1868-1870 Yılları Arasında Manisalı Kadınların Maddi Varlıkları Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 105 - 128, 29.06.2021

Özden Aydın

Öz

Arşiv malzemeleri siyasi olayların tarihine ilişkin verdiği aydınlatıcı bilgilerin dışında, insanı ilgilendiren her türlü yaşanmışlığın izlerini önümüze seren yığınla bilgiyle doludur. Bu açıdan bakıldığında Osmanlı toplumsal hayatında kadın faktörünü konu alan kaynaklar içerisinde yer alan tereke kayıtları incelendiği takdirde sosyal ve iktisadi hayatta erkekler kadar aktif olduklarını ortaya koymaktadır. Yine kadınların ön planda yer aldığı, Osmanlı toplumsal ve ahlaki normları çerçevesinde gündemine giren konular arasında yer alan giyim-kuşam fermanları çoğu kez muhafazakâr bir bakış açısıyla kaleme alınmıştır. Bu araştırmamızda Manisa 335 numaralı Şer’iyye Sicilinde 1868-1870 tarihinde yer alan 12 adet kadın terekelerinden yola çıkarak, Manisa’da kadının taşınır ve taşınmaz malları borç ve alacakları, giyim-kuşam ile ev eşyaları hakkında bilgi verilmeye çalışılmıştır. Özellikle Manisa kadınlarının gündelik hayatına ilişkin giyim-kuşam ve ev eşyalarındaki tercih ve eğilimlerinin iktisadi analizleri yapılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı İmparatorluğu, şer’iyye sicili, Manisalı kadınlar, servet ve şahsi eşyalar

An Evaluation on The Material Assets of Women from Manisa Between the Years 1868-1870

Öz

Archive materials are full of information that reveals the traces of all kinds of experiences that concern humanity, apart from the enlightening information they provide on the history of political events. When viewed from this point of view, if the estate records, which are among the sources on the female factor in Ottoman social life, are examined, it reveals that they were as active as men in social and economic life. Again, the dressing-dress edicts, which were among the subjects that were on the agenda within the framework of Ottoman social and moral norms and where women were at the forefront, were often written with a conservative perspective. In this research, it was tried to give information about the debts and receivables of women on movable and immovable properties, clothing and household items in Manisa, based on the 12 women's estate in the Sharia Court numbered 335 in Manisa, between 1868-1870. In particular, economic analysis will be made of the preferences and tendencies of Manisa women in their daily life in clothing and household items.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, the sharia court, women of Manisa, wealth and personal belongings

Kaynakça

• Manisa Şer’iyye Sicili (MŞS), numara: 335.
• Altınay, Ahmet Refik, Kadınlar Saltanatı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2000.
• Altunbay, M., “16. ve 19 Yüzyılları Arasındaki Yabancı Seyahatnamelerde Osmanlı Devleti’nde Kadın Algısı”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8/41, 2015, ss. 53-63.
• Apak, Melek Sevüktekin, vd., Osmanlı Dönemi Kadın Giyimleri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara 1997.
• Baş, Esra, Arşiv Belgelerinden Hareketle XVIII. Y.Y Osmanlı Toplum Hayatında Kadın, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2006.
• Başol, Samettin-Alkoç, Şule Sema, “19. Yüzyıl Ortalarında Tokat’ta Kullanılan ve Tereke Belgelerine Yansıyan Ev Eşyaları”, Tokat Sempozyumu Bildiriler, C. I, 2012, ss. 391-413.
• Fatih Bozkurt, “Osmanlı Dönemi Tereke Defterleri ve Tereke Çalışmaları”, Türkiyat Araştırmaları Literatür Dergisi, C. 11, S. 22,2013, ss. 193-229.
• Davis, Fanny, Osmanlı Hanımı, (çev. Bahar Tırnakçı), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2006.
• Demirel, Ömer, vd., “Osmanlı Anadolu Ailesinde Ev Eşya ve Giyim Kuşam”, Değişme Sosyo-Kültürel Sürecinde Türk Ailesi, II, Ankara 1992, ss. 703-729.
• Devellioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara 2001.
• Gerber, Haim, “Bir Osmanlı Şehri Olan Bursa’da Kadının Sosyo-Ekonomik Statüsü (1600- 1700), çev. Hayri Erten, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 8, 1998, ss. 327-343.
• Gürtuna, Sevgi, “Osmanlı Kadınının Giyim-Kuşamı”, Osmanlı, C. IX, Yeni Türkiye, Ankara 1990, ss. 190-203.
• Hanilçe, Murat, “Şer’iye Sicillerine Göre XIX. Yüzyıl Başlarında Tokat’ta Giyim”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 30, 2011, ss. 423-455.
• Işık, Zekeriya, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Kamusal Alanda Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet Kimliğiyle Kadın (1839-1900): Çorum Şer’iyye Mahkemesi Örneği”, Bilig, S. 85, 2018, ss. 25-56.
• İnalcık, Halil, “Osmanlı Sosyal ve Ekonomik Tarihiyle İlgili Belgeler; Bursa Kadı Sicillerinden Seçmeler III: Köy Sicilleri Terekeleri”, Belgeler, XVI, 1993, ss. 23- 167.
• Jennings, Ronald C., “Women in Early 17th Century Ottoman Judicial Records: The Sharia Courts of Anatolian Kayseri”, JESHO, XVIII/1, 1975, ss. 53-114.
• Keser, Ulvi, “19. Yüzyıl Selanik Sosyal Hayat, Giyim-Kuşam Tarzı ve Kadınlar”, Toplumsal Tarih Dergisi, S. 156, 2006, ss. 66-73.
• Koç, Adem, “Kütahya Merkezi’nde Giyim Kuşam Kültüründeki Değişimlerin Çözümlenmesi”, Uluslararası Sosyal Araştırma Dergisi, 2/9, 2009, ss. 243-261.
• Koçu, Reşat Ekrem, Türk Giyim-Kuşam Sözlüğü, Ankara 1969.
• Montagu, Lady M. W., Türkiye Mektupları 1717-1718, (çev. Aysel Kurutluoğlu), Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul 1973.
• Özlü, Zeynel, XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Gaziantep, Gaziantep Büyük Şehir Belediyesi Eğitim Kültür Serisi I, Gaziantep 2004, ss. 95-244.
• Özlü, Zeynel, “Terekeler Işığında Bolu-Göynük’te Giyim Kuşam”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S. 36, 2005, ss. 208-209.
• Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C. I, II, III, İstanbul 1993.
• Rasim, Ahmed, Resimli ve Haritalı Osmanlı Tarihi, C. 4, İstanbul (1326-1330/1908-1912), ss. 891-897.
• Sarıtaş, Süheyla, vd., “Balıkesir Çevresinde Geleneksel Kadın Giysisi Ferace Hakkında Etnografik Bir Araştırma”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.10, S.18, 2007, ss. 194-205.
• Sümbül, Muzaffer, “Adana Giyim Kuşam Kültürü”, Folklör Halkbilim Dergisi, 5/49, 2001, ss. 8-13.