The Process of Insuring Some Public Buildings in Ottoman Erzurum

Yıl 2023, Sayı: 6, 1 - 8, 30.06.2023

Yunus Özger

Öz

Public buildings are briefly defined as government-owned service buildings. Insurance of public buildings in the Ottoman Empire came to the fore in 1901 for the first time. In fact, the Ottoman’s introduction to the insurance sector took place quite late compared to Europe. At the end of the 19th century, an Istanbul-based insurance company was established for the first time. The biggest fear of all Ottoman cities, especially Istanbul, was fires. The idea of insuring public buildings was developed to protect against fire hazards. Upon the proposals of the relevant ministries, the government took decisions in this direction. Eventually, public buildings began to be insured. In this context, like many other cities, some state-owned buildings were also included in the process in Erzurum.
In this article, the issue of public buildings insured in Erzurum city center between 1905 and 1912 has been taken into consideration. In this period, firstly, the girls' secondary school building in 1905, then the Erzurum High School building in 1906 and finally the Erzurum government office building in 1912 were insured. Erzurum girl secondary school is insured by the Union Insurance Company. The other two public buildings were insured by the Ottoman Insurance Company. In general, the first factor in the insurance of public buildings was fires. On the other hand, the destruction and loss resulted from the 1901 Erzurum earthquake also affected indirectly the increase in the insurance industry in Erzurum.

Anahtar Kelimeler

Kamu Binaları, Sigorta, Erzurum İdadisi, Erzurum Hükümet Konağı, Yangın

Osmanlı Dönemi Erzurum’da Kamuya Ait Bazı Binaların Sigortalanması Süreci

Öz

Kamu binaları kısaca devlete ait hizmet binaları olarak tanımlanır. Osmanlı’da kamuya ait yapıların sigortalanması ilk defa 1901 yılında gündeme geldi. Esasen Osmanlı’nın sigorta sektörüyle tanışması, Avrupa’ya nazaran oldukça geç dönemde gerçekleşti. 19. Yüzyılın sonlarında ilk defa İstanbul merkezli bir sigorta şirketi kuruldu. Başta İstanbul olmak üzere bütün Osmanlı şehirlerinin en büyük korkusu yangınlardı. Kamu binalarının sigortalanması düşüncesi de yangın tehlikesinden korunmak için geliştirildi. İlgili bakanlıkların teklifleri üzerine hükümet tarafından bu doğrultuda kararlar alındı. Nihayetinde kamu binaları sigortalanmaya başladı. Bu bağlamda diğer pek çok şehir gibi Erzurum’da da devlete ait bazı binalar sürece dâhil oldu.
Bu makalede 1905-1912 yılları arasında Erzurum şehir merkezinde sigortalanan kamu yapıları hususu ele alındı. Bu evrede ilk olarak 1905’te Erzurum İnas Rüştiyesi (kız ortaokulu binası), ardından 1906’da Erzurum İdadisi binası ve son olarak 1912’de Erzurum Hükümet Konağı binası sigortalandı. Kız ortaokulu Union Sigorta Şirketi tarafından sigortalandı. Diğer iki kurum binası ise Osmanlı Sigorta Şirketine sigorta ettirildi. Genel olarak kamu binalarının sigortalanmasında birinci etken yangınlardı. Bununla beraber 1901 Erzurum depreminin yol açtığı yıkım ve yaşanan kayıplar da sigorta faaliyetlerindeki artışa dolaylı yoldan tesir etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kamu Binaları, Sigorta, Erzurum İdadisi, Erzurum Hükümet Konağı, Yangın

Kaynakça

• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Osmanlı Arşivi Dairesi Başkanlığı (BOA).
• BOA. Babıali Evrak Odası (BEO). 2312/173340, 3122/234144.
• BOA. Dahiliye Hapishaneler Müdüriyeti (DH. MB.HPS). 26/5.
• BOA. Dahiliye Mektubi Kalemi (DH.MKT). 537/15, 559/23, 1580/59, 1660/76.
• BOA. Dahiliye Nezareti Şifre Evrakı (DH. ŞFR). 388/73.
• BOA. Dahiliye Nezareti Tesri-i Muamelat (DH. TMIK.M). 171/20
• BOA. Hariciye Nezareti Umur-ı Hukukiye-i Muhtalita Müdüriyeti (HR. UHM). 355/76.
• BOA. İrade Adliye ve Mezahib (İ.AZN). 70/40.
• BOA. İrade Dahiliye (İ.DH). 1410/29, 1426/13.
• BOA. Maarif Nezareti Mektubi Kalemi (MF.MKT). 121/26, 123/94, 124/65, 125/116, 238/48, 396/44, 400/48, 591/15, 607/35, 617/23, 630/4, 779/3, 814/68, 833/37, 877/15, 932/52, 1125/20.
• BOA. Maarif Nezareti Tedrisat-ı İbtidaiye Kalemi (MF. İBT). 26/108, 27/17, 254/56.
• BOA. Maliye Nezareti Emlak-ı Emiriyye Müdüriyeti (ML. EEM). 912/7, 1327/29, 1328/24.
• BOA. Sadaret Mektubî Kalemi Nezaret ve Devair Yazışmaları Evrakı (A. MKT. NZD). 465/40.
• BOA. Şura-yı Devlet (ŞD). 146/60, 2670/13, 2727/38, 2742/27.
• BOA. Yabancı Arşivler Makedonya Arşivi (YB.021), 84/344.
• Ererdi, H, C. (1998). Sigortacılığımızın Tarihi. İstanbul: Commercial Union Yayınları.
• Ghulyan, H. (2017). “Lefebvre’nin Mekân Kuramının Yapısal ve Kavramsal Çerçevesine Dair Bir Okuma”. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 26/3, 1-29.
• Karataş, Y. (2010). Sultan II. Abdülhamid Dönemi’nde Erzurum (Sosyal, Ekonomik, İdarî ve Demografik Yapı).
• Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Köksal, A. (2019). Maârife Kaynak Olarak Evkâf-ı Münderise. Trabzon: Serander Yayınları.
• Özger, Y. (2017). Sultan II. Abdülhamid Dönemi Sigorta Sektöründe Milli Yapılanma Osmanlı Sigorta Şirketi.
• İstanbul: İdeal Kültür Yayınları.
• Ritzer, G. Stepnisky, Jeffery. (2019). Sosyoloji Kuramları. (çev. Himmet Hülür), Ankara: Deki Yayınları.
• Şentürk, Ü. (2014), “Mekan Sadece Mekan Değildir: Kentsel Mekanın Yeni Tezahürleri”, Doğu Batı, 67, 85-106.