The Role of Regional Electricity Consumption on Regional Development in Türkiye

Yıl 2025, , 50 - 70, 31.01.2025

Hazar Keskin , Hayri Abar

https://doi.org/10.29157/etusbed.1500846

Öz

Electricity consumption is an important element of economic activities and economic development. For countries such as Türkiye, which is a country in the process of development, it is essential to understand the effect of electricity consumption indicator on macro indicators such as growth and development. This is because electricity consumption is the driving force in sectors such as agriculture, industry and the service sector and is important for the Turkish economy. This study analyses the relationship between sectoral electricity consumption of 81 provinces of Türkiye and GDP per capita, which is one of the indicators of development, for the period 2013-2021. In addition, exports and imports are used as control variables. The study aims to better understand the regional economic effect of electricity consumption in development. The method used in the study is spatial panel data econometrics. In addition, Moran’s I statistics are also utilised. With these methods, the mutual interactions between neighbouring units (provinces) are revealed for Türkiye. Among the findings of the study, electricity consumption in government offices per capita and electricity consumption in agricultural irrigation per capita negatively affect GDP per capita, while electricity consumption in industry per capita positively affects GDP per capita. This study provides findings that will increase the effectiveness of energy policies and regional development plans to be implemented in Türkiye.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Electricity Consumption, Spatial Panel Econometrics, Moran's I, Regional Development

Türkiye’de Bölgesel Elektrik Tüketiminin Bölgesel Kalkınma Üzerindeki Rolü

Öz

Elektrik tüketimi, iktisadi uygulamaların ve iktisadi gelişmenin önemli bir unsurudur. Gelişme sürecinde bir ülke olan Türkiye gibi ülkeler için elektrik tüketim göstergesinden faydalanılarak büyüme ve kalkınma gibi makro göstergelere etkisini anlamak oldukça elzemdir. Zira tarım, sanayi ve hizmet sektörü gibi sektörlerde elektrik tüketimi itici güçtür ve Türkiye ekonomisi için önemlidir. Bu çalışmada 2013 - 2021 döneminde Türkiye’nin 81 ilinin sektörel elektrik tüketimi ile kalkınmanın göstergelerinden biri olan kişi başına düşen GSYH arasındaki ilişki analiz edilmektedir. Buna ek olarak ihracat ve ithalat kontrol değişkenleridir. Çalışmada elektrik tüketiminin kalkınmada bölgesel ekonomik etkisini daha iyi anlamak amaçlanmaktadır. Çalışmada kullanılan yöntem, mekânsal panel veri ekonometrisidir. Buna ek olarak Moran’s I istatistiklerinden de faydalanılmıştır. Bu yöntemlerle komşuluk ilişkisi bulunan birimler (iller) arasındaki karşılıklı etkileşimler Türkiye özelinde ortaya konulmuştur. Kişi başına resmi dairelerdeki elektrik tüketimi ile kişi başına tarımsal sulamadaki elektrik tüketiminin kişi başı GSYH’yi negatif etkilediği; kişi başına düşen sanayide elektrik tüketiminin ise pozitif etkilediği çalışmanın bulguları arasında yer almaktadır. Bu araştırma Türkiye’de uygulanacak olan enerji politikaları ve bölgesel kalkınma planları için etkinliği arttıracak bulgular sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Elektrik Tüketimi, Mekansal Panel Ekonometrisi, Moran's I, Bölgesel Kalkınma

Kaynakça

• Ağır, H. & Kar, M. (2010). “Türkiye’de elektrik tüketimi ve ekonomik gelişmişlik düzeyi ilişkisi: Yatay kesit analizi”. Sosyoekonomi, Özel Sayı, 149-176.
• Akarsu, G., & Berke, B. (2016). Convergence of electricity consumption in Turkey: Spatial panel data analysis. Available at SSRN 2875301.
• Akbulut, H. (2019). “Türkiye’de imalat sanayi sektörünün ekonomik etkileri: Girdi-çıktı modeli analizi”. Sosyoekonomi, 27(42), 241-253. https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2019.04.13
• Akomolafe, K. J. (2019). “Electricity consumption and economic growth in Nigeria: A sectoral analysis”. World Journal of Business and Management, 5(1), 45-63.
• Anselin, L. (1995), Local Indicators of Spatial Association—LISA. Geographical Analysis, 27: 93-115. https://doi.org/10.1111/j.1538-4632.1995.tb00338.x.
• Anselin, L. (1988), Spatial Econometrics: Methods and Models, Kluwer Academic Publishers.
• Anselin, L. (1998). Interactive Techniques and Exploratory Spatial Data Analysis. Longley P.A., Goodchild M.F.; Maguire D.J.; Wind D.W. (Eds.), Geographical Information Systems: Principles, Techniques, Management and Applications. (pp. 253-266). New York:Wiley.
• Arbia, G & Basile, R. & Piras, G. (2005). “Using spatial panel data in modelling regional growth and convergence”. SSRN Electronic Journal. 10.2139/ssrn.936321.
• Arısoy, İ. (2013). “Kaldor yasası çerçevesinde türkiye’de sanayi sektörü ve iktisadi büyüme ilişkisinin sınanması”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 8(1), 143-162.
• Aslan, T., Arı, A., & Zeren, F. (2013). “The ımpact of electricity consumption on economic development in turkey: a geographically weighted regression approach”. Research Journal of Politics, Economics and Management, Sakarya University, Faculty of Economics and Administrative Sciences, 1(1), 31-48.
• Babacan, C., & Tektaş, N. (2022). “Mekansal ekonometri alanında yazılan tez çalışmalarının bibliyometrik analizi”. Kafdağı, 7(2), 39-53. https://doi.org/10.51469/kafdagi.1178023
• Bal, D. P., Patra, S. K., & Mohanty, S. (2022). “Impact of sectoral decompositions of electricity consumption on economic growth in India: evidence from SVAR framework”. Environmental Science and Pollution Research, 29(34), 51554-51566.
• Baltagi, B. H., (2008). Econometric Analysis of Panel Data. 4th ed. New York: Wiley.
• Baltagi, B. H., & Liu, L. (2008). “Testing for random effects and spatial lag dependence in panel data models”. Statistics & Probability Letters, 78(18), 3304-3306.
• Batu Ağırkaya, M., (2022). “Türkiye ekonomik büyümesinde yenilenebilir enerji: mevcut durum, gelecek beklentileri, istihdam ve yatırım fırsatları”, ODÜSOBİAD 12 (3), 2327-2350 http://doiorg/10.48146/odusobiad.1103005 .
• Borozan, D. (2017). “Testing for Convergence in Electricity Consumption across Croatian Regions at the Consumer’s Sectoral Level.” Energy Policy, 102(C): 145-153. http://dx.doi.org/10.1016/j.enpol.2016.12.018.
• Cliff, A. D. & Ord J. K. (1981). Spatial Processes: Models and Applications. London: Pion.
• Cliff, A. ve Ord, K. (1972). “Testing for spatial autocorrelation among regression residuals”. Geographical Analysis, 4(3), 267-284.
• Çadırcı, B. D., & Güner, B. (2020). “Türkiye’de iller bazında sektörel elektrik tüketimi ve ekonomik büyüme ilişkisi: Panel ardl sınır testi yaklaşımı”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(31), 41-60. https://doi.org/10.20875/makusobed.596894.
• Çakmak, B., & Gökalp, Z. (2013). “Kuraklık ve tarımsal su yönetimi”. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi(4), 1-11.
• Çınar, M., Yetkin, F., & Bektaş, S. (2019). “Elektrik tüketiminin sürdürülebilir kalkınmaya etkisi: Türkiye üzerinde ampirik ve davranışsal bir inceleme / The effect of electricity consumption on sustainable development: an empirical and behavioural ınvestigation on Turkey”. Uluslararası Ekonomi İşletme Ve Politika Dergisi, 3(2), 345-366. https://doi.org/10.29216/ueip.622105
• ÇŞİDB (2024) T.C. Çevre, Şehircilik ve iklim Değişikliği Bakanlığı, Mekansal Strateji Planı, Erişim Tarihi: 08.04.2024 Erişim Adresi: Mekânsal Strateji Planı Nedir? (csb.gov.tr)
• Dash, A., Jena, S. K., Tiwari, A. K., & Hammoudeh, S. (2022). “Dynamics between power consumption and economic growth at aggregated and disaggregated (sectoral) level using the frequency domain causality”. Journal of Risk and Financial Management, 15(5), 219.
• Dinler, Z. (2016). Bölgesel İktisat (yenilenmiş 10. baskı), Ekin Yayınevi, Bursa.
• Duman, A., & Duman, A. (2016). “Türkiye’de sendika üyeliğinin kamu ve özel sektördeki ücretler üzerindeki etkileri”. Çalışma Ve Toplum, 1(48), 11-30.
• Elhorst, J. P. (2003). “Specification and estimation of spatial panel data models”, International Regional Science Review, 26(3), 244-268.
• Elhorst J. P. (2005) Model for Dynamic Panels in Space and Time: An Aplication To Regional Unemployement in The EU. Paper prepared for 45th meetings of the European Regional Science association in Amsterdam, 23-27 August 2005. Access the pdf (28.05.2024).
• Elhorst, J. P. (2014). Spatial Econometrics From Cross-Sectional Data to Spatial Panels. Newyork: Springer
• ETKB EVSİP (2020). T.C. Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı, Katılım Öncesi Yardım Aracı (Ipa-Iı) Ipa 2013 Enerji Sektör Programı Faz-2 Projesi, Enerji Verimliliği Stratejik İletişim Planı (EVSİP), Haziran 2020. https://enerji.gov.tr/duyuru-detay?id=65 Access the pdf (10.06.2024).
• Fei, L., Dong, S., Xue, L., Liang, Q., & Yang, W. (2011). “Energy consumption-economic growth relationship and carbon dioxide emissions in China”. Energy Policy, 39(2), 568-574.
• Ferguson, R., Wilkinson, W. & Hill, R. (2000). “Electricity use and economic development”. Energy Policy, 28(13), pp. 923-934. https://doi.org/10.1016/S0301-4215(00)00081-1
• Gorun, M. & Emini, F. (2010). “The effects of ıntegration process with the European Union on Turkeys regional policies and regional development agencies”. The Social Sciences. 5. 421-428. https://doi.org/10.3923/sscience.2010.421.428
• Gumprecht, D. (2005). Spatial Methods in Econometrics. An Application to R&D Spillovers. (December 2005 ed.) Department of Statistics and Mathematics, WU Vienna University of Economics and Business. Research Report Series / Department of Statistics and Mathematics No. 26 https://doi.org/10.57938/39f720e6-61c9-40fd-a88b-ec1a3a83fe12
• Gülel, F. (2013). Mekansal panel veri modelleri ve Avrupa ülkelerinde intihar oranları üzerine uygulaması. Doktora Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstatistik Anabilim Dalı, İstatistik Bilim Dalı.
• Gültekin, H., & Oğuzhan, A. (2021). “Sosyo-ekonomik faktörlerin suç üzerine etkisi: Düzey-2 bölgeleri mekânsal panel veri analizi”. Uluslararası İktisadi Ve İdari İncelemeler Dergisi(31), 293-310. https://doi.org/10.18092/ulikidince.823529.
• Hausman, J. A., (1978). “Specification tests in econometrics”, Econometrica 46, 1251–1271.
• KABEV (2024). Kamu Binalarında Enerji Verimliliği Projesi, Access Address: https://www.kabev.org/ Access Date: 12.09.2024.
• Karabağ, N., Çobanoğlu Kayıkcı, C. B. & Öngen, A. (2021). “%100 yenilenebilir enerjiye geçiş yolunda dünya ve Türkiye”. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (21), 230-240. https://doi.org/10.31590/ejosat.780856
• Karagöl, E. T., Gorus, M. S. & Özgür, Ö. (2019). “Türkiye’deki elektrik tüketimi-ekonomik büyüme ilişkisi: bölge bazlı bir analiz”, International Congress of Energy Economy And Security, ENSCON’19. 344-350.
• Karahan, A. (2014). “Kamu işletmelerinin rekabet gücü analizi ve ulaştırma sektörü örneği”. Maliye Ve Finans Yazıları(102), 23-42. https://doi.org/10.33203/mfy.519259
• Kazanasmaz, E., Demirel, B. L., Karatepe, S., Hızarcı, A. E. (2023). “Ekonomik büyüme, elektrik tüketimi ve karbon emisyonu ilişkisi: Türkiye örneği”. Muhasebe Ve Finans İncelemeleri Dergisi, 6(2), 248-265. https://doi.org/10.32951/mufider.1356297
• Kircicek, T., Özparlak, G., (2023). “The essential role of international trade on economic growth. Journal of Economics”, Finance and Accounting (JEFA), 10(4), 191-202. http://doi.org/10.17261/Pressacademia.2023.1826
• Kott, M. (2015). “Efficiency of Electricity Utilisation in Households in the Context of European Energy Policy”. Acta Energetica, (04), 54-64.
• Lan, N. T. H., & Cong, P. T. (2023). “Electricity Consumption and Economic Growth of Vietnam in 1986-2020”. VNU University of Economics and Business, 3(2), 40-40.
• Le Gallo J., Ertur C, & Baoumont C. (2003), “A spatial Econometric Analysis of Convergence Across European Regions, 1980-1995”, in Fingleton, B (Ed.), Advances in Spatial Sciences, European Regional Growth, Springer- Verlag Berlin.
• Lesage, J. P. (1999). The Theory and Practice of Spatial Econometrics, Deparment of Economics, University of Toledo. http://www.spatial-econometrics.com/html/sbook.pdf, Access the pdf: (10.06.2024).
• Moran, P. A. (1948). “The Interpretation of Statistical Maps. Journal of the Royal Statistical Society”. Series B (Methodological), 10(2), 243-251.
• Moran, P. A. (1950a). “A Test for the Serial Independence of Residuals”. Biometrika, 37(1/2), 178-181.
• Moran, P. A. (1950b). “Notes on Continuous Stochastic Phenomena”. Biometrika, 37(1/2), 17-23.
• OKA KSP (2019). Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı Kurumsal Stratejik Planı 2019-2023, Access Date: 07.04.2024. Access Adress: Planlama (oka.gov.tr).
• Önder, M. S. (2020). “Kaçak elektrik kullananların suçlarını suçlarını nötrleştirme teknikleri: iki yeni teknik”. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(Armağan Sayısı), 248-264. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.670383.
• Özgür, H., & Aydın, G. (2020). “Türk kamu sektörü bireysel ve kurumsal performans değerlendirme politikasının uygulama aşamasının analizi: 1965–2018”. Kamu Yönetimi Ve Politikaları Dergisi, 1(3), 6-35.
• Özkubat, G., & Selim, S. (2019). “Türkiye’de illerin sosyo-ekonomik gelişmişliği: bir mekânsal ekonometrik analiz”. Alphanumeric Journal, 7(2), 449-470. https://doi.org/10.17093/alphanumeric.507697.
• Özmen, M., & Baktemur, F. İ. (2016). “Kurucu AB ülkeleri arasındaki faiz farklılıklarının mekansal analiz ile incelenmesi”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 109-124.
• Pata, U. K., & Kahveci, S. (2018). “A multivariate causality analysis between electricity consumption and economic growth in Turkey”. Environment, Development and Sustainability, 20, 2857-2870.
• Pata, U. K., & Terzi, H. (2017). “The causality link between electricity consumption and economic growth in Turkey: Evidence from ARDL bounds testing procedure”. Business and Economics Research Journal, 8(1), 19.
• Polat, .Y., Uslu, E. E., & San, A. (2011). “Türkiye’de elektrik tüketimi, istihdam ve ekonomik büyüme ilişkisi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1), 349-362.
• Recepoğlu, M., Doğanay, M. A., & Değer, M. K. (2020). “Enerji tüketimi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler: Türkiye’de iller üzerine panel veri analizleri 2004-2014”. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 21(1), 69-80.
• Rey, S. J. & Montouri, B. D. (2000), “U.S. Regional Income Convergence: a Spatial Econometric Perspective”, Regional Studies 33: 145-156.
• Shameem P, M., Villanthenkodath, M. A., & Chittedi, K. R. (2022). “Economic growth and sectoral level electricity consumption nexus in India: new evidence from combined cointegration and frequency domain causality approaches”. International Journal of Sustainable Energy, 41(11), 1721-1738.
• Song, M., Zhang, L., & Li, M. (2022). “The influence path and dynamic relationship between economic development, industrial structure upgrading, urbanization, urban–rural income gap, and electricity consumption in China”. Energy Science & Engineering, 10(12), 4366-4381.
• Suryanto, S., Gravitiani, E., Diswandi, D., & Arintoko, A. (2023). “The impact of electricity consumption to human development index in Asian countries: analysis panel vector error correction model”. International Journal of Energy Economics and Policy, 13(2), 240-246.
• Tekin, A. (2015). “Küreselleşen dünyada bölgesel kalkınma dinamikleri, kamu politikaları ve bölgesel kalkınma ajansları”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(29).
• Tobler, W. R. (1970). “A Computer movie simulating urban growth in the Detroit region”, Economic Geography, 46, 234-240.
• Tufaner, M. B. (2021). “The impacts of sectoral value added to economic growth in Turkey”. İnsan Ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(2), 1166-1178. https://doi.org/10.15869/itobiad.864991.
• Turkmen, A., & Yarbasi, I. Y. (2023). “Which type of energy consumption is effective on economic growth?: industry or residential?: the case of nuts-2 regions in Turkiye”. International Journal of Energy Economics and Policy, 13(2), 247-255.
• Vardar, S. (2017). Kalkınma Ve Elektrik Tüketimi Arasındaki İlişki, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı.
• Vurur, N. S. (2022). “The nexus between urbanization, renewable energy, financial development, and economic growth: Evidence from Turkey”. J. Corp. Gov. Insur. Risk Manag., 9(2), 316-326. https://doi.org/10.56578/jcgirm090202.
• Whittle, P. (1954), “On stationary process in the plane”, Biometrika, 41, 434-449.
• Usta, C. (2016). “Türkiye’de enerji tüketimi ekonomik büyüme ilişkisinin bölgesel analizi”. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 2(2), 181-201.
• Üncü, M., Abanoz, Ö., Ölmez, E., Durukan, G., Söylemez, E., Zoral, P., Özer, M., Akbay, İ. & İnce, E. (2008). Bütünleşik Kentsel Gelişme Stratejisi dokümanı Araştırma Raporu. https://doi.org/10.13140/RG.2.2.33944.14080. https://www.researchgate.net/publication/336345598_Butunlesik_Kentsel_Gelisme_Stratejisi_dokumani_Arastirma_Raporu, Access Date: 10.06.2024.
• Xin-gang, Z., & Jin, Z. (2022). “Industrial restructuring, energy consumption and economic growth: Evidence from China”. Journal of Cleaner Production, 335, 130242.
• Vatandaş, M., & Özgüven, M. M., (2024). “İklim değişikliği baskısı altında tarımda enerji kullanım etkinliğinin artırılması”, Tarım Makinaları Bilimi Dergisi, 20(2): 112-126.
• Yanar, R. (2014) Farklı Boyutlarıyla Türkiye’de Kalkınma, Efil Yayınevi, Bölüm 1., 1. Basım: Mart 2014, Çankaya/ Ankara.
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2022). Mekansal Ekonometri Stata Uygulamalı, Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2023). İleri Panel Veri Analizi (Stata uygulamalı), Beta Yayınları, genişletilmiş 5. Baskı. İstanbul- 2023.
• Yılgör, M. (2019). GeoDa, ArcGIS, MATLAB Uygulamalı Mekansal Ekonometri, Mekansal Yatay Kesit ve Mekansal Panel Veri Modelleri. DER Kitabevi Yayınevi, İstanbul.
• Yılmaz, Z. (2023). “Türkiye’de inovasyon ve bölgesel kalkınmanın boyutu”. Dumlupınar Üniversitesi İİBF Dergisi, 12, 16-30. https://doi.org/10.58627/dpuiibf.1367302.
• Yılmaz, S., & Sungur, C. (2020). “Kamu binalarında proje dışı kullanılan elektrikli cihazların yangın oluşumuna ve elektrik tüketimindeki artışa etkilerinin belirlenmesi”. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 226-230.
• Zeren, F. (2011). “Mekânsal etkileşim analizi”. Istanbul University Ekcnometrics and Statistic E-Journal(12), 18–39.
• Zeren, F. & Kılınç Savrul, B (2012). “Türkiye’de şehirleşmeyi etkileyen faktörler: Mekansal ekonometri analizi”. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 7(28), 4749-6. https://doi.org/10.19168/jyu.52853 .