Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

The Functional Renaming of the Indirect Object/Locative Complement in Turkish Grammar

Yıl 2025, Sayı: 23, 134 - 142, 30.09.2025
https://doi.org/10.29157/etusbed.1711369

Öz

Although language is a natural phenomenon, understanding its structural and functional dimensions requires theoretical frameworks. Theories play a crucial role in analyzing the multilayered nature of language. Studies on Turkish grammar have been shaped within such frameworks, and the development and transformation of grammatical rules have been traced accordingly. In the context of Turkey Turkish, grammar instruction has predominantly relied on formal structures and traditional methods. This has led to the controversial transmission of certain rules and ambiguities in application. This study reexamines one of the key sentence elements—namely the "indirect object/locative complement"—from a functional grammar perspective. The study is structured into four main sections: “Introduction,” “Consistency and Autonomy,” “Evaluation of the Naming of the Indirect Object/Locative Complement,” and “Conclusion.” The first part outlines the principles of functional grammar, focusing on the laws of consistency and autonomy. The second part addresses naming issues, challenges in form-meaning relationships, categorization problems, and the necessity of grouping complements under the broader category of adverbials. The conclusion argues for a meaning-oriented approach that integrates form and function to enhance the effectiveness of grammar instruction.

Kaynakça

  • Barthes, R. (1993). Göstergebilimsel serüven. (Çev.: Mehmet Rifat-Sema Rifat). Yapı Kredi Yayınları.
  • Benzer, A. (2009). Türkçede adlandırma ve sınıflama sorunu üzerine örnek bir çalışma. N. Kansu Yetkiner ve D. Duman (Ed.), Çeviribilim, dilbilim ve dil eğitimi araştırmaları içinde (378-388). İzmir Ekonomi Üniversitesi Yayınları
  • Delice, H. İ. (2003). Türkçe sözdiziminde tümleç. Türk Dili ve Edebiyatı Makaleleri Dergisi, 3, 299-336.
  • Durak, M. (2001). Türkçe’de dolaylı tümleç yoktur. Çağdaş Türk Dili Dergisi, 342-343.
  • Eagleton, T. (2017). Edebiyat kuramı. (Çev.: Tuncay Birkan). Ayrıntı Yayınları.
  • Haspelmath, M. (2010). Comparative concepts and descriptive categories in crosslinguistic studies. Language, 86(3), 663-687.
  • Hatiboğlu, V. (1982). Türkçenin sözdizimi. TDK Yayınları.
  • Karpuz, H. Ö. (2000). Türkçede zarflar-Türkiye Türkçesi edebî dilindeki zarfların yapısal ve işlevsel incelemesi. Ege-Doğuş Yayınları.
  • Karpuz, H. Ö. (2000). Türkiye Türkçesinde zarf yapan morfemlerin işlevsel dağılımı. IV. uluslararası Türk dili kurultayı bildiri kitabı içinde (993-1006). TDK Yayınları.
  • Karpuz, H. Ö. (2002). Türkçe öğretiminde konusal ilişkilendirme ve bütünsellik. II. Türkçe-Türk dili ve edebiyatı öğretimi sempozyumu-Türkçe ve edebiyat öğretiminde sorunlar, çözümler, yeni yaklaşımlar sempozyumu bildiri kitabı içinde (217-224). Eyüboğlu Eğitim Kurumları Yayınları.
  • Kerimoğlu, C. (2019). Türkiye Türkolojisinde cümle ögeleri ve teori. Ş. Çağın ve S. Dumantepe (Ed.), Rıza Filizok’a armağan-edebiyat üzerine incelemeler içinde (193-208). Ege Üniversitesi Yayınları.
  • Keynes, J. M. (1936). The general theory of employment, interest and money. Macmillan Cambridge University Press.
  • Martinet, A. (1998). İşlevsel genel dilbilim. (Çev.: Berke Vardar). Multilingual Yayınları.
  • Millî Eğitim Bakanlığı. (2023). Türkçe 8. sınıf. Ayşe Kılıçarslan (Ed.). Cem Ofset Yayınları.
  • Millî Eğitim Bakanlığı. (2024). Türk dili ve edebiyatı 11. sınıf. Gizem Yayınları.
  • Türk Dil Kurumu. (2024, 10 Temmuz). Bağlaç. https://sozluk.gov.tr
  • https://eodev.com/gorev/26899913 (21.07.2024)
  • https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2020/YKS/TSK/tyt_yks_2020.pdf (12.03.2025)

Dolaylı Tümleç/Yer Tamlayıcısı Ögesinin İşlevsel Olarak Adlandırılması Meselesi

Yıl 2025, Sayı: 23, 134 - 142, 30.09.2025
https://doi.org/10.29157/etusbed.1711369

Öz

Dil, doğal bir oluşum olsa da yapısal ve işlevsel yönlerinin anlaşılabilmesi için kuramsal yaklaşımlara gereksinim duyar. Kuramlar, dilin çok katmanlı yapısını açıklamada önemli araçlardır. Türkçeye dair yapılan çalışmalar da bu doğrultuda çeşitli teoriler geliştirmiş, dil bilgisi kurallarının oluşumu ve dönüşümü bu çerçevede izlenmiştir. Türkiye Türkçesinde dil bilgisi öğretimi, genellikle biçimsel yapılar üzerinden ve geleneksel yöntemlerle sürdürülmektedir. Bu da kimi kuralların tartışmalı biçimde aktarılmasına ve uygulamadaki belirsizliklere neden olmaktadır. Bu çalışmada, cümlenin temel ögelerinden biri olan “dolaylı tümleç/yer tamlayıcısı”, işlevsel dil bilgisi bağlamında yeniden değerlendirilecektir. “Giriş”, “Tutarlılık ve Özerklik”, “Dolaylı Tümleç/Yer Tamlayıcısı Ögesinin Adlandırılmasının Değerlendirilmesi” ve “Sonuç” bölümlerinden oluşan çalışmanın öncelikle işlevsel dil bilgisi kuramı çerçevesinde tutarlılık ve özerklik yasaları tanıtılacaktır. İkinci bölümde ise dolaylı tümleç/yer tamlayıcısı ögesinin adlandırılma meselesi, biçim-anlam ilişkisindeki sorunlar, kategorilendirme problemi ve tümleçlerin zarf üst çatısında birleştirilmesinin gerekliliği ders kitapları ve sınav soru örnekleriyle tanıklanarak dile getirilecektir. Sonuç bölümünde ise yapıyla işlevin birlikteliğine dayalı bir yaklaşımın, dil öğretiminde anlam merkezli bir kolaylık sağlayacağı fikri savunulacaktır

Kaynakça

  • Barthes, R. (1993). Göstergebilimsel serüven. (Çev.: Mehmet Rifat-Sema Rifat). Yapı Kredi Yayınları.
  • Benzer, A. (2009). Türkçede adlandırma ve sınıflama sorunu üzerine örnek bir çalışma. N. Kansu Yetkiner ve D. Duman (Ed.), Çeviribilim, dilbilim ve dil eğitimi araştırmaları içinde (378-388). İzmir Ekonomi Üniversitesi Yayınları
  • Delice, H. İ. (2003). Türkçe sözdiziminde tümleç. Türk Dili ve Edebiyatı Makaleleri Dergisi, 3, 299-336.
  • Durak, M. (2001). Türkçe’de dolaylı tümleç yoktur. Çağdaş Türk Dili Dergisi, 342-343.
  • Eagleton, T. (2017). Edebiyat kuramı. (Çev.: Tuncay Birkan). Ayrıntı Yayınları.
  • Haspelmath, M. (2010). Comparative concepts and descriptive categories in crosslinguistic studies. Language, 86(3), 663-687.
  • Hatiboğlu, V. (1982). Türkçenin sözdizimi. TDK Yayınları.
  • Karpuz, H. Ö. (2000). Türkçede zarflar-Türkiye Türkçesi edebî dilindeki zarfların yapısal ve işlevsel incelemesi. Ege-Doğuş Yayınları.
  • Karpuz, H. Ö. (2000). Türkiye Türkçesinde zarf yapan morfemlerin işlevsel dağılımı. IV. uluslararası Türk dili kurultayı bildiri kitabı içinde (993-1006). TDK Yayınları.
  • Karpuz, H. Ö. (2002). Türkçe öğretiminde konusal ilişkilendirme ve bütünsellik. II. Türkçe-Türk dili ve edebiyatı öğretimi sempozyumu-Türkçe ve edebiyat öğretiminde sorunlar, çözümler, yeni yaklaşımlar sempozyumu bildiri kitabı içinde (217-224). Eyüboğlu Eğitim Kurumları Yayınları.
  • Kerimoğlu, C. (2019). Türkiye Türkolojisinde cümle ögeleri ve teori. Ş. Çağın ve S. Dumantepe (Ed.), Rıza Filizok’a armağan-edebiyat üzerine incelemeler içinde (193-208). Ege Üniversitesi Yayınları.
  • Keynes, J. M. (1936). The general theory of employment, interest and money. Macmillan Cambridge University Press.
  • Martinet, A. (1998). İşlevsel genel dilbilim. (Çev.: Berke Vardar). Multilingual Yayınları.
  • Millî Eğitim Bakanlığı. (2023). Türkçe 8. sınıf. Ayşe Kılıçarslan (Ed.). Cem Ofset Yayınları.
  • Millî Eğitim Bakanlığı. (2024). Türk dili ve edebiyatı 11. sınıf. Gizem Yayınları.
  • Türk Dil Kurumu. (2024, 10 Temmuz). Bağlaç. https://sozluk.gov.tr
  • https://eodev.com/gorev/26899913 (21.07.2024)
  • https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2020/YKS/TSK/tyt_yks_2020.pdf (12.03.2025)
Toplam 18 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Yeni Türk Dili (Eski Anadolu, Osmanlı, Türkiye Türkçesi)
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Serap Bozkurt Güvenek 0000-0001-9507-7374

Erken Görünüm Tarihi 28 Eylül 2025
Yayımlanma Tarihi 30 Eylül 2025
Gönderilme Tarihi 1 Haziran 2025
Kabul Tarihi 5 Eylül 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Sayı: 23

Kaynak Göster

APA Bozkurt Güvenek, S. (2025). Dolaylı Tümleç/Yer Tamlayıcısı Ögesinin İşlevsel Olarak Adlandırılması Meselesi. Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(23), 134-142. https://doi.org/10.29157/etusbed.1711369

Creative Commons License

ETÜSBED, Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.


open-access-logo.png

14283