Edirne İli Sebze Alanlarında Tespit Edilen Bazı Akar (Acari) Türleri

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 31 - 44, 30.04.2023

Seçil Kutlu Çelik Nihal Kılıç

Öz

Bu çalışmada Edirne ili sebze alanlarında bulunan bazı fitofag ve predatör akar türleri tespit edilmiştir. 13 farklı bitki türünden 299 adet örnek toplanmıştır. Yapılan surveylerde Tetranychidae familyasından Tetranychus urticae Koch. ve Tetranychus cinnabarinus Boisd., Eriophyidae familyasından Aculops lycopersici Massee, Tarsonemidae familyasından Tarsonemus confusus Ewing, önemli predatör akar familyalarsından biri olan Phytoseiidae’den Phytoseius finitimus Ribaga, Amblyseius barkeri Hughes, Neoseiulus californicus Mc Gregor, Euseius finlandicus Oudemans, Acaridae’den Tyrophagus putrescentiae Schrank, Tydeidae familyasından Tydeus californicus Banks olmak üzere 10 akar türü belirlenmiştir. Predatör akar türleri arasında en yaygın tür Neoseiulus californicus (% 10.46) olarak belirlenmiştir. Zararlı akarlardan en yaygın tür Tetranychus urticae (%46.96) ise en çok fasulye, domates, patlıcan ve kabakta bulunmuştur. Domates ve fasulye akarların en çok tercih ettiği konukçular olmuştur.

Anahtar Kelimeler

sebze, akar, Phytoseiidae, Tetranychidae

Some Mite (Acari) Species Determined in Vegetable Areas of Edirne Province

Öz

In this study, some phytophagaus and predatory mite species were determined from vegetable areas in Edirne Province. 299 samples were collected belong to 13 different plants species. In surveys from Tetranychidae family Tetranychus urticae Koch and Tetranychus cinnabarinus Boisd., from Eriohyiidae family Aculops lycopersici Massee, from Tarsonemidae family Tarsonemus confusus Ewing, from one of important predatory mite family Phytoseiidae Phytoseius finitimus Ribaga, Amblyseius barkeri Hughes, Neoseiulus californicus Mc Gregor, Euseius finlandicus Oudemans, from Acaridae Tyrophagus putrescentiae Schrank and from Tydeidae family Tydeus californicus Banks were identified. Neoseiulus californicus is determined as the most common predatory mites species (10.46%). Tetranychus urticae is the most common harmful among harmful species mites species (46.96 %), so tomatoes and beans were the most preferred host plants for this mite.

Anahtar Kelimeler

vegetable, mite, Phytoseiidae, Tetranychidae

Kaynakça

• [1] R.J. Campbell, R.L. Grayson and R.P. Marini, “Surface and Ultrastructural Feeding Injury to Strawberry Leaves by the Twospotted Spider Mite,” Hortscience, vol. 25, pp. 948-951, 1990.
• [2] G. W. Krantz, and D. E. Walter, “ A Manual of Acarology,” 3rd ed. Lubbock (TX), Texas Tech University Press, p. 816, 2009.
• [3] S. Çobanonoğlu “Determination of the phytoseiid (Acarina: Mesostigmata) species from vegetable growing areas of Antalya,” Bitki Koruma Bülteni, vol. 29. pp. 47–64, 1989a.
• [4] Çobanonoğlu, “Some phytoseiid mite species (Acarina, Phytoseiidae) determined in citrus orchards in some regions of Turkey,” Türkiye Entomoloji Dergisi vol. 13pp. 163–178, 1989b.
• [5] A. Soysal ve A. Yayla, “Antalya İli Patlıcanlarında Zararlı Tetranychus spp. (Acarina: Tetranychidae)’ nin ve Doğal Düşmanlarının Populasyon Yoğunluklarının Tespiti Üzerinde Ön Çalışmalar,” Bit.Kor.Bül. vol. 28, no.1-2. pp. 29-41, 1988.
• [6] N. Yaşarakıncı ve P. Hıncal, “İzmir’de Örtü altında Yetiştirilen Domates, Hıyar, Biber ve Marulda Bulunan Zararlı ve Yararlı Türler ile Bunların populasyon Yoğunlukları Üzerinde Araştırmalar,” Bitki Koruma Bülteni, vol. 37, no. 1-2, pp. 79-89, 1997.
• [7] C. Yabaş ve A. Ulubilir, “Akdeniz Bölgesinde Fasulye Alanlarında Bulunan Böcek ve Akar Faunası,” Bitki Koruma Bülteni, vol. 33, no. 1-2, pp. 52-60, 1993.
• [8] C. Yabaş ve A. Ulubilir, “Akdeniz Bölgesi’nde Örtü altında Yetiştirilen Sebzelerde Görülen Zararlı ve Yararlı Faunanın Tespiti,” Türk. Entomol. Derg., vol. 20, no.3, pp. 217-228, 1996.
• [9] N. Madanlar ve C. Öncüer, “İzmir İlinde Sera Domates Zararlısı Olarak Aculops lycopersici (Massae) (Acarina: Eriophyidae). Türk. Entomol. Derg., vol 18 no 4 pp: 237-240, 1994.
• [10] İ. Kasap, “İki Noktalı Kırmızı Örümcek, Tetranychus urticae Koch (Acari; Tetranychidae)’nin Laboratuar Koşullarında Üç Farklı Konukçu Üzerinde Biyolojisi ve Yaşam Çizelgesi,” Türkiye Entomoloji Dergisi, vol. 26, no. 4, pp. 257-266, 2002.
• [11] Z.Q. Zhang “Mites of Greenhouses: Identification, Biology and Control,” CABI Publishing, Wallingford, Oxon, UK, p.244, 2003.
• [12] M. Can ve S. Çobanoğlu, “Kumluca (Antalya) ilçesinde sebze üretimi yapılan seralarda bulunan akar (Acari) türlerinin tanımı ve konukçuları üzerinde çalışmalar,” Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, vol. 23, no.2, pp. 87-92, 2010
• [13] R. Akyazı, “First report of Aculops lycopersici (Tryon, 1917) (Acari: Eriophyidae) on Pepino in Turkey,” Journal of Entomological and Acarological Research, vol. 44: 20 pp. 115-116, 2012.
• [14] S. Çobanoğlu ve N.A. Kumral, “Ankara, Bursa ve Yalova İllerinde Domates Yetiştirilen Alanlarda Zararlı ve Faydalı Akar (Acari) Biyolojik Çeşitliliği ve Popülasyon Dalgalanması” Türkiye Entomoloji Dergisi, vol. 38, no. 2, pp. 197-214, 2014.
• [15] N.A. Kumral ve S. Çobanoğlu, “The potential of the nightshade plants (Solanaceae) as reservoir plants for pest and predatory mites,” Turkish Journal Of Entomology, vol. 39, no.1, pp. 91-108, 2015.
• [16] N. A. Kumral ve S. Çobanoğlu, “The Mite (Acari) biodiversity and population fluctuation of predominat species in eggplant,” Journal of Agricultural Sciences, Vol. 22, pp. 261-274, 2016.
• [17] İ. Kasap, “Çanakkale ili sebze alanlarında görülen avcı akar türleri,” Türkiye Biyoloji Dergisi, vol. 11, no. 2, pp. 253-260, 2020.
• [18] Z. Düzgüneş, “Küçük Arthropodların Toplanması, Saklanması ve Mikroskobik Preparatlarının Hazırlanması,” Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Genel Müdürlüğü Matbaa Şubesi Müdürlüğü, Ankara, p. 77, 1980.
• [19] E.W. Baker, “ The Genus Tydeus: Subgenera and Species Groups With Description of New Species (Acarina: Tydeiidae),” Annals of the Entomol. Society of America, vol.63, no.1, pp.163-177, 1965.
• [20] E.W. Baker, T Kono, J.W.Amrine, M.D. Delfinado-Baker and T.A. Stasny, “Eriophyoid mites of the United States,” Indira Publishing House, West Bloomfield, Michigan, USA, 394, 1996.
• [21] L. R. Jeppson, H.H. Keifer and E.W. Baker, “Mites Injurious to Economic Plants,” University of California Press, p. 614, 1975.
• [22] H.H. Keifer, “Eriophyid studies” B-8. Bureau Entomol., Calif. Dept. Agric, Eriophyid series, p. 20, 1962.
• [23] H.H. Keifer, “ Eriophyid studies,” C-3. ARS-USDA, p. 23, 1969.
• [24] H.H. Keifer, “Eriophyid studies” C-15. ARS-USDA, p. 24, 1978.
• [25] G.A. Beglyarov, “Keys to the determination of phytoseiid mites of the U.S.S.R. Information,” Bulletin, Internal Organization for Biological Control of Noxious Animals and Plants, East Palaearctic Section, vol. 2,no. 1, p. 97, 1981.
• [26] G.J. Moreas, J.A. McMurty and H.A. Denmark, “A Catalog of the Mite Family Phytoseiidae: References to Taxonomy, Synonymy, Distribution and Habitat,” Embrapa- Ddt, Brasilia, p. 353, 1986.
• [27] D.A. Chant and J.A. McMurtry, “ Illustrated keys and diagnoses for the genera and subgenera of the Phytoseiidae of the world (Acari: Mesostigmata),” Indira Publishing House, West Bloomfield, p.219, 2007.
• [28] J. Z. Lin and Z. Q. Zhang, “Tarsonemidae of the World: Key to Genera, Geographical Distribution, Systematic Catalogue and Annotated Bibliography,” Systematic and Applied Acarology Society, London, p. 440, 2002.
• [29] O.D. Seeman and J.J. Beard, “Identification of exotic pest and Australian nativeand naturalised species of Tetranychus (Acari: Tetranychidae),” Zootaxa, vol.72, pp. 1-72, 2011.
• [30] S. Çobanoğlu, E.A. Ueckermann and N.A. Kumral, “A new Tetranychus Dufour (Acari: Tetranychidae) associated with Solanaceae from Turkey,” Turkish Journal of Zoology, vol. 39, pp.565–570, 2015.
• [31] Z.Q. Zhang and R. Henderson, ”Key to Tetranychidae of New Zealand,” Landcare Research Private Bag 92170 Auckland New Zealand, p. 62, 2002.
• [32] A.Migeon, E. Nouguier and F. Dorkeld, “Spider Mites,” Web: a comprehensive database for the Tetranychidae. Trends in Acarology, pp. 557-560, 2011.
• [33] E. Çıkman, A.Yücel ve S.Çobanoğlu, “Şanlıurfa ili sebze alanlarında bulunan akar türleri, yayılışları ve konukçuları,” Türkiye 3. Bitki Koruma Kongresi. Ankara. pp. 517–525, 1996.
• [34] Tokkamış, F.N. 2011. “Tokat İlinde Yetiştirilen Bazı Sebze Türlerinde Faydalı ve Zararlı Akar (Acari) Türlerinin Belirlenmesi.” Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim Dalı, Tokat.
• [35] A. Soysal and R. Akyazı “ Mite species of the vegetable crops in Ordu Province with first report of Amblyseius rademacheri Dosse, 1958 (Mesostigmata: Phytoseiidae) in Turkey,” Türk. entomol. derg., vol. 42, no. 4, pp. 265-286, 2018.
• [36] N. Kılıç ve S. Çobanoglu, “Plant parasitic mite species (Acarina:Prostigmata) of pome fruit trees of Tekirdag-Turkey,” 8th Symposium of the European Association of Acarologists (EURAAC) Valencia, Spain, 11th – 15th July 2016, pp. 83-84, 2016.
• [37] N Kılıç, M Keskin ve S. Çobanoğlu, “Tekirdağ ilinde bazı sert çekirdekli meyve ağaçlarında bulunan zararlı ve predatör akar türlerinin belirlenmesi,” Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Bilimsel araştırmalar Projesi, NKÜBAP.0024.AR.15.08. No.lu proje, 2019.
• [38] M. Uçan, ve N. Kılıç, “Süleymanpaşa İlçesi (Tekirdağ) Badem Ağaçlarında Bulunan Akar Türleri” Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, vol. 12, no.3, pp.1292-1305, 2022.
• [39] P. Gençer Gökçe, N. Kılıç ve S. Çobanoğlu, “Tekirdağ İli Park ve Süs Bitkilerinde Akar (Acari) Türleri ve Konukçularının Belirlenmesi” Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi. vol. 19: no. 3 pp 697-711, 2022.
• [40] E. E. Lindquist, M.W. Sabalis, J. Bruin, “External Anatomy and Notation of Structures. In: Eriophyoid Mites - Their Biology, Natural Enemies and Control,” (eds EE keçeci, MW Sabelis, & J Bruin) pp. 3-31. Elsevier, Amsterdam, 1996.
• [41] E. Şekeroğlu, “Phytoseiid Mites (Acarina: Mesostigmata) of Southern Anatolia, Their Biology and Effectiveness as a Biological Control Agent on Strawberry Plant,” Doğa Bilim Dergisi D2, vol. 8, no. 3, pp. 320-336, 1984.
• [42] S.K, Özman-Sullivan ve H. Öcal, Sebzelerde Bulunan Eriophiyoid Akarlar. GAP IV. Tarım Kongresi Bildirileri, Cilt 1, Şanlıurfa: 334-341, 2005.
• [43] S. Çobanoğlu, “Some new tarsonemidae (Acarina, Prostigmata) species for Turkish acarofauna,” Türkiye Entomoloji Dergisi, vol.19, no.2,pp. 87–94, 1995.
• [44] Z. Düzgüneş ve S. Kılıç, “Türkiye’nin Önemli Elma Bölgelerinde Bulunan Phytoseiidae (Acarina) Türlerinin Tespiti, Bunlardan Tetranychus viennensis Zacher (Acarina; Tetranychidae) ile ilişkileri Bakımından En Önemli Türün Etkinliği Üzerinde Araştırmalar,” Doğa Bilim Dergisi, vol.8, pp. 193-205, 1983.
• [45] S. Çobanoğlu, “Türkiye’nin Önemli Bölgelerinde Bulunan Phytoseiidae (Parasitiformis) Türleri Üzerinde Sistematik Çalışmalar,” I. Türkiye Entomoloji Dergisi, vol. 17, no.2, pp. 41-44, 1993a.
• [46] S. Çobanoğlu, “Türkiye’nin Önemli Bölgelerinde Bulunan Phytoseiidae (Parasitiformis) Türleri Üzerinde Sistematik Çalışmalar,” II. Türkiye Entomoloji Dergisi, vol.17, no.2,pp. 99-106, 1993b.
• [47] S. Çobanoğlu, “Türkiye’nin Önemli Bölgelerinde Bulunan Phytoseiidae (Parasitiformis) Türleri Üzerinde Sistematik Çalışmalar,” III. Türkiye Entomoloji Dergisi, vol. 17, no.3, pp. 175-192, 1993c.
• [48] S. Çobanonoğlu, “Amblyseius astutus (Beglarov, 1960) (Acarina: Phytoseiidae), a new record for the predatory mite of Turkey,” Türkiye Entomoloji Dergisi, vol. 26, pp. 115–120, 2002.
• [49] S. Çobanoğlu, “New Phytoseiid Mites (Mesostigmata: Phytoseiidae) of Turkey,” Israel Journal of Entomology, vol. 34, pp. 38-107, 2004.
• [50] Ö. Alaoğlu, “Erzurum ve Erzincan İllerinde Phytoseiidae (Acarina) Faunası Üzerinde Çalışmalar,” Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, vol. 9, no. 11, pp. 7-14, 1996.
• [51] Z. Düzgüneş, “Çukurova’da Çeşitli Kültür Bitkilerinde Zarar Veren Akarlar ve Mücadeleleri,” Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, no. 100, p. 25, 1977.
• [52] M. S. Miroğlu ve E. Çıkman, “Hevsel Bahçelerinin (Diyarbakır) faydalı akar faunası,” Bitki Koruma Bülteni, vol. 62, no. 1, pp. 34-45, 2022.
• [53] F, Faraji, S Çobanoğlu, İ. Çakmak “A checklist and a key for the Phytoseiidae species of Turkey with two new species records (Acari: Mesostigmata)’’, International Journal of Acarology no. 37, pp. 221-243, 2011.
• [54] S. Çobanoğlu, “The distribution of phytoseiid species (Acari: Phytoseiidae) in important apple growing areas of Turkey,” In: F., Dusbabek and V.V. Bukva (Eds.). Modern Acarology. Academia. Vol. 1. Prague and SPB Academic Publishing, The Hague, The Netherlands. pp. 565–570. 1991.
• [55] A.M. Hughes, “The Mites of Stored Food and Houses,” Ministry of Agric, Fisheries and Food Techn. Bull. 9 London, p.400, 1976.
• [56] E. Swirski, and S.Amitai, “Notes on predacious mites (Acarina: Phytoseiidae) from Turkey, with description of the male of Phytoseius echinusWainstein and Arutunjan,” Isr. J. Entomol. Vol. 16, pp.55–62, 1982.
• [57] B. Armağan ve S. Çobanoğlu Neoseiulus californicus (McGregor) (Acari: Phytoseiidae)’un laboratuvar koşullarında Tetranychus urticae (Koch) (Acari: Tetranychidae) üzerinde gelişimi, tüketim kapasitesi ve yaşam çizelgesi. Türkiye Entomoloji Bülteni vol. 3 no, 1 pp. 33-43, 2013.
• [58] I. Çakmak, S. Çobanoğlu,. Amblyseius californicus (McGregor, 1954) (Acari: Phytoseiidae), a new record for the Turkish Fauna. Turkish Journal of Zoology, vol. 30 no,1 pp. 55-58, 2006.
• [59] Kılıç, N ve Toros, S.,. Tekirdağ ilinde depolarda bulunan ürünlerde zararlı ve faydalı akar türlerinin dağılımı ve yoğunlukları. T.Ü Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, vol. 1 no.1, pp: 19-24, 2001.
• [60] M. Özer, S. Toros, S. Çınarlı ve M Emekçi,. İzmir ili ve çevresinde depolanmış hububat, un ve mamulleri ile kuru meyvelerde zarar yapan Acarina takımına bağlı türlerin tanımı, yayılışı ve konukçuları. TÜBİTAK Tarım ve Ormancılık Araştırma Grubu (T0A6526 No.lu Proje), pp: 91. 1987.
• [61] S. Çobanoğlu, “Mites (Acari) Associated with Stored Apricots in Malatya, Elazığ and İzmir Provinces of Turkey,” Türkiye Entomoloji Dergisi, vol. 32, no.1, pp.3-20, 2008.
• [62] S. Çobanoglu ve A. Kazmierski, “Tydeiidae ve Stigmaidae (Acarina; Prostigmata) From Orchards, Trees and Shrups in Turkey,” Biological Bulletin of Ponzan, vol.36, no. 1,pp. 71-82, 1999.