BENEFIT FROM MATHNAWIS IN TEACHING TURKISH TO FOREIGNERS

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 6, 149 - 168, 31.10.2018

Meheddin İspir

Öz

One of the issues that
should be considered in teaching Turkish to foreigners is the consideration and
evaluation of the elements of divan poetry. Divan poetry is increasing its
interest to Turkish by its rich accumulation. One of the basic building blocks
of a nation is culture. Language is an indispensable element of culture.
Thousands of works written in Turkish and many subjects processed in these
works add to the wealth of Turkish. The diversity of subjects in the Divan
Literature, especially in the mathnawis, draws attention.The works written in
various forms with the form of mathnavi poetry have enabled to be read and
loved in a wide area of Turkish. These works which are written in plain Turkish
and which process all the richness of the Turkish language to be handled and
evaluated, to participate in the richness of Turkish by the material obtained
and to expand the area of interest of Turkish are required. The short stories
handled in the mathnawis are arouse curiosity on the reader. These stories in
mesnevi in Turkish teaching to foreigners should be used as an important
material both in the liking and teaching of Turkish.

In this study,
information about the mathnawis which constitute the rich material of divan
poetry was given. Mesneviler was handled according to the subjects, and
discussions were made on how these subjects would contribute to Turkish
teaching. Examples from mathnawis written in different periods from different
periods were taken and material was created to be the source of the topic. The
material obtained was divided into subheadings according to the type of use in
teaching. How to handle the material in teaching turkish to foreigners was
discussed. The results obtained are presented.

Anahtar Kelimeler

Teaching Turkish, The Divan Poetry, mathnawi, Story

YABANCILARA TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE MESNEVİLERDEN YARARLANMA

Öz

Türkçe’nin
yabancılara öğretilmesinde düşünülmesi gereken konulardan biri, divan şiiri
unsurlarının ele alınıp değerlendirilmesidir. Divan şiiri zengin birikimiyle
Türkçe ’ye olan ilgiyi artırmaktadır. Bir milletin temel yapı taşlarından biri
kültürdür. Dil ise kültürün vazgeçilmez bir unsurudur. Türkçe ile yazılmış
binlerce eser ve bu eserler içerisinde işlenen pek çok konu Türkçeye zenginlik
katmaktadır. Divan Edebiyatında özellikle Mesnevilerde işlenen konuların
çeşitliliği dikkat çekmektedir. Mesnevi nazım şekliyle çeşitli konularda
yazılmış olan eserler, Türkçe’nin geniş bir sahada okunmasını ve sevilmesini sağlamıştır.
Sade Türkçe ile yazılan ve Türk dilinin tüm zenginliğini işleyen bu eserlerin
ele alınıp değerlendirilmesi, elde edilen malzemenin Türkçe’nin zenginliğine
katılması ve Türkçe’nin ilgi alanının genişletilmesi gerekmektedir.
Mesnevilerde ele alınan kısa hikâyeler okuyucuda merak uyandırmaktadır.
Yabancılara Türkçe öğretiminde mesnevilerdeki bu hikâyeler, Türkçe’nin hem
sevdirilmesi hem de öğretilmesinde önemli bir malzeme olarak kullanılmalıdır. Bu
çalışmada divan şiirinin zengin malzemesini oluşturan mesneviler hakkında bilgi
verildi. Mesneviler işledikleri konulara göre ele alınıp bu konuların Türkçe
öğretime ne gibi katkılar sunacağı tartışıldı. Farklı dönemlerde farklı
konularda yazılan mesnevilerden örnekler alınarak konuya kaynaklık edecek
malzeme oluşturuldu. Elde edilen malzeme öğretimde kullanma biçimine göre alt
başlıklara ayrıldı. Yabancılara Türkçe öğretiminde elde edilen malzemenin nasıl
işleneceği tartışıldı. Elde edilen sonuçlar ortaya konuldu.

Anahtar Kelimeler

Türkçe Öğretim, Divan Şiiri, Mesnevi, Hikâye

Kaynakça

• Aksoyak İ. H. (2018). Tuhfetü’l-Uşşâk. Ankara: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/57761,uskuplu-ata-tuhfetul-ussakpdf.pdf?0 (24.04.2018).
• Aslan, N. (2006) “Manzum Dinî Hikâyeler ve Kirdeci Ali’ye Ait Olduğu Söylenen İki Hikâye Metni (Güvercin ve Geyik Destanları)”, (Mesnevi, 1, Dizinleyen: Bilal Güzel) Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı: 20, s.200-205.
• http://tebdiz.com/index.php?sayfa=arama_sonuc (23.04.2018).
• Büyükakkaş, A. (2006). Eski Anadolu Türkçesi Dönemine Ait Bir Mevlit Metni. (Mesnevi, 2, Dizinleyen: Büşra Bulut), Konya: http://tebdiz.com/index.php?sayfa=arama_sonuc (23.04.2018).
• Canpolat, M. (1987). Mecmû'atü'n-nezâ'ir: Metin-Dizin-Tıpkıbasım. Türk Dil Kurumu Yayınları. (Gazel, 373, Dizinleyen: Habibe Baysan), Ankara: http://tebdiz.com/index.php?sayfa=arama_sonuc (23.04.2018).
• Ceyhan, A. (1997). Bedr-i Dilşad'ın Murad-nâme'si, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, (Mesnevi, 1, Dizinleyen: Ömer Faruk Demirel), İstanbul: http://tebdiz.com/index.php?sayfa=arama_sonuc (23.04.2018).
• Çelebioğlu, Â. ( 1979). “Kıyâfet İlmi ve Akşemseddinzâde Hamdî ile Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın Kıyâfet-nâmeleri”, (Mesnevi, 33, Dizinleyen: Mesut Algül), Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi Ahmet Caferoğlu Özel Sayısı S 112’den ayrı basım. s. 305-347, Ankara: http://tebdiz.com/index.php?sayfa=arama_sonuc (23.04.2018).
• Develi, H. (1998). “Eski Anadolu Türkçesi Devresine Ait Manzum Bir Miracname”. ( Mesnevi, 1, Dizinleyen: Bünyamin Tan), İstanbul.Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi. C. XXVIII, s. 81-228. http://tebdiz.com/index.php?sayfa=arama_sonuc (23.04.2018).
• Ergin, M. (2005). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
• Ersoylu, H. (1996). Kız Destanı, (Mesnevi, 1, Dizinleyen: Gülten Küçükbasmaci), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. http://tebdiz.com/index.php?sayfa=arama_sonuc (23.04.2018).
• Gören, N. (2016). Bursalı Nakibzâde Ni‘metî’nin “Tuhfe-i Ni‘metî” adlı Farsça-Türkçe Manzum Sözlüğü (Metin-İnceleme). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• Güldaş, A. (1996). Abdülvâsi Çelebi Halîl-nâme. (Mesnevi, 2, Dizinleyen: Halil Ilteriş Kutlu), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. http://tebdiz.com/index.php?sayfa=arama_sonuc (23.04.2018).
• Gülensoy, T. (2010). Türkçe El Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Gürer, A. (2009). Nev'î. Hasb-i Hâl: İnceleme-Metin. (Mesnevi, 1, Dizinleyen: Elif Kiriş), İstanbul: Ürün Yayınları. http://tebdiz.com/index.php?sayfa=arama_sonuc (24.04.2018).
• Gürgendereli, M. (2007). Mostarlı Ziyayî, Kıssa-i Şeyh Abdürrezzak, (Mesnevi, 1, Dizinleyen: Müberra Gürgendereli), İstanbul: Kitapevi Yayınları. http://tebdiz.com/index.php?sayfa=arama_sonuc (23.04.2018).
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&view=bts (17.04.2018).
• İpekten, H. (1994). Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• İspir, M. (2014). Müniri’nin, Gülşen-i Ebrâr ve Ma’den-i Esrâr Mesnevisi, Ankara: Gecekitaplığı Yayınları.
• Kalfa, M. (2013). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Sözlü Kültür Unsurlarının Kullanımı. Millî Folklor, Yıl 25, Sayı 97.
• Karahan, L. (1994). Erzurumlu Darîr Kıssa-i Yûsuf, (Mesnevi, 17, Dizinleyen: Akartürk Karahan), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, http://tebdiz.com/index.php?sayfa=arama_sonuc (23.04.2018).
• Kartal A. (2011). XVIII. Yüzyıl Klasik Türk Edebiyatı: Mesneviler. Turkish Studies Volume 6/1 Winter.
• Kızıltaş, M. (2016-). Tutmacı'nın Gül ü Hüsrev Mesnevisi: Tenkitli Metin-Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük. (Mesnevi, 47, Dizinleyen: Maşallah Kiziltaş), Yayınlanmamış, Doktora Tezi. Bitlis Eren Üniversitesi, Bitlis. http://tebdiz.com/index.php?sayfa=arama_sonuc (23.04.2018).
• Korkmaz, Z. (1992), Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
• Levend, A. S. (1961). Türk Edebiyatında Manzum Atasözleri ve Deyimler, T. D. Yıllığı 10, s. 137-146.
• Özkan, Ö. (2007). Derviş Gubarî. Gazavatname-i Midilli. (Mesnevi, 15, Dizinleyen: Sibel Aydin), Ankara: Alp Yayınevi. http://tebdiz.com/index.php?sayfa=arama_sonuc (23.04.2018).
• Taş, İ. (2017). Yûsuf ve Zelîhâ, Ankara: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/56443,seyyad-hamza--yusuf-ve-zelihapdf.pdf?0 (23.04.2017)
• Timurtaş, F. K. (1970). Süleyman Çelebi, Mevlid (Vesîletü'n-Necât), (Mesnevi, 17, Dizinleyen: Süleyman Eroğlu), İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı, Yayınları. http://tebdiz.com/index.php?sayfa=arama_sonuc (23.04.2018).
• Uslu, Z. O. (2010). Kaygusuz Abdal'ın Mesnevî-i Baba Kaygusuz'u: Tenkitli Metin ve İnceleme. (Mesnevi, 1, Dizinleyen: özlem Kahraman) Yayınlanmamış, Yüksek Lisans Tezi. Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul. http://tebdiz.com/index.php?sayfa=arama_sonuc (24.04.2018).
• Yavuz, K. (Tarihsiz). Gülşehri’nin Mantıku’t-Tayrı (Gülşen-Nâme). Ankara: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10686,metinpdf.pdf?0 (24.04.2018).
• Yavuz, N. (2015). Sinân'ın Hoca-nâme Mesnevîsi: Metin - inceleme - dizin, (Mesnevi, 12, Dizinleyen: Nihal Yavuz), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. http://tebdiz.com/index.php?sayfa=arama_sonuc (23.04.2018).
• Yüksel, H., Delice, H. İ. ve Aksoyak İ. H. (1996). Eski Anadolu Türkçesine İlişkin Bir Metin: İslâmî’nin Mesnevisi, (Mesnevi, 1, Dizinleyen: Mustafa Kılıç), Sivas: Dilek Matbaacılık. http://tebdiz.com/index.php?sayfa=arama_sonuc (23.04.2018).