Investigation of the Effect of Teachers' Job Burnout and Professional Burnout Levels on Employee Performance

Yıl 2023, Sayı: 17, 57 - 79, 31.10.2023

Menekşe Öztoprak , Zeynep Ferhan Aydoğan

https://doi.org/10.29157/etusbed.1312419

Öz

In this study, it was aimed to measure the effects of teachers' job burnout and occupational burnout levels on their performance and relational screening model was used from quantitative research methods. The questionnaires were sent to 525 teachers working in public and private educational institutions in Ankara via e-mail with convenience sampling method. The sample consists of 409 teachers who responded to the survey. “Gazi Burnout Inventory” developed by Koç, Arslan and Topaloğlu and “Employee Performance Scale” developed by Kirkman and Rosen and translated by Çöl were used in the study. The questionnaire consists of three parts: demographic characteristics, job burnout and occupational burnout scale and job performance evaluation scale. SPSS.27 (Statistical Package for the Social Sciences) statistical computer software program, which is widely used in social sciences, was used in the evaluation of the survey results and statistical analyzes such as Frequency, Average, Pearson Correlation, Regression and T-test were performed in SPSS.27 statistical package program in order to test the hypotheses of the research. As a result of the research, a remarkable relationship was found between teacher’s job burnout and occupational burnout levels and employee performance, and also, it was seen that the job burnout level of the sample group participating in the research had a 32% effect on employee performance and the occupational burnout level had a 35% effect on employee performance.

Anahtar Kelimeler

Occupational Burnout, Job Burnout, Employee Performance

Öğretmenlerin İş Tükenmişliği ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İşgören Performansları Üzerine Etkisinin İncelenmesi

Öz

Bu çalışmada, öğretmenlerin iş tükenmişlik ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin performansları üzerine etkilerinin ölçülmesi hedeflenmiş olup, nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma verileri için hazırlanan anketler, Ankara ilindeki kamu ve özel eğitim kurumlarında görev yapan 525 öğretmene kolayda örnekleme yöntemi ile e- posta yoluyla gönderilmiştir. Gönderilen anketlerden, 409 anketin geri dönüşü gerçekleşmiştir. Araştırmanın örneklemini ankete cevap veren 409 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada Koç, Arslan ve Topaloğlu tarafından geliştirilen iş tükenmişliği ve meslek tükenmişliğini ölçen Gazi Tükenmişlik Envanteri, Kirkman ve Rosen tarafından geliştirilen ve Çöl tarafından Türkçeye çevrilen 4 sorudan oluşan işgören performansı ölçeği kullanılmıştır. Anket sonuçlarının değerlendirilmesinde sosyal bilimlerde yaygın olarak kullanılan SPSS.27 (Statistical Package for the Social Sciences) istatistik bilgisayar yazılım programı kullanılmış olup, araştırmanın hipotezlerini test etmek amacıyla da SPSS.27 istatistiksel paket programında Frekans, Ortalama, Pearson Korelasyonu, Regresyon ve T-testi gibi istatistiksel analizler yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda, öğretmenlerin iş tükenmişliği ve mesleki tükenmişlik düzeyleri ile işgören performansı arasında dikkate değer bir ilişki bulunmuştur. Araştırmaya katılan örneklem grubunun iş tükenmişlik düzeyinin işgören performansı üzerine %32’lik bir etkisi olduğu, mesleki tükenmişlik düzeyinin ise, işgören performansı üzerine etkisinin %35 lik bir seviyede olduğu araştırma sonucunda görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Mesleki Tükenmişlik, İş Tükenmişliği, İşgören Performansı

Kaynakça

• Akkoç, İ., Çalışkan, A. ve Turunç, Ö. (2012). Örgütlerde Gelişim Kültürü ve Algılanan Örgütsel Desteğin İş Tatmini ve İş Performansına Etkisi: Güvenin Aracılık Rolü, Yönetim ve Ekonomi, Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1): 105- 135.
• Altaş, S. S. ve Çekmecelioğlu, H. G. (2007). İş Tatmini, Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışının İş Performansı Üzerindeki Etkileri: Bir Araştırma, Öneri Dergisi, 7(28): 47-57
• Altıntopa, F. F. ve Aydıntan, B. (2021). Öğretmenlerde İş-Aile Çatışması ve Aile-İş Çatışmasının Tükenmişlik Üzerine Etkisi, Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 7(1): 38-54
• Ashill, N. J., ve Rod, M. (2011). Burnout Processes in Non-Clinical Health Service Encounters. Journal of Business Research, 64(10): 1116-1127.
• Aydoğan, Z. F. (2004). Örgüt Kültürü ve İklimi, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2: 203-215.
• Bakan, H. ve Tombak, N. (2014). İdari Personelin Tükenmişlik Düzeylerinin Sosyodemografik Değişkenler Açısından İncelenmesi: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(35): 681-695.
• Bebitoğlu, M. E. (2023). The Effect of Work Engagement on Perceived Business Performance: Comparisons Between Manufacturing and Service Sectors, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25 (1): 261-281
• Beheshtifar, M ve Omidvar, A. R. (2013). Causes to Create Job Burnout in Organizations, International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 3(6): 107-113.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Pegem Yayıncılık, Ankara.
• Boz, D., Duran, C. ve Uğurlu, E. (2021). Örgütsel Bağlılığın İş Performansına Etkisi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1): 345-355.
• Cemaloğlu, N. ve Şahin-Erdemoğlu, D. (2007). Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2): 465-484.
• Chen, Y. H. ve Koç, H. (2021). Kişilik Tipi, İş Stresi Düzeyi ve İşgören Performansı İlişkisi: Turizm İşletmeleri Çalışanları Üzerinde Bir İnceleme, Turizm Akademik Dergisi, 8(2): 159-172.
• Çelikten, M., Şanal, M. ve Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik Mesleği ve Özellikleri, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2): 207-237.
• Çetin, G., Sarı, S. ve Karakuş, C. (2022). Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri Üzerine Bir İnceleme, Akşehir Meslek Yüksekokulu Sosyal Bilimler Dergisi, 14: 59-72.
• Çöl, G. (2008). Algılanan Güçlendirmenin İş Gören Performansı Üzerine Etkileri, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1): 35-46.
• Demerouti, E., Bakker, A. B., ve Leiter, M. (2014). Burnout and Job Performance: The Moderating Role of Selection, Optimization and Compensation Strategies, Journal of Occupational Health Psychology, 19(1): 96-107.
• Doğan, S. ve Kır, A. (2018), Örgütsel Sessizlik, Tükenmişlik Sendromu ve Çalışan Performansı İlişkisi, Ömer Halisdemir Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(4): 1-14.
• Durak, H. Y. ve Seferoğlu, S. S. (2017). Öğretmenlerde Tükenmişlik Duygusunun Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2): 759-788.
• Durmuşoğlu, M. V. (2023). Beden Eğitimi Öğretmenleri İle Diğer Branş Öğretmenlerinin Duygusal Emek ve Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. ROL Spor Bilimleri Dergisi, 4(2): 683-697.
• Edelwich, J. ve Brodsky, A. (1980). Burnout: Stages of Disillusionment in The Helping Proffessions. New York, NY: Human Sciences Press.
• Erol, Y. ve Tarhan Öztoprak M. (2015). Psikolojik Şiddetin Tükenmişlik Üzerindeki Etkisinde İş Stresinin Aracılık Rolü: Ankara İlindeki Sosyal Güvenlik Kurumuna Bağlı Çalışanlar Üzerinde Bir Analiz, İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(2): 87-114.
• Fitzgerald, L. F., ve Bonimar, T. B. (2020). Perseverance and Passion in The Teaching Profession: Teachers' Grit, Self-Efficacy, Burnout and Performance. Journal of Critical Reviews, 7(11): 108-119.
• Geuens, N., Van Bogaert, P. ve Frank, E. (2017). Vulnerability to Burnout Within the Nursing Workforce-Therole of Personality and Interpersonal Behaviour, WILEY Journal of Clinical Nursing, 26: 4622-4633.
• Gökbulut, B. ve Dindaş, S. (2022). Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik ve Teknostres Düzeylerinin İncelenmesi, International Journal of Eurasia Social Sciences (IJOESS), 13(47): 42-59.
• Gül, H. ve Oktay, E. (2009). Ücret, Kariyer, İş Tatmini ve Performans Arasındaki İlişkiler: Karaman Valiliğinde Bir Uygulama, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21: 223-238.
• Gürbüz, H. ve Karapınar M. (2018). Bankacılık Sektöründe Çalışanların Tükenmişlik Düzeylerinin Kopenhag Tükenmişlik Kriterlerine Göre Ölçülmesi, Researcher: Social Science Studies, 6(3): 187-203.
• Haşıloğlu, S. B., Baran, T. ve Aydın, O. (2015). Pazarlama Araştırmalarındaki Potansiyel Problemlere Yönelik Bir Araştırma: Kolayda Örnekleme ve Sıklık İfadeli Ölçek Maddeleri, Pamukkale İşletme ve Yönetim Bilim Dergisi, 2(1): 19-28.
• İpçioğlu, İ. ve Ökmen, V. (2021). Belediye Çalışanlarında Tükenmişlik ve İş Performansı İlişkisinde Denetim Odağının Rolü, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2): 409-426.
• İraz, R. ve Ganiyusufoğlu, A. (2011). Örgütlerde Mesleki Tükenmişlik ve Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 11 (21): 451-472. https://dergipark.org.tr/en/pub/susead/issue/28414/302392
• Jaffery, H. ve Farooq, H. (2015). The Impact of Structural Empowerment on Organizational Citizenship Behavior-Organization and Job Performance: A Mediating Role of Burnout, Journal of Management Sciences, 2(2): 274-289.
• Jomuad, P. D., Antiquina, L. M. M., Cericos, E. U., Bacus, J. A., Vallejo, J. H., Dionio, B. B., ... & Clarin, A. S. (2021). Teachers’ Workload in Relation to Burnout and Work Performance. International Journal of Educational Policy Research and Review. 8(2): 48-53.
• Kirkman, B. L. ve Rosen, B. (1999). Kendi Kendine Yönetimin Ötesinde: Ekip Güçlendirmenin Öncülleri ve Sonuçları, Yönetim Akademisi Dergisi, 42(1): 58-74.
• Koç, H., Arslan, S. ve Topaloğlu I.G. (2009). Differentiation of Burnout Syndrome by Profession and Job: Gazi Burnout Inventory, Review of Economic and Business Studies, 4: 149-162.
• Koç, H. ve Dincerol C. (2013). A Study of Professional and Job Burnout on Teachers International, Journal of Humanities and Social Science, 3(13): 26-38.
• Korkmaz, B. ve Ulutaş, M. (2022). Okullarda Örgütsel Adaletin İş Doyumu ile İlişkisi: Bir Meta-Analiz Çalışması, Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 16(40): 1-18.
• Leiter, M.P. ve Schaufeli, W.B. (1996). Consistency of the Burnout Construct Across Occupations, Anxiety, Stress and Coping (Overseas Publishers Association-1996), 9: 229-243.
• Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1981). The Measurement Of Experienced Burnout, Journal of Occupational Behaviour, 2(2): 99-113.
• Milli Eğitim Temel Kanunu. (1973) 43. Madde, Resmi Gazete Sayı: 14574. https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc056/kanuntbmmc056/kanuntbmmc05601739.pdf
• Njuguna, C. N., Odiemo, L. O. ve Wango, G. M. (2022). Teachers Emotional Well-Being: The Role of Demographic Variables in Mediating Workload and Emotional Exhaustion, International Journal of Social Science and Education Research Studies, 2(9): 454-463.
• Oxford Languages. https://languages.oup.com/google-dictionary-tr/
• Özışık, L. (2029). Tıp Fakültesi Son Sınıf Öğrencilerinde Tükenmişlik Sendromu ile Öğrenme Yaklaşımları, Eğitim Ortamı ve Akademik Başarı Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Tıp Eğitimi Programı Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Öztoprak, M. ve Kardeş-Delil, B. (2022). İş- Aile Çatışması ile İşgören Performansı Arasındaki İlişkinin Yiyecek ve İçecek İşletmelerinde İncelenmesi: Ankara İli Örneği, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10(3): 2193-2211.
• Öztürk, M. A. ve Erdem, M. (2020). Sınıf Öğretmenlerinin İş Yükü Algısı ile Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki, YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1): 926-958.
• Prentice, C., ve Thaichon, P. (2019). Revisiting the Job Performance-Burnout Relationship, Journal of Hospitality Marketing and Management, 28(7): 807-832.
• Sağlam-Arı, G. ve Çına-Bal, E. (2008). Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi, Celal Bayar Üniversitesi, İİBF, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15(1): 131-148.
• Sanchez-Gomez, M. ve Breso, E. (2020). In Pursuit of Work Performance: Testing the Contribution of Emotional Intelligence and Burnout, International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(15): 5373. https://doi.org/10.3390/ ijerph17155373.
• Sunar, L. (2020). Türkiye’de Mesleki İtibar: Dönüşen Çalışma Hayatı Ve Mesleklerin Sosyal Konumu. Journal of Economy Culture and Society, Supp(1): 29-59. https://doi.org/10.26650/JECS2020-0053
• Şahin, A. ve Atbaşı, Z. (2020). Olumlu Okul İklimi Oluşturmada Öğretmenin Rolünün İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(3): 672-689.
• Şengül-Erdem, H. (2020). Özel Eğitim Sınıflarında Görev Yapan Öğretmenlere Sunulan Mesleki Beceri Eğitimi ve Sınıf İçi Düzenlemelerin Öğretmenler ve Öğrenciler Üzerindeki Etkisi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3): 1272-1289.
• Topcu, M. K. ve Gürsoy, A. (2022). Hizmetkâr Liderliğin ve Etik İklimin Bireysel Performansa Etkisi: Ortaokul Öğretmenleri Üzerinde Bir Araştırma. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2): 1993-2026.
• Turhan, E., Soytürk-Kırkağaç, Ş. ve Tuncer, H. (2020). Okul Etkililiğinde Performans Değerlendirme ve Örgütsel Adalet Kavramlarının Alan Yazın Çalışmalarıyla İncelenmesi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(4): 399-410.
• Tutcu, A. (2020). Çalışma Hayatında Duygusal Sermaye ve Tükenmişlik İlişkisi: Gaziantep İlindeki Belediye Çalışanları Üzerine Bir Araştırma, Alanya Akademik Bakış, 4(3): 713-729.
• Uludağ, G. ve Çınar, Ö. (2021). Özel İşletmelerde Algılanan Sosyal Destek ile Yaşam Doyumu ve İşgören Performansı ilişkisi, Uluslararası Akademik Birikim Dergisi, 4(1): 84-97.
• Ünal, Ö. F. ve Günay, Z. (2016). Çalışanların Algıladıkları Performansları ile 360 Derece Performans Değerleme Arasındaki İlişki: Bir Telekomünikasyon Şirketi Örneği, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1): 273-289.
• Van Waeyenberg, T., Peccei, R. ve Decramer, A. (2022). Performance Management and Teacher Performance: The Role of Affective Organizational Commitment and Exhaustion. The International Journal of Human Resource Management, 33(4): 623-646.
• Wilczek-Ruzycka, E. ve Jableka, M. (2013). Job Burnout Syndrome and Stress Coping Strategies of Academic Students, Polish Journal of Public Health (Zdr Publ), 123(3): 241-246.
• Yamane, T. (1967). Elemantary Sampling Theory, Printice-Hall. Inc. Engle Wood Clifts. NT.
• Yellice-Yüksel, B., Kaner, S. ve Şekercioğlu, G. (2008). Öğretmen Mesleki Tükenmişlik Ölçeği Geliştirme Çalışması. I. Ulusal Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Kongresi. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınevi, 515-530.
• Yener, S., Arslan, A. ve Kilinç, S. (2021). The Moderating Roles of Technological Self-Efficacy and Time Management in the Technostress and Employee Performance Relationship Through Burnout. Information Technology & People, 34(7): 1890-1919.
• Yeşil, S., Mavi, Y. ve Ceyhan, S. (2017). Etik İklim Algısı ve Bireysel Sonuçlar Üzerine Etkileri, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 51: 19-38.
• Yıldırım, B. ve Bayraktar, O. (2021). Öğretmenlerde Meslektaş İlişkilerinin Tükenmişlik Duygusuna Etkisi, Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi, 4(4): 295-308.