İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNDE YAŞ, CİNSİYET VE SOSYO-EKONOMİK SEVİYE FARKLILIKLARININ DİKKAT DÜZEYİNE ETKİLERİ

Yıl 2009, Cilt: 18 Sayı: 1, 0 - 0, 01.03.2009

Ayşegül Küçük Nazan Dolu Hasan Erdoğan

Öz

Bu çalışmada, devlet ve özel ilköğretim okullarında
öğrenim gören öğrencilere İşaretleme Testi uygulayarak,
yaşın, cinsiyetin, el kullanma tercihinin ve sosyoekonomik düzeyin, dikkat üzerine olan etkisinin
araştırılması amaçlanmıştır.
Sosyoekonomik açıdan farklı iki grup oluşturmak için;
Kütahya ilinde bulunan üç devleti üç özel okul, yaşın
etkisini araştırabilmek için de okulların birinci ve
sekizinci sınıflarında öğrenim gören toplum 942 öğrenci
çalışmaya alınmıştır. Öğrencilerin el kullanma tercihleri,
hemisferik dominantlık testi ile belirlenmiştir. Dikkat
düzeyini belirlemek için kullanılan işaretleme testi,
düzenli harfler, düzenli şekiller, düzensiz harfler ve
düzensiz şekillerin bulunduğu 4 alt testten oluşmaktadır.
Öğrencilere bu testler sırası ile uygulanarak ortalama
“İşaretlenen Hedef Sayısı” (İHS), “Atlanan Hedef
Sayısı” (AHS), “Yanlış İşaretlenen Hedef Sayısı” (YHS),
“Testi Tamamlama Süresi” (TTS) hesaplanmıştır. Her iki
grupta da 14 yaş grubu öğrencilerde İHS, 7 yaş
grubundakilere göre daha yüksek iken, AHS ve YHS daha
düşük, TTS daha kısa bulundu (p<0.05). Cinsiyetler
arasında sadece İHS ve AHS için istatistiksel olarak
anlamlı fark gözlendi (p<0.05). Yine her iki grupta da kız
öğrencilerde İHS yüksek iken, AHS daha düşük bulundu.
El tercihi ve sosyo-ekonomik düzey farklılığında İHS,
AHS, YHS için gruplar arası farklılık göstermezken,
TTS’de gruplar arasında anlamlı fark gözlendi (p<0.05).
Sonuçta: sosyo-ekonomik seviyenin öğrencinin dikkat
düzeyi üzerinde etkili olabileceği, ilköğretim çağındaki
öğrencilerde ilerleyen yaşla birlikte dikkat düzeylerinin
arttığı, bu artışın kızlarda erkeklere oranla daha yüksek
olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İşaretleme testi, sürekli dikkat, yaş, cinsiyet, hemisfer testi

The Effect of Age, Sex and Socio-Economic Status Differences on Attention Levels in Primary School Students

Öz

In this study, we aimed to investigate the
effects of age, sex, the choice of using hand (right handleft hand) and the socio-economic standards on
attention among the students studying at public or
private primary schools in Kütahya by the use of
cancellation test.
942 students in 1st and 8nd classes of 3 public and 3
private schools joined the study. They took 4 tests
including regular letters, regular shapes, irregular
letters and irregular shapes. In these four tests, the
Number of Total Marked Targets (NTMT), the Number
of Skipped Targets (NST), the Number of Marked
Wrongly Targets (NMWT), the Duration of Completing
Test (DCT) were calculated.
Among the aged 14 group students while the NMT was
higher, the NST, NMWT, DCT were lower (p<0.05)
than aged 7 group. Between the sexes only NMT and
NST had a statisticaly meaningful difference (p<0.05).
In both of the groups while NMT was higher NST was
lower. While the choice of using hand and the socioeconomic status doesn’t have a meaningful difference
on NMT, NST, NMWT, there was a meaningful
difference on DCT (p<0.05).
These results show the level of attention increases in the
primary school students as the age increases and girls
are more successful than the boys about the increase. It
is concluded that the socio-economic status may be
effective on the attention level of students.

Anahtar Kelimeler

Cancellation test, continuous attention, age, sex, hemisphere test

Kaynakça

• 1. Fettahoğlu C, Özatalay E. Çocuklarda hareketlilik ve/veya dikkatsizlik yakınmaları ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanısı. Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Dergisi 2006; 13:13-18.
• 2. Çakaloz B, Akay A, Böber E. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve eşlik eden karşıt olma karşı gelme bozukluğu olan prepubertal erkek çocuklarda plazma kortizol düzeylerinin değerlendirilmesi. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 2005; 15: 158-164.
• 3. Günay Ş, Savran C, Aksoy UM ve ark. Erişkin dikkat eksikliği hiperaktivite ölçeğinin (Adult ADD/ADHD DSM IV- Based Diagnostic Screening and Rating Scale) dilsel eşdeğerlilik, geçerlik güvenirlik ve norm çalışması. Türkiye'de Psikiyatri 2006; 8:98– 107.
• 4. Selçuk Z. Dikkat eksikliği ve hiperaktif çocuklar, Pegem A Yayıncılık, Ankara, 2001; 59- 60.
• 5. Akhan G, Koyu G, Karaca H ve ark. İlköğretim çağı çocuklarında enürezis ile el kullanım tercihi arasındaki ilişki. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 1996; 3 (1):17-21.
• 6. Matier K, Wolf LE, Halperin JM The psychometric properties and clinical utility of a cancellation test in children. Dev Neuropsychol 1994; 10:165-167.
• 7. Morris RD. Relationship and distinction among the concepts of attention, memory, and executive function: A developmental perspective. Attention, Memory and ExecutiveFunction. GR Lyon, NA Krasnegor (Ed), Baltimore 1996; pp 11-16.
• 8. Weintraub S, Mesulam MM. Mental state assessment of young and elderly adults in behavioral neurology. In: Mesulam MM (ed), Principles of Behavioral Neurology. Philadelphia 1985; pp 71-123.
• 9. Karakaş S, Eski R, Başar E. Türk kültürü için standardizasyonu yapılmış bir nöropsikolojik testler topluluğu: BİLNOT Bataryası. 32. Ulusal Nöroloji Kongresi Kitabı, Türk Nöroloji Dergisi ve Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi, İstanbul 1996.
• 10. Karakaş S, Kafadar H. Şizofrenideki bilişsel süreçlerin değerlendirilmesinde nöropsikolojik testler: bellek ve dikkatin ölçülmesi. Şizofreni Dizisi 1999; 2:132-152.
• 11. Lezak MD. Neuropsychological Assessment. Oxford University Press, New York 1995.
• 12. Kurt M, Karakaş S. Sağ serebral hemisferin bilişsel işlevlerine duyarlı nöropsikolojik testlerin özellikleri ve aralarındaki ilişkiler. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi 2000; 8(4):251-265.
• 13. Lauer CJ, Gorzewski B, Gerlinghoff M, et al. Neuropsychological assessment before and after treatment in patients with anorexia nervosa and bulimia nervosa. J Psychiatr Res 1999; 33:129-138.
• 14. Richer F, Decary A, Lapierre MF, et al. Target detection deficits in frontal lobectomy. Brain and Cognition 1993; 21:203-211.
• 15. Casco C, Tressoldi P E, Dellantonio A. Visual selective attention and reading efficiency are related in children. Cortex 1998; 34:531 -546.
• 16. Karakaş S, Yalın A. Görsel İşitsel Sayı Dizileri Testi B Formunun 13-54 yaş grupları üzerindeki standardizasyon çalışması. Türk Psikoloji Dergisi 1995; 10:20-31.
• 17. Kuzgun Y. Sosyo-Ekonomik Düzey ve Psikolojik İhtiyaçlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 1987; 20:55-68.
• 18. Özen Y, Gülaçtı F, Kandemir M. Öğrenme yetersizliği ile dikkat eksikliği-aşırı hareketliliğin karşılaştırılması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2002; 4:145-159.
• 19. Yorbik Ö, Olgun A, Kırmızıgül P ve ark. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan erkek çocuklarda plazma çinko ve bakır düzeyleri. Klinik Psikiyatri Dergisi 2004; 7:80– 84.
• 20. Yıldız Ö, Ağaoğlu B, Berk F, ve ark. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda beyin akımı ve elektriksel beyin aktivasyonunun değerlendirilmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi 2008; 11:53–60.
• 21. Taş FV, Emiroğlu N, Akay A ve ark. Çocuk psikiyatrisi polikliniğinde dikkat eksikliği ve aşırı hareketlilik yakınması ile değerlendirilen hastaların psikososyal gelişim özellikleri. New/Yeni Symposium Journal 2009; 47:3-8.
• 22. Chaucer CHL, Chuhsing KH, Wei JC. Development of sustained attention assessed using the continuous performance test among children 6-15 years of age. Journal of Abnormal Child Psychology 1999; 27: 403- 412.