Çalgılarda Ses Deliği Süslemeleri-Gülçeler: Rozetler / Kafesler ve Yüzük Formlular

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 9 - 51, 31.07.2024

Feyzan Göher Balçın

Öz

Müzik üretiminde insan sesinin biricik ve özel oluşunun yanı sıra, binlerce yıl önce farklı amaç ve materyallerle çeşitli çalgılar üretilmeye başlandı. Zaman içinde çalgıların bir müzik aracı olmanın yanı sıra görsel bir sanat eserine de dönüştükleri, dönemin sanat zevkine göre süslendikleri görülür. Kişisel zevkler, bölgesel kültürün izleri ya da evrensel sanat ve estetik akımları enstrümanlar üzerindeki çizimlerin, kabartmaların, oymaların ve diğer süslemelerin gelişiminde etkili olmuştur. Çalgıların ana kasnakları, burgulukları, sapları ile birlikte ses delikleri de dönemsel ve bölgesel özelliklere göre süslenmiştir.
Betimsel karakterli bu araştırmada, asıl yapılış amaçları çalgıdan elde edilen sesin niteliğini ve yayılımını arttırmak olan ses deliklerinin birer sanat eserine dönüşmeleri, bölgesel ve dönemsel nitelikleri, -varsa- taşıdıkları yan anlamlar üzerinde durulmuştur. Çalışma sonunda ses deliği süslemelerinin farklı niteliklerine göre sınıflandırılma önerisi sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

ses deliği, rozetler, orgonoloji

Kaynakça

• Açın, Cafer (1995). Enstrüman Bilimi (Organoloji), İstanbul: Yenidoğan Basımevi. Apel, Willi L. (1969). Harvard Dictionary of Music, Harvard University Press.
• Barthes, Roland (1993). Göstergebilimsel Serüven. Çev. M.Rıfat ve S. Rıfat, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Eroğlu, Sinan Cem (2012). “Bağlamanın Akustik Özelliklerinin Çözümlenmesi”, Porte Akademik – Organoloji Özel Sayısı, Yıl:3, S.2, Aralık, s.140-150.
• Eser, Erdal (2005). “Asyatik Evren İmgesi: Sekiz Köşeli Yıldız”, Kök Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, Güz, VII/2, s.65-85.
• Guiraud, Pierre (1994). Göstergebilim, Ankara: İmge Yayınları.
• Hartig, Andrew (2010). “Creating Duets for Renaissance Guitar and Diatonic Cittern”, LSA Quarterly - Sonbahar, s.19-24