh Turks perform rituals for reasons such as distinguishing their cultural identity from the cultural identities of the cultures in which they live in, underlining the identity of "Turkishness", which they see as a higher identity, instilling and displaying elements of their identity to younger generations, indicating a change in marital status, and becoming "one". Betashar is an important ritual attributed an identity meaning for Salihli Kazakh Turks who migrated from East Turkestan. Betashar is a rite of passage in which the capital, including the traditions and customs of Kazakh culture, is transferred, behavioral patterns that remind the bride how she should behave in her relations with the groom's family are instilled, the bride is introduced to the groom's family, and differences from the local people are emphasized. For Salihli Kazakh Turks, the music performed in the Betashar ritual, like the other components of the ritual, points to an important identity area. The music in the Betashar ritual plays a functional role in the beginning, end, process, continuity, shaping and conveying the meaning of the ritual. This study tries to understand how Salihli Kazakh Turks reflect their cultural identity in the Betashar ritual and the music within the ritual in the context of the concepts of capital and habitus. The data of this study were obtained through a literature review on the subject since 2020 and ethnographic studies conducted between December 2019 and December 2022. Participant observation and interview methods were used in these ethnographies. Due to the covid-19 pandemic that started in 2020, the netnography method was also used extensively in the study.

Keywords: Identity, Capital, Music, Salihli Kazakh Turks, Betashar

Anahtar Kelimeler

Betashar, music, Salihli Kazakh Turks, identity, capital

Kaynakça

• Altınmakas, L. (2014). Hanlık devrinden günümüze örneklerle Kazak edebiyatı. Istanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Biray, N. (2002). Bet açma gelenegi ve betasar türü. Karakus, I. (Yayına Hazırlayan), Prof. Dr. Sadık Tural Armaganı (ss. 226–238) içinde. Ankara: (Belirtilmemis).
• Cenikoglu, G. T. (2009). Kazak Türklerinde yas dönümü inanç ve gelenekleri. Türk Dünyası Araştırmaları, (182), 187-204.
• Kaplankıran, D. (2017). Kazak Türkçesinde kullanılan akrabalık ve yakınlık terimleri.Uluslararası Türkçe edebiyat kültür egitim dergisi, 6(2), 847-864.
• Ersoy, I. (2018). Kırım Tatar kültürel kimliginin müzik aracılıgıyla görünümü: derviza ritüeli ekseninde Kırım Ansamblı performans analizi. Bilig, (84), 273-299.
• Çeliker, M. (1994). Istanbul’da yasayan Kazak Türkleri’nde dönem dönem müzik .. (Yayınlanmamıs yüksek lisans tezi). Istanbul Teknik Üniversitesi, Istanbul.
• Kaemmer, J. E. (1993). Insan Yasamında Müzik: Müzik Üzerine Antropolojik Bir Bakıs. ...(Çev. Özer, Y.) (Yayınlanmamıs ders notları) Texas: University of Texas.
• Karatas, A. (1994). Kazak Türkleri’nin dügün türküsü. Milli Folklor, 3 (21), 76-77.
• Konukçu, E. (1977). Yayın Hayatında Salihli Kazakları. Yagmur, (2), 15-17.
• Swartz, D. (2011). Kültür ve Iktidar: Pierre Bourdieu’nün Sosyolojisi. (E. Gen, Çev. Gen, E.) Istanbul: Iletisim Yayınları. (Özgün çalısma, 1997).
• Yıldırım, E. & Ersoy, I. (2023). Nesnelesmis Kültürel Sermaye Baglamında Salihli Kazak Türklerinde Temel Kimliksel Bilesen Olarak Dombra . Etnomüzikoloji Dergisi, 6(1),43-62.