1572 Yılında Köstendil'de Toprak İdaresi

Yıl 2022, Sayı: 4, 7 - 46, 30.06.2022

Aysun Acar Durukan

Öz

1372 senesinde Osmanlı Devleti’nin hâkimiyetine giren Köstendil, sancak olarak teşkilatlandırılmış ve kısa bir süre sonra Türk-İslam şehri görüntüsü kazanmaya başlamıştır. Burada elbette ki imar faaliyetlerinin büyük etkisi olmuştur. Bu durum haliyle şehir nüfusunu artırmıştır. XVI. yüzyıl tahrir defterlerinden Müslüman nüfusun yükselişte olduğu anlaşılmakta ve çoğunlukla şehir merkezinde yoğunlaştığı tespit edilmektedir. Topraklarının günümüzde Bulgaristan, Makedonya ve Sırbistan sınırları içinde kaldığı görülen Köstendil şehri, merkez ve bir kısım topraklarıyla bugün güneybatı Bulgaristan’da yer almaktadır. Bu çalışmada Köstendil’de uygulanan toprak sistemi incelenmiştir. Bu çerçevede has, zeamet ve tımar gelir dağılımı, oranı ve miktar sayıları tespit edilmiştir. İştib, İvranya ve Ustrumca kale görevlileri ve bunların hangi görevlerde bulundukları ile kendilerine düşen tımar dağılım oranları tetkik edilmiştir. Ayrıca bölgedeki manastır, cemaat (aşiret) ve voynuklar hakkında izahat yapılmıştır. Çalışmada Osmanlı Arşivi’nde 523 numara ile kayıtlı 1572 yılına ait Köstendil icmal tahrir defteri esas alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı,, Rumeli,, Köstendil,, Kaza,, Nahiye,, Köy,

Land Administration in Kyustendil in 1572

Öz

Köstendil, which came under the rule of the Ottoman Empire in 1372, was organized as a sanjak and after a short time it began to gain the appearance of a Turkish-Islamic city. Here, of course, the development activities had a great impact. This situation naturally increased the population of the city. It is understood from the cadastral registers of the 16th century that the Muslim population is on the rise and it is mostly concentrated in the city center. The city of Kyustendil, whose lands are seen to remain within the borders of Bulgaria, Macedonia and Serbia today, is located in southwestern Bulgaria with its central and some lands. In this study, the soil system applied in Köstendil was examined. In this framework, income distribution, rate and amount numbers of has, zeamet and timar have been determined. Ishtib, Ivranya and Strumica castle officials and their duties and their timar distribution rates were examined. In addition, an explanation was given about the monasteries, communities (tribes) and voynuks in the region. The study was based on the Köstendil icmal cadastral register of 1572, registered with the number 523 in the Ottoman Archives.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Rumeli, Kyustendil, Township, Village, Registration.

Kaynakça

• Fermanları. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, 27 (22), İstanbul, 36. Gökbilgin, M. Tayyib. (1967). Kanuni Sultan Süleyman’ın Timar ve Zeamet Tavcihi İle İlgili
• İnalcık, Halil. (1959). İslâm Arazi ve Vergi Sisteminin Teşekkülü ve Osmanlı Devrindeki Şekillerle Mukayesesi. Ankara Üniversitesi İslâm İlimleri Enstitüsü Dergisi, 1, Ankara, 38-39.
• 167 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Rum-ili Defteri (937/1530) I (Dizin ve Tıpkıbasım). (2003). Başbakanlık Osmanlı Arşivi Yayınları, Ankara. https://www.google.com/maps/place/K%C3%B6stendil,+Bulgaristan (Erişim:21.04.2022)
• Afyoncu, Erhan. (2013). “Zeamet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XLIV, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Barkan, Ömer Lütfi.(1979). “Timar”, Milli Eğitim Bakanlığı İslam Ansiklopedisi, XII/I, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• Cin Halil. (1985). Osmanlı Toprak Düzeni ve Bu Düzenin Bozulması, Boğaziçi Yayınları, İstanbul.
• Çağ, Galip. (2004). 217 Nolu Tapu-Tahrir Defterine Göre Paşa Sancağı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Genç, Mehmet. (2010). Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Neşriyat Yayınları, İstanbul.
• Halaçoğlu, Yusuf. (1991). “Aşiret”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, IV, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Halaçoğlu, Yusuf. (1998). ⅩⅣ-ⅩⅦ. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• İnalcık, Halil. (2012). “Timar”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XLI, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Kiel, Machiel. (2002). “Köstendil”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.26, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• Sertoğlu, Midhat. (1986). “Voynuk”, Osmanlı Tarihi Lügatı, Enderun Kitabevi, İstanbul.
• Sezer, Musa. (2017). ⅩⅥ. Yüzyılda Köstendil Ilıcası (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yinanç, Mükrimin Halil. (1997). “Aşiret”, Milli Eğitim Bakanlığı İslam Ansiklopedisi, I, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.