Edgar Allen Poe’nun Amontillado Fıçısı’na Yapısökümsel Bir Yaklaşım

Yıl 2024, Sayı: 20, 148 - 158, 30.09.2024

Aytaç Ören

https://doi.org/10.29157/etusbed.1505725

Öz

Bu makale, Edgar Allan Poe'nun Amontillado Fıçısı adlı eserinin yapısökümcü bir analizini sunar ve metnin görünürdeki tutarlılığını istikrarsızlaştıran metnin içindeki çelişkileri ve belirsizlikleri araştırır. Edebiyat eleştirisinde sıkça karşımıza çıkan yapısöküm, edebi bir metnin kesin anlamlarını, bütünlüğünü, birliğini ve sınırlarını kurmaya yeterli olan temeli, dil sisteminin sağladığı varsayımını çökerten veya aşındıran bir okuma teorisini ve uygulaması ortaya koyar. Hem 1960larda ortaya çıkan yapısökümcü yaklaşımla 1846 yılında yazılmış dünyaca meşhur bir hikâyeyi analiz etmek hem de kısa bir öyküde yapısökümün izini sürmek çalışmanın özgün yanıdır. Hikâyede kelime oyunları ve kelime tekrarları ile çoklu anlam yaratımları, farklı dillerden kelimelerle hikâyenin derinlik kazanması, zaman kullanımları, farklı anlatım hızlarının tercihi, olay örgüsü açısından bazı mantıksal boşluklar gibi hem içerik ve anlam hem de yapı olarak hikâyenin oluşum, kurulma ve birleştirilme yerleri, yapının zayıf noktalarını, dolayısıyla yapısöküm yansımalarını gösterir. Amontillado Fıçısı iç çelişkileri ve anlamsal belirsizlikleri aracılığıyla yapısöküme birçok örnek barındırır. Hikâyenin mantıksal yapısı, dilin karmaşıklığı ve metin içindeki doğal boşluklar nedeniyle kendine karşı güçleri de doğal olarak oluşturur ve edebi metinlerdeki anlamların doğasında var olan istikrarsızlık ve çokluğu kapı aralar.

Anahtar Kelimeler

Edgar Allan Poe, Cask Of Amontillado, Yapısöküm

A Deconstructive Approach to Edgar Allen Poe's the Cask of Amontillado

Öz

This article employs a deconstructive analysis of Edgar Allan Poe's the Cask of Amontillado, examining the contradictions and ambiguities within the text that disrupt its apparent coherence. Deconstruction, a prominent approach in literary criticism, challenges the assumption that language alone can establish precise meanings, integrity, unity, and boundaries in literary works. This study is distinctive in its application of deconstruction to a renowned 1846 short story, juxtaposing it with a critical theory that emerged in the 1960s.The analysis delves into how the story creates multiple meanings through wordplay, repetitions, and linguistic depth, while also exploring its temporal structure, narrative pacing, and plot inconsistencies. These elements reveal the story's vulnerabilities and illustrate deconstruction's influence on its interpretation. The Cask of Amontillado exemplifies deconstruction through internal contradictions and semantic ambiguities. The complexity of its language and inherent textual gaps naturally undermines the story's logical structure, exposing the instability and multiplicity of meanings within literary texts.

Anahtar Kelimeler

Edgar Allan Poe, Cask of Amontillado, Deconstruction

Kaynakça

• Abraham, M.H. & Harpman. (2009). G.G. A Glossory of Literary Terms. Canada: Wadsworth.
• Airlie, M. (2007). Collins Italian Dictionary (2nd edition). New York: HarperCollins
• Baldick, C. (2001). Oxford Concise Dictionary of Literary Terms (2nd edition). New York: Oxford University Press.
• Baraban, E. V. (2004). “The Motive for Murder in ‘The Cask of Amontillado’ by Edgar Allan Poe”. Rocky Mountain Review of Language and Literature, 58 (2), 47-62.
• Culler, J. (1982). On Deconstruction, Theory and Criticism after Structuralism. NewYork: Cornell University Press.
• De Mann, P. (1997). “The Resistance to Theory”. K.M. Newton (Ed.), Twentieth Century Literary Theory. New York: Macmillan Education, 135-141.
• Derrida, J. (1997). “Structure, Sign, and Play in the Discourse of the Human Sciences”, K.M. Newton (Ed.), Twentieth Century Literary Theory. New York: Macmillan Education, 115-119.
• Derrida, J. & Attridge, D. (1992). “‘This Strange Institution Called Literature’: An Interview with Jacques Derrida.” D. Attridge (Ed.), Acts of Literature (Trans.: G. Bennington & R. Bowlby). London and New York: Routledge, 33-75.
• Derrida, J. (1994). Göstergebilim ve Gramatoloji (Çev. Tülin Akşin). İstanbul : Afa Yayınları.
• Derrida, J. [1972] (2000). Dissemination (Trans.: Barbara Johnson). London: Athlone Press.
• Derrida, J. [1974] (1986). Glas (Trans. J.P. Leavey & R. Rand). Lincoln and London: University of Nebraska Press.
• Derrida, J. [1990] (2009). “Some Statements and Truisms about Neologisms, Newisms, Postisms, Parasitisms, and Other Small Seisms.” Thomas Dutoit & Philippe Romanski (Eds.), Derrida d’ici, Derrida de là. Paris: Galilée, 223–252.
• Derrida, J. (1988). “Afterword: Toward an Ethic of Discussion.” Limited Inc (Trans. Samuel Weber). Illinois: Northwestern University Press, 111–160.
• Derrida, J. (1972). Positions. Paris : Les Editions de Minuit.
• Eagleton, T. (2011). Edebiyat Kuramı: Giriş (Çev. Tuncay Birkan). İstanbul: Ayrıntı.
• Jahn, M. (2012). Anlatıbilim: Anlatı Teorisi El Kitabı (Çev. B. Dervişcemaloğlu), İstanbul : Dergah Yayınları.
• Lodge, D. (2002). Consciousness and Novel. New York: Harvard University Press.
• Lodge, D. (1993). Art of Fiction. New York: Viking Penguin.
• Meyers, J. (1992). Edgar Allan Poe: His Life and Legacy. New York: Cooper Square Press.
• Mikics, D. (2007). A New Handbook of Literary Terms. New Haven: Yale University Press.
• Moran, B. (2010). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri (20. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Newton, K.M. (1997). Twentieth Century Literary Theory (2nd Edition). New York: Macmillan Education.
• Ousby, I. (1996). The Cambridge Guide to Literature in English, New York: Cambridge University Press.
• Childs, P. & Fowler, R. (2006). The Routledge Dictionary of Literary Terms. New York: Routledge.
• Poe, E. A. (2004). The Cask of Amontillado. New York: Thomson Wadsworth.
• Procter, P. (1997). Cambridge International Dictionary of English. Bath: Cambridge University Press.
• Quinn, E. (2006). Literary and Thematic Terms (2nd Edition). New York: Facts on File.
• Rıfat, M. (2008). Yaklaşımlarıyla Eleştiri Kuramcıları. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Sim, S. (2001). The Routledge Companion to Postmodernism. New York: Routledge.
• Spanos, W.V. (1997). “Breaking the Circle: Hermeneutics as Dis-closure”, K.M. Newton (Ed.), Twentieth Century Literary Theory. New York: Macmillan Education, pp. 64-69
• Stableford, B. (2003). "Science fiction before the genre". James, E. & Mendlesohn, F. (Ed.), The Cambridge Companion to Science Fiction. Cambridge: Cambridge University Press, 15-31. ISBN 978-0-521-01657-5.
• Waugh, P. (1984). Metafiction. New York: Routledge.
• West, D. (1998). Kıta Avrupası Felsefesine Giriş: Rousseau, Kant, Hegel, Foucault ve Derrida (Çev. Ahmet Cevizci). İstanbul: Paradigma.
• Zima, P. V. (2015). Modern Edebiyat Teorilerinin Felsefesi (Çev. Mustafa Özsarı). Ankara: Hece.