Examination Of The Understanding Of Museology In Turkey From A Sociological Point Of View

Yıl 2024, Sayı: 8, 59 - 68, 30.06.2024

Fatma Saadet Gökçe

Öz

A museum is a social institution that contains cultural accumulations and values, together with these, which form a whole, discovers the values in this whole, brings them to the surface, allows them to be examined and exhibited. At the same time, our museums are places that house, protect and preserve our war heroics, patriotism, cultural and historical assets, archaeological finds, which are our basic values, and exhibit and present them for the benefit of society. In today's life, society's interest in museums is decreasing. We can see this most clearly with the museum visitor statistics. Although today's museums are examined in order to evaluate their benefits for social formation, the values they carry from a sociological, educational and economic point of view should not be ignored. Dec. The perspective of individuals in society towards museums and the reasons for visiting them vary. The underlying reasons for these visits are the main reason for the differences in thoughts. The differences revealed over time in the examination of museums have revealed that sociologists should not consider only from an anthropological or ethnographic point of view, museology is a separate science. In this study, the sociological evaluation of museology in Turkey, its contexts and history will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Museum, Museology, Sociology, Society

Türkiye'deki Müzecilik Anlayışının Sosyolojik Açıdan İncelenmesi

Öz

Müze, kültürel birikimleri ve değerleri bünyesinde barındıran bunlarla birlikte bir bütünü oluşturan bu bütünün içindeki değerleri keşfeden, gün yüzüne çıkaran, incelenip sergilenmesini sağlayan toplumsal bir kurumdur. Aynı zamanda müzelerimiz, temel değerlerimiz olan savaş kahramanlıklarımızı, yurtseverliğimizi, kültür ve tarihi varlıklarımız olan arkeolojik buluntularımızı barındırıp onları koruyup muhafaza eden ve toplum yararına sergileyip sunan mekânlardır. Günümüz yaşantısında toplumun müzelere olan ilgisi düşmektedir. Bunu en net bir şekilde müze ziyaretçi istatistikleriyle görebiliriz. Günümüzdeki müzelerin, toplumsal oluşuma faydaları değerlendirilmek üzere incelense de sosyolojik, eğitimsel ve ekonomik açıdan da taşıdığı değerler göz ardı edilmemelidir. Toplumdaki bireylerin müzelere bakış açısı ve ziyaret etme sebepleri değişkenlik göstermektedir. Bu ziyaretlerin altında yatan nedenler düşüncelerdeki farklılıkların asıl nedenidir. Müzelerin incelenmesinde zamanla ortaya konan farklılıklar sosyologların sadece antropolojik ya da etnografik açıdan ele almaması gerektiğini müzeciliğin ayrı bir bilim olduğunu ortaya koymuştur. Bu çalışmada Türkiye de müzeciliğin sosyolojik açıdan değerlendirilmesi, bağlamları ve tarihi ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Müze, Müzecilik, Sosyoloji, Toplum

Kaynakça

• Buyurgan, S. ve Mercin, L. (2005). Görsel Sanatlar Eğitiminde Müze Eğitimi ve Uygulamaları. (1.Baskı). Görsel Sanatlar Eğitimi Derneği Yayınları
• Desvallées, A. and Mairesse, F. (Ed.). (2010). Key Concepts of Museology. Armand Colin.
• Erbay, F. (2009). Müze Yönetimini Kurumsallaştırma Çabası. İstanbul: Mimarlık Vakfı Enstitüsü.
• Erbay, F. (2017, 1 Mayıs). Müzelerin Eğitim ve Tasarım Atölyelerinde İnformal Eğitim. Milli Eğitim Dergisi, 46(214), 239 – 253.
• Ertan, E. Ç. (2014). “Etkileşim Düzlemi ve Tüketim Mekânı Olarak Postmodern Müzeler İstanbul’daki Özel Müzeler Üzerine Bir İnceleme.” Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 2, ss. 105-132.
• Eyice, S. (1989). Müzeciliğimizin başlangıcı ve Türk-İslam eserleri müzeleri. İstanbul Araştırmaları Enstitüsü.
• Fyfe, G. (2006). Sociology and the Social Aspects of Museums. S. Macdonald (Ed.), A Companion to Museum Studies (1.Baskı, ss. 33-49) içinde. Blackwell Yayıncılık.
• Greenhill, E. H. (2006). Studying Visitors. S. Macdonald (Ed.), A Companion to Museum Studies (1. Baskı, ss. 362-376). Blackwell Yayıncılık.
• Güneröz, C. (2023, 27 Ocak). Müze ve Toplum İlişkilerinde Eğitim, Sosyal Hareket ve Katılımın Yeni Boyutları. yedi Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, (29), ss. 169-180. https://doi.org/10.17484/yedi.1076181
• Irmak, E. (2013). Müzelerin araştırma işlevi̇ ve müzelerde araştırma faaliyetleri̇ yönetimi̇ üzerine bir değerlendirme [Yüksek Lisans Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi. https://acikbilim.yok.gov.tr
• Kervankıran, İ. (2014). Dünyada Değişen Müze Algısı Ekseninde Türkiye’deki Müze Turizmine Bakış. Turkish Studies. 9(11). 345-369. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7522
• Kervankıran, İ. ve Eryılmaz A. G. (2015, 28-30 Mayıs). Müzelerin Türkiye Turizmindeki Yeri Nedir?Türkiye’de Müze Turizminin Mekânsal dağılımına Genel Bir Bakış [Sözlü Sunum]. I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (ETC-2015), Konya/Türkiye.
• Karadeniz, C. (2017, 27 Aralık). Müze ve Toplum: Müzeyle Topluma Ulaşmak. İnsan ve Toplum Bilimleri̇ Araştırmaları Dergisi, 6(8), ss. 19-37.
• Kirchberg, V. (2015). Museum Sociology. L. Hanquinet, M. Savage (Ed.), Routledge International Handbook of the Sociology of Art and Culture (1st Editioni, ss. 232-246) içinde. Routledge Informa Ltd.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2023.10.18). Türkiye’de Müzecilik. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü. https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-69904/turkiye39de-muzecilik.html
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2022). Müze istatistikleri [Basın bülteni]. https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-43336/muze-istatistikleri.html
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2023, 18 Kasım). Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü. https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-69904/turkiye39de-muzecilik.html adresinden 18 Kasım 2023 tarihinde alınmıştır.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2024, 9 Ocak). Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü. https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-44095/istanbul-arkeoloji-muzeleri-mudurlugu.html adresinden 9 Ocak 2024 tarihinde alınmıştır.
• Mclean, F. (2012). Marketing the Museum. Taylor & Francis.
• Novacek, M. J. (1991, Şubat). Research and Education in Natural History Museums: the need for commitment. Royal Society for the Encouragement of Arts, Manufactures and Commerce, (139/5415), ss. 180-184.
• Okay, Y. (2019). “Müze Sosyolojisi Perspektifinden Müze – Toplum Etkileşimi Yorumlarına Genel Bir Bakış.” Sosyal Bilimler Dergisi, 6(41), ss. 205-219.
• Onur, B. (2000, Haziran). Müze Ortamında Çocukla İletişim. Kültür ve İletişim. 3(1), ss. 17-28.
• Önder, A., O. Abacı ve Kamaraj I. (2009, 29 Eylül). “Müzelerin Eğitim Amaçlı Kullanımı Projesi: İstanbul Arkeoloji Müzesi’ndeki Marmara Örneklemi. ” Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(25), ss. 103-117.
• Özel, A. (2021). Alexandre Vallaury'nin yapmış olduğu İstanbul Arkeoloji Müzesi ve Osmanlı Bankası üzerine bir inceleme [Yayınlanmış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi-Hacettepe Üniversitesi.
• Özkasım H. ve Ögel S. (2005). “Türkiye’de müzeciliğin gelişimi.” İTÜ Dergisi, 2(1), ss. 96-102.
• Resmî Gazete. (1983). Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (Yayın sayısı: 18113). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2863.pdf
• Saatçi Ata, M. B. (2021, 1 Ocak). Müze-i Humayun Müdürü Dr. Philipp Anton Dethier’nin Osmanlı Maarif Nazırları Dönemindeki Faaliyetleri Üzerine Bir Değerlendirme. Belgi Dergisi. Sayı: 21, ss. 459-482. https://doi.org/10.33431/belgi.812826
• Sade, F. Ö. (2005). Türkiye’de Tasarlanmış Müze Yapıları. [Yayınlanmış yüksek lisans tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Şenel, A. N. (2013, 1, Ocak). City Museums and Globalization. İdeal Kent, (8), ss. 74-85.
• Tataroğlu, E. (2018, 17 Aralık). Osman Hamdi Bey: 19.Yüzyılın Türk Müzecisi-Devlet Adamı-Ressamı-Sanat Eğitimcisi-Arkeoloğu. Milli Eğitim Dergisi. 48(221), 175-185.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2022). Kültürel Miras İstatistikleri (Sayı no. 49749). data.tuik.gov.tr/Bulten/Index
• Türkiye Turizm Ansiklopedisi. (2020, 5 Mayıs). Müze İstatistikleri. https://turkiyeturizmansiklopedisi.com/muze-istatistikleri adresinden 5 Mayıs 2024 tarihinde alınmıştır.
• Yenişehirlioğlu, F. (2008, 21-23 Mayıs). Geçmişten geleceğe Türkiye’de müzecilik üzerine bazı gözlemler [Sözlü Sunum]. Geçmişten Geleceğe Türkiye’de Müzecilik II Eğitim, işletmecilik ve Turizm Sempozyum, Ankara/Türkiye.
• Yücel, Ç. (2021). Tarih Öncesi ve Eskiçağ’da Anadolu’da Gerçekleştirilen Ritüellere Dair Örnekler. Anadolu Coğrafyasında Görülen Arkeolojik, Sanatsal ve Kültürel Faaliyetler, 9.