NEVŞEHİR İLİ UÇHİSAR KASABASI’NDA YAŞAYAN BİREYLERDE KANSER RİSK FAKTÖRLERİ VE ERKEN TANI BELİRTİLERİNİN SAPTANMASI

Yıl 2007, Cilt: 16 Sayı: 1, 28 - 40, 01.03.2007

Rahşan Kolutek Nimet Karataş

Öz

Nevşehir ili Uçhisar kasabasında yaşayan bireylerde kanser risk faktörleri ve erken tanı belirtilerinin saptanması konulu araştırma tanımlayıcı olarak planlanmış ve uygulanmıştır. Araştırmanın evrenini Uçhisar kasabasındaki 2200 hane oluşturmuştur. Örnek seçiminde ev halkı tespit fişleri kullanılarak basit rasgele örnekleme yöntemi ile 351 hane örneğe alınmıştır. Hanelerde görüşmenin kiminle yapılacağına karar vermek için evde bulunan erişkinlere bir numara verilerek basit rasgele sayılar tablosu yardımıyla seçim yapılmıştır. Verilerin toplanmasında anket formu kullanılmış olup verilerin değerlendirilmesi bilgisayar ortamında yapılmıştır. Verilerin analizinde yüzdelik sayılar kullanılmıştır. Araştırmamızın sonucunda bireylerin kendi ifadelerine göre tamamında kansere ilişkin bir veya birden fazla risk faktörü ve erken tanı belirtisi bulunduğu saptanmıştır. Ayrıca araştırma kapsamına alınan bireylerin akrabalarında en çok görülen kanser türlerinin akciğer (%30), mide (%18.5) ve baş boyun (%8.2) kanserleri olduğu saptanmıştır. Uçhisar’da en önemli risk faktörünün üzüm bağında çalışma (%80.6) olduğu tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Kanser, risk faktörleri, erken tanı

Determining the Risk Factors and Early Diagnosis of Cancer in People who Live in Uçhisar Town of Nevşehir

Öz

This study entitled “Determining the risk factors and early diagnosis of cancer in people who live in Uçhisar, a town of Nevşehir” was planned and carried out descriptively. In this research the population of this study was chosen from among 2200 families that live in the municipality of Uçhisar town. While choosing the sample, 351 household were included in the study using household forms with simple random technique. In order to choose the person to be interviewed, each adult in the family was assigned a number and the simple random numbers table was used for selection. A questionnaire was used for data collection, and the collected data was evaluated on computer. In the analysis process percentages were used. Results derived from the statements of the people indicate that all the people interviewed had at least one risk factor and possible symptom of early diagnosis of cancer. It was determined that the most common cancer species encountered in Uçhisar populace was lung ca (%30), stomach ca (%18.5) and head-neck ca (%8.2). It was seen that working in the wineyard was an important risk factor of cancer in Uçhisar

Anahtar Kelimeler

Cancer, risk factors, early diagnosis

Kaynakça

• Aslan D, Üner S. Türkiye’nin Sağlık Durumu. Hacettepe Halk Sağlığı Vakıf Yayın No:01/19. Kum Baskı, Ankara 2001, ss 5,10.
• Bilir N. Bulaşıcı olmayan hastalıkların kontrolü ve yaşlılık sorunları. Bertan M, Güler Ç (Edt.), Halk Sağlığı Temel Bilgiler. 2. Baskı, Güneş Kitabevi, Ankara 1997 ss 357-367.
• Barut A. Serviks kanserinde erken tanı ve tedavi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 2000, 9:97.
• T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI. Kanserle Savaş Politikası ve Kanser Verileri (1995-1999). Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı Bakanlık Yayın No:618. Ankara 2002 ss 137,147,150
• Platin N (Edt.). Hemşireler İçin Kanser El Kitabı, 2.Baskı, IV. Akşam Sanat Okulu Matbaası, Ankara 1998, ss 32, 49-58.
• Hossfeld D. K, Sherman C.D, Love R.R, Bosch F.X. Klinik Onkoloji, 5. Baskı, Fırat D, Sarıalioğlu F, Kars A. (eds.). T.C.S.B. Kanser Savaş Dairesi Başkanlığı ile Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Ortak Yayını, Ankara 1992, ss 42-68, 77-89.
• Doğan A.U, Criss W, Doğan M (eds.). Nutrition and cancer, The Second International Symposium On Medical Geology, Military Cultural Center-İstanbul, 31 March-03 April 2003, ss 5.
• Barış Y. İ. Mesothelioma ın Cappadocıa, The Second International Symposıum on Medical Geology, Doğan A.U, Crıss W, Doğan M (eds.), Mılıtary Cultural Center-İstanbul, 31 March-03 April 2003, ss 19.
• Atabey E. Tüm Kapadokya risk altında mı? Bilim ve Teknik Dergisi Mart 2002, 412:64-67.
• Nural N, Akdemir N. Dahiliye servislerinde yatan hastalarda kanser risk faktörleri ve erken tanı belirtilerinin saptanması. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2000, 4(2):1,2.
• Taşkın L. Jinekolojik kanserler. Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. VI. Baskı, Sistem Ofset Matbaacılık, Ankara 2003, ss 532, 547,553,562,566.
• T.C. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı. Sağlık Hizmetlerinin sosyalleştirilmesi ile İlgili Kanun Kararname, Yönetmelik ve Protokoller, 1972, ss 36.
• Er,Ö., Onkoloji uzmanı, Doç.Dr. Özel Görüşme, Kayseri, eylül, 2004
• Özkan, M., Onkoloji uzmanı, Yrd.doç.dr. Özel Görüşme, Kayseri, eylül, 2004
• Aydıntuğ O. Yetişkinde immün yetmezlik nedenleri, 4. Ulusal İç Hastalıkları Kongresi, Kongre Kitabı, Kemer-Antalya 25-29 Eylül 2002, ss 107.
• Bilallar Ş. Kapadokya’nın kanser kasabaları. Aktüel Dergisi 20-26 Mart 2003, 609:18-22.
• Gillon E, Hollier Larousse J, İbos-Ange J. Ponza veya pomza. Meydan-Larousse. Cilt 10, Meydan Gazetecilik Ve Neşriyat Ltd. Şti. Cağaloğlu-İstanbul 1985, ss 261.
• Ponza taşı. Ana Britannica. Genel Kültür Ansiklopedisi. Basım 12. Ana yayıncılık, 1992,20:185.
• Köküöz A.N. Genç bir yengeç: Kanser. Bilim Ve Teknik Dergisi Ocak 1996, 338:32-37.
• Şahinöz S, Bozkurt A.İ, Özçırpıcı B, Özgür S. ve ark. GAP bölgesinde 15 yaş ve üzeri nüfusta sigara içme prevalansı ve bunu etkileyen çeşitli faktörler, VIII. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Kongre Kitabı, Cilt 2, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır 23-28 Eylül 2002, ss 906-907.
• Keskinler D, Güraksın A, İnandı T, Tufan Y. Atatürk üniversitesi öğrencilerinde sigara içme prevelansı ve etkili faktörler, VI . Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Çukurova Üniversitesi, Adana 14-18 Nisan 1998, ss 467.
• Bilir N, Harmancı H. Kanserden korunmada güncel yaklaşımlar, VIII. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Kongre Kitabı, Cilt 1, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır 23-28 Eylül 2002, ss 147-148.
• Çöl C. Malign melanom epidemiyolojisi ve birinci basamak sağlık kurumlarının rolü. Sürekli Tıp Eğitim Dergisi Ağustos 2003, 12:298.
• Buğdaycı R, Köktürk A, Baz K. ve ark. Dermotoloji polikliniğine başvuran hastalarda güneşten korunma bilinci ve alışkanlıkları, VIII. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Kongre Kitabı, Cilt 2. Dicle Üniversitesi, Diyarbakır 23-28 Eylül 2002, ss 592.
• İliçin G, Ünal S, Biberoğlu K. ve ark. (Edt.). Temel İç Hastalıkları. 1.cilt, Güneş Kitabevi, Ankara 1996. ss 6,14,15,518-522,916- 919,973,974,1026,1039,1385,1400-1405.
• Rakıcıoğlu N, Baysal A. Yağda kızartma yöntemi ile pişirmede oluşan fiziksel ve kimyasal değişiklikler ve bunların insan sağlığı üzerine etkisi. Actual Medicine 1996, 4:58-64.
• Çan G, Aydın F, Torun P. Trabzon ve çevresinde mide kanseri yönünden riskli beslenme alışkanlıkları. VI. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Çukurova Üniversitesi, Adana 14-18 Nisan 1998, ss 457.
• Kılıç O. Aklın E. Gıda katkı maddeleri ve insan sağlığı. Standart. Ekonomik ve Teknik Dergi Haziran 2003, 42:498:82-85.
• Tezer E, Esen A. Günümüzün yeni sağlık sorunu: Obesite, 5. Ulusal İç Hastalıkları Kongresi.Kongre Kitabı, Limak Atlantis Hotel Belek-Antalya 26-30 Eylül 2003, ss 215.
• Karayurt Ö. Meme kanserinde eğitimcinin eğitimi programı. Onkoloji Hemşireliği Derneği, Bülten No:16-17. 2003, ss 19-21,27.
• Engin H, Emri E. Tedavisiz uzun süre yaşayan malign plevral mezoteliyoma vakası, 2. Ulusal İç Hastalıkları Kongresi, Kongre Kitabı, Hacettepe Üniversitesi, Antalya 20-24 Eylül 2000, ss 148.
• Akbulut S, Tanrıkol G, Vural M, Kaya P, Özyılkan E. Malign peritoneal mezotelyoma, 3. Ulusal İç Hastalıkları Kongresi, Kongre Kitabı, Antalya 26-30 Eylül 2001, ss 208.
• Atamer T. Lenfadenopatili hastaya hematolojik yaklaşım, 5. Ulusal İç Hastalıkları Kongresi, Kongre Kitabı, Limak Atlantis Hotel Belek- Antalya 26-30 Eylül 2003, ss 76-77.
• Nazlıgül Y, Sabuncu T, Bitiren M, Uçar E. Üst gastrointestinal sistem endoskopisinde malignlezyon görülme sıklığı, 2. Ulusal İç Hastalıkları Kongresi, Kongre Kitabı, Antalya 20-24 Eylül 2000, ss 115.
• Bennet A, Plum C. Sindirim sistemi tümörleri. Cecıl Essentıals of Medıcıne Türkçesi. 4. Edisyon. (Tuzcu M. Ed.). Çevik matbaası. 0cak 2000, ss 305-308.
• Köksal Erkişi M. Kanser taraması, erken tanı ve tümör belirleyicilerinin yeri, 5. Ulusal İç Hastalıkları Kongresi. Kongre Kitabı, Limak Atlantis Hotel Belek-Antalya 26-30 Eylül 2003, ss 158-160.
• Yener N. Meme sağlığı. Süreç. Hemşire Eğitim Bülteni Mayıs 2004, 9(58):11.
• Çay G. Kadına Özgü Kanserlerden Korunma ve Erken Tanıda Hemşirenin Etkinliği, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara 1999, ss 10-30.