ANALYSIS OF HOUSEHOLD CONSUMPTION EXPENDITURES IN TURKEY

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 5, 61 - 73, 05.05.2018

Gürkan Çalmaşur Abdulkadir Kılıç

Öz

Consumption expenditures,
which are an important component of national income, is known as a factor
closely related to the growth performance of the economy. Household consumption
expenditures are one of the major prosperity indicators of a country or
society. Consumption expenditures are explained by Engel Curve in the context
of income-consumption relations. The engel curve is defined as a curve that
shows the relationship between the amount of consumption of a particular good
and total income. In this context, income elasticities calculated from the
Engel curves are used as an indicator of household spending behavior in general
terms. In this study, household income elasticity values of 12 major commadity
groups were estimated and commadity groups were evaluated as qualifications
using by budget survey data of Turkey Statistical Institute, 2014. In order to
find the most suitable functions for the expenditure groups, 117 predictions
estimated through 9 functional forms were examined and the most appropriate
pattern for each expenditure group was selected. In the expenditure groups
considered as food and non-alcoholic beverages, alcoholic beverages, cigarettes
and tobacco, clothing and footwear, housing, water, electricity, gas and other
fuels, furniture, home appliances and home care services, transportation,
catering services and hotels, various goods and services spending are found to
be necessity goods. Other expenditures, education services and health spending
were found to be luxurious goods.

Anahtar Kelimeler

Household, Consumption Expenditures, Elasticity, Turkey

TÜRKİYE’DE HANEHALKI TÜKETİM HARCAMALARININ ANALİZİ

Öz

Milli gelirin önemli bir bileşeni olan tüketim harcamaları, ekonominin
büyüme performansını yakından ilgilendiren bir unsur olarak karşımıza
çıkmaktadır. Hanehalkı tüketim harcamaları bir ülkenin veya toplumun önemli
refah göstergelerinden biridir. Tüketim harcamaları, gelir-tüketim ilişkileri
bağlamında Engel Eğrisi ile açıklanmaktadır. Engel eğrisi, belirli bir malın
tüketilen miktarı ile toplam gelir arasındaki ilişkiyi gösteren bir eğri olarak
tanımlanmaktadır. Bu bağlamda, Engel eğrilerinden hesaplanan gelir
esneklikleri, genel anlamda hane halkı harcama davranışlarında bir gösterge
olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye İstatistik Kurumunun 2014 yılı
Hanehalkı Bütçe Anketi verileri kullanılarak 12 ana mal grubuna ait gelir
esneklik değerleri tahmin edilmiş ve mal grupları nitelikleri itibariyle
değerlendirilmiştir. Harcama gruplarına ait en uygun fonksiyonların
bulunabilmesi için 9 adet fonksiyonel kalıp vasıtasıyla tahmin edilen 117 adet
tahmin sonucu incelenip her bir harcama grubu için en uygun kalıp seçilmiştir.
Ele alınan harcama gruplarında, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içecekler,
sigara ve tütün, giyim ve ayakkabı, konut, su-elektrik, gaz ve diğer yakıtlar,
mobilya, ev aletleri ve ev bakım hizmetleri, ulaştırma, haberleşme, eğlence ve
kültür, lokanta, yemek hizmetleri ve oteller, çeşitli mal ve hizmet
harcamalarının zorunlu mal niteliğinde olduğu bulunmuştur. Diğer harcamalar,
eğitim hizmetleri ve sağlık harcamaları ise lüks mal niteliğinde olduğu tespit
edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Hanehalkı, Tüketim Harcamaları, Esneklik, Türkiye

Kaynakça

• AHÇIHOCA, Deniz ve Ertek, Tümay (2000). Consumption Patterns Of Households In North Cyprus, Doğuş Üniversitesi, Ocak 2000, Sayı: 1.
• ALAKIR, Ebru (2010). Tüketim Harcamalarına Yönelik Talep Analizi: Konya Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• GİLES, D. E. A. and P. Hampton (1985). “An Engel Curve Analysis of Household Expenditure in New Zealand”, Economic Record, 61, ss. 450462. GÜRİŞ, Selahattin ve diğerleri (2011). Eviews ile Temel Ekonometri, Der Yayınları, İstanbul.
• KASNAKOĞLU, Zehra (1991). “Regional Consumption Patterns and Income Elasticities in Turkey: 1987”, Journal of Economic Cooperation Among Islamic Countries, 12, ss.111-116.
• KOKMAZ, Özge (2015). Üniversite Öğrencilerinin Harcamalarının İl Ekonomisine Katkısı: Bayburt Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğrencileri Üzerine Bir Analiz, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 29, Sayı: 2, ss. 233-250.
• NİŞANCI, Murat (2002). Gelir Grupları İtibariyle Harcama Kalıpları: 1987-1994 Türkiye Kentsel Kesim Verileri, Dokuz Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 17/1, 127-139.
• OFLAZ, Vehbi Emre (2007). Türkiye Tüketim Harcaması Esneklik Tahminleri, 2003, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ÖZER, Hüseyin (1992). Erzurum’da Tüketim Harcamalarının Ekonometrik Analizi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• SİZEGE, Çiler (2012). Türkiye’de Hanelerin Tüketim Harcamaları: Panel Verilerle Talep Sisteminin Tahmini, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• STİGLER, G. J. (1954). The Early Hıstory of Empirical Studies of Consumer Behavior. The Journal of Political Economy, Volume 62, Issue 2 (Apr., 1954), 95-113.
• ŞENESEN, Ümit ve Raziye, Selim (1995), Consumption Patterns of Turkish Urban and Rural Households in 1987, METU Studies in Development No:22, 207-220.
• TANSEL, A. (1986). An Engel Curve Analysis of Household Expenditure in Turkey 1978- 1979, Metu Studies in Development, No. 13, pp. 239-257.
• Recep (2012). Ekonometri, 10 Baskı , Kocaeli, Umuttepe Yayınları.
• TARI,Recep ve Pehlivanoğlu, Ferhat (2007). Kocaeli İlinde Tüketici Davranışlarının Gelir-Harcama Grupları İlişkisi Açısından Analizi (Tüketim Harcamaları Profili), Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13/1, 192-210.
• YAYLALI, Muammer ve diğerleri (2006). Üniversite Gençliğinin Gelir-Harcama Kalıpları Araştırması, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları, Yayın No:957.
• YILMAZ, Halil İbrahim (2014). Türkiye’de Gelir Dağılımının Kentsel ve Kırsal Alanda Tüketim Harcamalarına Etkisi: Ekonometrik Bir İnceleme, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.