OSMANLI KARA ORDUSUNDA KİRPAS KULLANIMINA GENEL BİR BAKIŞ (1752-1836)

Yıl 2019, Sayı: 8, 33 - 44, 30.04.2019

Burak Kocaoğlu

Öz

Osmanlı
Devleti’nin döneminin güçlü ve kalabalık ordularından birine sahip olduğuna
dair bilgiler birçok kaynakta geçmektedir. Kaynaklar genellikle bunu ordunun
insan kaynağının çokluğuna ve iaşe ve ikmal konusunda sıkıntı yaşamamasına
bağlamıştır. Ancak iaşe ve ikmal kısmının içeriği tam anlamıyla
doldurulamamıştır. Özellikle hangi iaşe ve ikmal malzemesinin nasıl ve hangi
yollarla temin edildiği, temin edilen malzemenin ordunun hangi alanında ne
türde kullanıldığı sıklıkla göz ardı edilmiştir. İşte göz ardı edilen ikmal
malzemelerinden biri de pamuk ipliğinden dokunan kirpas adı verilen kumaş
türüdür. Genel olarak donanmada gemilerin yelkenleri için kullanılan kirpas,
Osmanlı kara ordusunda da kullanılmıştır. Bu kumaş türü Anadolu’nun çeşitli
bölgelerinde üretilmiş olup, kara ordusunun çeşitli kısımlarına gönderilmiştir.
Biz bu çalışmamızda kirpas adı verilen kumaş türünün Osmanlı kara ordusunda ne
şekilde kullanıldığını ve nasıl temin edildiğini arşiv kaynaklarına
dayanaraktan genel bir çerçeve içerisinde göstermeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Kirpas, Mübayaa, Çadır, Ordu, Top

OVERVIEW USE OF KIRPAS IN THE ARMY OF OTTOMAN LAND (1752-1836)

Öz

The fact that the Ottoman
Empire had one of its powerful and crowded armies is well known in many
sources. Sources usually link this to the abundance of human resources and the
difficulty of subsistence and supply. However, the contents of the subsistence
and supply part can not be fully filled. In particular, it has often been
overlooked how and in which way the supply of supplies and supplies is
provided, and in what area the supplied material is used in the area of the
army. One of the supply materials that are ignored is the type of fabric called
kirpas, which is woven from cotton yarn. The kirpas, which are generally used
for sailing vessels in the navy, have also been used in the Ottoman land army.
This fabric was produced in various regions of Anatolia and sent to various
parts of the land army. In this work, we will try to show in a general
framework based on archive resources how and how the fabric type called kirpas
is used in the Ottoman land army.

Anahtar Kelimeler

Kirpas, Purchase, Tent, Army, Cannon

Kaynakça

• Sultan I. Abdülhamid (AE.SABH.I): 248-16583. Sultan II. Mahmud (AE.SMHD.III): 111-9532. Cevdet: Askeriye (C.AS): 52-2414, 104-4714, 117-5279, 170-7454, 249-10414, 277-11495, 385-15916, 561-23568, 588-24760, 676-28379, 692-29057, 713-29925, 841-35880, 881-37836, 911-39301, 974-42449, 983-42891, 1056-46429, 1128-50082, 1114-49355. Bahriye (C.BH): 87-4192, 104-5034, 259-11997. Dahiliye (C.DH): 255-12743. İktisat (C.İKTS): 11-539, 17-808. Maliye (C.ML): 4-146. İBNÜLEMİN: Dahiliye (İE.DH): 16-1450. Saray (İE.SM): 24-2502. II. Araştırma Eserler AGOSTON, Gabor, Osmanlı’da Strateji ve Askerî Güç, (Çev. M. Fatih Çalışır), Timaş Yayınları, İstanbul, 2015. AKSAN, Vırgına H., Kuşatılmış Bir İmparatorluk Osmanlı Harpleri 1700-1870, (Çev. Gül Çağalı Güven), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2011. AYDIN, Yusuf Alperen, “XVII. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Donanması ve Tersâne-i Âmire’de Lenger ve Yelken Bezi Üretimine Başlanması” Tarih Dergisi, S.49, İstanbul, 2010. BOSTAN, İdris, Osmanlı Bahriye Teşkilâtı: XVII. Yüzyılda Tersâne-i Amire, T.T.K., Ankara, 2003. CHASE, Kenneth, Ateşli Silahlar Tarihi, (Çev. Füsun Tayanç), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2008. GENÇ, Mehmet, Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, Ötüken, İstanbul, 2014. İNALCIK, Halil, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, C.1, Eren Yayınları, İstanbul, 2009. İŞBİLİR, Ömer, “Osmanlı Ordularının İaşe ve İkmali: I. Ahmed Devri İran Seferleri Örneği”, Türkler, C.10, (Edt. Hasan Celal Güzel) Yeni Türkiye Yayınları, 2002. PAKALIN, M. Z., Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1983. PANZAC, Daniel, Osmanlı Donanması (1572-1923), (Çev. Ahmet Maden-Sertaç Canpolat), İş Kültür Yayınları, İstanbul, 2018. TABAKOĞLU, Ahmet, Osmanlı Mali Tarihi, Dergah Yayınları, İstanbul,2016. UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti Teşkilâtından Kapukulu Ocakları, C.I, T.T.K., Ankara, 1988. YARAMIŞ, Ahmet, “Mehterhâne-i Âmire Ocağı’nın Islahı (1826)”, AfyonKocatepe Üniversitesi SBD., C.15-S.1.2013. s.31-44. YILDIZ, Gültekin, “Kara Kuvvetleri”, Osmanlı Askeri Tarihi Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri 1792-1918, (Edt. Gültekin Yıldız), Timaş Yayınları, İstanbul, 2017.