ABOUT THE EMERGENCE OF AKHI

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 5, 131 - 144, 05.05.2018

Kadir Ceylan

Öz

Akhi community which has
great importance in Turkification of Anatolia, is an institution that showed up
at first periods of Seljuqs in Anatolia. Different opinions have been put
forward about this institution, which is prominent with its social and economic
aspects, especially its origin. Akhis is an organization with a social and
economic structure. Politic and social situation of Islamic world has a great
affect on comprising of this organization. The structure it has and its place in
society should be evaluated in consideration of this historical process.
Spreading everywhere in Anatolia, this organization also has important roles in
social life during the establishment of Ottoman Empire

Anahtar Kelimeler

Futuwah, Akhis, Akhi Evren, Rum-Seljuqs

AHİLİĞİN ORTAYA ÇIKIŞI MESELESİNE DAİR

Öz

Anadolu’nun Türkleşmesinde büyük ehemmiyete haiz olan Ahilik, Anadolu’da
Selçuklular zamanının ilk dönemlerinde ortaya çıkmış bir kurumdur. Sosyal ve
iktisadi yönleriyle öne çıkan bu kurum hakkında menşei başta olmak üzere farklı
görüşler ileri sürülmüştür. Ahilik toplumsal ve ekonomik yapıya sahip bir
teşkilattır. İslam dünyasının siyasi ve sosyal durumu bu kurumun meydana
gelmesinde büyük etkiye sahiptir. Sahip olduğu yapı ve toplumsal hayattaki yeri
bu tarihi süreç içerisindeki gelişimi göz önünde bulundurularak değerlendirilmelidir.
Selçuklular zamanında Anadolu’nun her yerine yayılan bu teşkilat, Osmanlı
Devleti’nin kuruluşu sırasında da önemli roller üstlenmiştir.    

Anahtar Kelimeler

Fütüvvet, Ahilik, Ahi Evren, Anadolu Selçuklu Devleti

Kaynakça

• Arendok, Von– Farıs, B., “Fütüvvet”, Milli Eğitim Bakanlığı İslam Ansiklopedisi, MEB, Eskişehir, 1997, 4.
• Aşıkpaşazade, Osmanoğulları’nın Tarihi, haz. Kemal Yavuz – M. A. Yekta Saraç, K Kitaplığı, İstanbul, 2003.
• Bayram, Mikail, “Ahi Evren Kimdir”, Türk Kültürü, 1978, 191.
• Bayram, Mikail, Ahi Evren ve Ahi Teşkilatının Kuruluşu, Damla Matbaacılık, Konya, 1991.
• Breebaart, Deodaat Anne, The Devolopment and Structure of The Turkish Futuwah Guilds, (Princeton University, Department of Oriental Studies Yayımlanmamış Doktora Tezi), Michigan, 1961.
• Cahen, Claude, “İlk Ahiler Hakkında”, Çev. M. Öztürk, Belleten, 1986, L(197) Cahen, Claude, Osmanlılardan Önce Anadolu, çev. E. Üyepazarcı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2011.
• Çağatay, Neşet, “Anadolu’da Ahilik ve Bunun Kurucusu Ahi Evren”, Belleten, 1982, XLVI(182),
• Çağatay, Neşet, “Fütüvvet- Ahi Müessesesinin Menşei Meselesi”. AÜİFD, 1, 1952
• Çağatay, Neşet, Ahilik Nedir, Kültür Bakanlığı, Ankara, 1990.
• Çağatay, Neşet, Bir Türk Kurumu Olarak Ahilik, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1997.
• Çağatay, Neşet,” Fütüvvetçilikle Ahiliğin Ayrıntıları”, Belleten, XL (157-160), 1976.
• Demir, Ahmet, Anadolu Selçukluları Döneminde Fütüvvet ve Ahilik,(Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kırıkkale, 1996.
• Ebû Abdullah Muhammed İbn Battûta Tancî, İbn Battûta Seyahatnâmesi, çev. A. Sait Aykut, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2016.
• Giese, Friedrich, “Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşu Meselesi”, Söğüt’ten İstanbul’a, der. Oktay Özel – Mehmet Öz, İmge Kitabevi, Ankara, 2015.
• Gölpınarlı, Abdülbaki, Mevlânâ Celâleddin, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 1985 Gölpınarlı, Abdülbaki, “Burgâzî ve Fütüvvet-Nâme’si”, İÜİFM, 1959, 15(1-4).
• Gölpınarlı, Abdülbaki, 100 Soruda Tasavvuf, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1969.
• Gölpınarlı, Abdülbaki, İslâm ve Türk İllerinde Fütüvvet Teşkilâtı, İstanbul Ticaret Odası, İstanbul, 2011.
• Gölpınarlı, Abdülbaki, Tarih Boyunca İslâm Mezhepleri ve Şîîlik, Der Yayınları, İstanbul, 1979.
• İbn Bibi, El Evamirü’l-Ala’iye Fi’l-Umuri’l-Ala’iye (Selçuk Name), çev. M. Öztürk, Kültür Bakanlığı, Ankara, 1996.
• İnalcık, Halil, Osmanlı İmparatorluğu Klâsik Çağ (1300-1600), çev. R. Sezer, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2011.
• Kafadar, Cemal, İki Cihan Âresinde Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, çev. Ceren Çıkın, Birleşik Yayınevi, Ankara, 2010.
• Kaya, Selim, Gıyâseddin Keyhüsrev ve II. Süleymanşah Dönemi SelçukluTarihi (1192-1211), Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2006.
• Kayaoğlu, İsmet, “Fütüvvet ve Ahilik”, Türk Kültürü, 1976, 166.
• Kırpık, Güray, “Tarihi Gelişimi İçinde Ahilik ve Lonca Müessesesi”, Ahilik Araştırmaları Dergisi, 1(1), 2004.
• Koca, Salim, Sultan I. İzzeddin Keykâvus (1211-1220), Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1997.
• Kocatürk, Saadettin, “Fütüvvet ve Ahilik”, Türk Kültürü ve Ahilik XXI. Ahilik Bayramı, 1986.
• Köprülü, Fuad, İçtimai Tetkikler; Ankara ve Ahiler, Ahilik Araştırmaları 1913-1932, haz. Yusuf Turan Günaydın, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2015.
• Köprülü, Fuad, Osmanlı İmparatorluğunun Kuruluşu, Alfa Basım Yayım, İstanbul, 2015.
• Melikoff, Irene, Hacı Bektaş Efsaneden Gerçeğe, çev, T. Alptekin, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul, 2010.
• Ocak , Ahmet Yaşar,”Zaviyeler”, Vakıflar Dergisi, XII, 1978.
• Ocak, Ahmet Yaşar, “Fütüvvet”,Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.
• Ocak, Ahmet Yaşar, Türk Sufîliğine Bakışlar, İletişim Yayınları, İstanbul, 1999.
• Sülemi, Tasavvufta Fütüvvet, çev. Süleyman Ateş, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara, 1977.
• Sümer, Faruk, “Anadolu’ya Yalnız Göçebe Türkler Mi Geldi?”, Belleten, 1960, XXIV(96).
• Şahin, Haşim, “Selçuklular Döneminde Ahiler”, Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi, I, Ahmet Yaşar Ocak, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara, 2006.
• Taeschner, Franz, “İslam Ortaçağında Futuvva”, çev. Fikret Işıltan, İÜİFM, 1952.
• Taeschner, Franz, “İslam’da Fütüvvet Teşkilatının Doğuşu Meselesi ve Tarihi Ana Çizgileri”, Çev. S. Yüksel, Belleten, XXXVI(141-144), 1972.
• Tarım, Cevat Hakkı, Kırşehir Üzerine Araştırmalar, Vilayet Matbaası, Kırşehir, 1938.
• Urfalı Mateos, Urfalı Mateos Vekayi-Nâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162), Çev. H. D. Andreasyan, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1987.
• Wittek, Paul, Osmanlı İmparatorluğu’nun Doğuşu, çev. F. Berktay, Kaynak Yayınları, İstanbul, 1985.