KOPRUKOY AND AZAP VICTORIES IN THE FIRST WORLD WAR

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 6, 97 - 119, 31.10.2018

Güray Alpar

Öz

The
task of the historian is to find the truth and to bring the right things
together in order. The historian should understand and combine events by
analyzing in a good way. For this reason, it is necessary to separate events
from each other and reveal the truth. İn this context, the victories of the
Turkish Army in Koprukoy and Azap Battles which took place at the very
beginning of the First World War and look like kept in the background. It is
estimated that the sadness created by Sarikamis Operation, which was carried
out immediately afterwards, has a big share.

At
the very beginning of the First World War, the rapid withdrawal of the Ottoman
border troops from the beginning of the Russian advance had been perceived as a
serious opportunity by the famous Russian General Bergman. On November 4, 1914,
the Russian army first advanced to Horasan and then to the Koprukoy region.
III. Army Commander Hasan Izzet, who acts with the warning by Enver Pasha,
attacked Russian troops on November 6th at Koprukoy at this time. Not only did
he stop them, but he also defeated Bergman. This created a great opportunity
for the Ottoman Army, but later on the attacks in the direction of Horasan, the
army units were moved in pieces instead of being used as a whole, so the
opportunity to completely destroy the Russians was abducted. If the operation
carried out in the Koprukoy and Horasan regions was successful, perhaps it
would not be necessary for the Sarikamis Operation and the history would change
at the beginning.

While
these victories were being won, the Erzurum region people made great
sacrifices. They carried the supplies and ammunition and some of these children
froze to death in ways. The tribal regiments formed in this region also
contributed to the victory by fighting with the army. Colonel Ziya Yergok, who
shows great heroism in these wars, had said that “Allah gave us a pleasure of
watching the Russians behind their backs for the first time since a long time.”
The Russians had been defended around Aras River in Horasan after the result of
the successes achieved in these battles. It is important that the victories
under difficult conditions in Koprukoy and Azap Battles are revealed and
transferred to future generations.

Anahtar Kelimeler

Koprukoy, Azap, The First World War, Koprukoy and Azap Victories

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NDA KÖPRÜKÖY VE AZAP ZAFERLERİ

Öz

Tarihçinin görevi doğruyu doğru olmayandan ayırarak, doğru olanları bir
düzen içinde bir araya getirmektir. Eğer tarihçi olayları bir şekilde analiz
etmeden, iyice anlamadan olduğu gibi birleştirip naklederse olayların önünde
kaybolur gider. Her durumda olayları birbirinden ayırıp gerçeği ortaya çıkarmak
gerekir. Bu kapsamda Birinci Dünya Savaşı’nın hemen başlangıcında gerçekleşen
Köprüköy ve Azap Muharebeleri ve bu muharebeler esnasında Türk Ordusunun
kazandığı zaferler yeterince ortaya çıkmamış gözükmektedir. Bunda hemen
sonrasında gerçekleştirilen Sarıkamış Harekâtının yarattığı üzüntünün büyük
payı olduğu bir gerçektir. Birinci Dünya Savaşının hemen başlangıcında, Osmanlı
hudut birliklerinin Rus ilerleyişi başlar başlamaz süratli bir şekilde geri
çekilmesi, atılganlığıyla meşhur Rus General Bergman tarafından ciddi bir
fırsat olarak algılandığından, 4 Kasım 1914 tarihinde Rus Ordusu önce Horasan
daha sonra Köprüköy bölgesine kadar ilerledi. Bu esnada Enver Paşa’nın ikazı
sonucu isteksiz bir şekilde harekete geçen III. Ordu Komutanı Hasan İzzet Paşa,
Rus birliklerine 6 Kasım’da Köprüköy’de karşı taarruz icra ederek, sadece
onları durdurmakla kalmadı Bergman’ı yenilgiye de uğrattı. Bu durum Osmanlı
Ordusu için büyük bir fırsat yaratmıştı ancak daha sonra Horasan istikametinde
yapılan taarruzlarda Ordu birlikleri bir bütün halinde kullanılmak yerine parça
parça hareket ettirildiğinden Rusların tamamen imha edilmesi fırsatı kaçırıldı.
Eğer Köprüköy ve Horasan bölgesinde icra edilen harekât başarılı olsaydı belki
de Sarıkamış Harekâtına gerek kalmayacak ve tarihin seyri daha başlangıçta
değişebilecekti. Bu zaferler kazanılırken Erzurum ve civarındaki halk büyük
fedakârlıklarda bulunmuş, erzak ve cephaneyi cepheye mektepli çocuklarla
taşımış, bu çocukların bir kısmı yollarda donmuştur. Yine bu bölgeden
oluşturulan aşiret alayları ordu ile birlikte savaşarak zaferlerin
kazanılmasına katkıda bulunmuşlardır. Bu savaşlarda büyük kahramanlık gösteren
Albay Ziya YERGÖK’ün “Allah uzun süreden beri ilk defa bizlere Rusları kaçarken
arkalarından seyretmeyi nasip etti.” dediği bu muharebelerde kazanılan
başarılar sonucu Ruslar, Horasan’da Aras Nehri civarında savunmaya
geçmişlerdir. Köprüköy ve Azap Muharebelerinde zor şartlar altında kazanılan
zaferlerin ortaya çıkarılarak gelecek nesillere aktarılmasının önemli olduğu
düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Köprüköy, Azap, I.Dünya Savaşı, Köprüköy ve Azap Zaferleri

Kaynakça

• AKAD, Tanju Mehmet, Osmanlıların Stratejik Sorunları, Kastaş Yayınları, İstanbul, 2005.
• AKSUN, Ziya Nur, Enver Paşa ve Sarıkamış Harekatı, Ötüken Yayınları, 2005.
• ALPAR, Güray, Strateji ve Savaş Kültürünün Gelişimi, Pelit Matbaası, Konya, 2015.
• ALTINBİLEK, Hakkı ve Naci Kır, Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi Kafkas Cephesi 3. Ordu Harekâtı, (Cilt.1), Ankara, 1993.
• ARI, Kemal, Birinci Dünya Savaşı Kronolojisi, Ankara, 1997.
• AYDEMİR, Şevket Süreyya, Tek Adam, Remzi Yayınları, İstanbul, 1997.
• BABACAN, Hasan, “Sarıkamış Harekâtına Talat Paşa’nın Yaklaşımı”, Zamansız Mahşer: Sarıkamış, (Ed. Kars Valiliği Kültür Yayınları Dizisi), Kars, 2010.
• BARDAKÇI, Murat, Hafız Hakkı Paşa’nın Sarıkamış Günlüğü, İş Bankası Yayınları, Ankara, 2016.
• BASGÜN, Necla, Türk-Ermeni İlişkileri, Abdülhamit Cülusundan Zamanımıza Kadar, San. Matbaası, Ankara, 1970.
• British Document on Armenians, FO, 371/2146, No: 68443, 7 November 2014.
• DEMİREL, Muammer, Sarıkamış’ta Ermeni Olayları, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 13/31, 2006.
• EREN, Özhan, Sarıkamış’a Giden Yol, Alfa Yayınları, İstanbul, Ekim 2005.
• ERİCKSON, J. Eward, I. Dünya Savaşında Osmanlı Ordusu, Çev. Kerim Bağrıaçık, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2009.
• ERİCKSON, J. Edward ve Mesut Uyar, Osmanlı Askeri Tarihi, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2014.
• Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1993.
• ETİ, Ali Rıza, Bir Onbaşının Doğu Cephesi Günlüğü, Haz. Gönül Eti, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, Ocak, 2016.
• HORASAN, Servet A.S., Iğırbığır Köyü ve Cibo Aşireti, Ümit Matbaacılık, İstanbul, 2009.
• İkdam Gazetesi, 23 Teşrin-i Evvel, 1330/5 Kasım 1914.
• İkdam Gazetesi, 27 Teşrin-i Evvel, 1330/9 Kasım 1914.
• İkdam Gazetesi, 6 Teşrin-i Sani 1330/19 Kasım 1914.
• İLDEN, Köprülü Şerif, Sarıkamış, Yay. Haz. Sami Önal, İş Bankası Yayınları, 4. Baskı, İstanbul, 1998.
• KARABEKİR, Kazım, Hayatım, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, Mart 2017.
• MASLOSVKİ, E. V., General Maslofski’nin Umum Harpte Kafkas Cephesi Eserinin Tenkidi, Genelkurmay Basımevi, 1935, Ankara.
• Sabah Gazetesi, 31 Teşrin-i Evvel 1330, İkdam, 31 Teşrin-i Evvel 1330/ 13 Kasım 1914.
• SANDERS, Von Liman, Türkiye’de 5 Yıl, İstanbul, 1968.
• SEVİNÇ, Necdet, Arşiv Belgeleriyle Tehcir, Ermeni İddiaları ve Gerçekler, Avrasya-Bir Vakfı Yayınları, Ankara, 2003.