SAĞLIK OCAKLARINDA GÖREVLİ EBELER TARAFINDAN VERİLEN DOĞUM ÖNCESİ BAKIMIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2009, Cilt: 18 Sayı: 3, 138 - 148, 01.12.2009

Mahmut Kılıç

Öz

Tanımlayıcı tipte olan bu araştırmanın amacı, sağlık ocaklarında görevli ebeler tarafından verilen doğum öncesi bakımın (DÖB) düzeyini belirlemektir. Araştırma, Yozgat İl merkezindeki üç sağlık ocağı bölgesinde yapıldı. Çalışmaya bir yaşından küçük bebeği olan anneler (n=303) alındı. Veriler, annelerin son gebelikleri ile ilgili 48 sorudan oluşan bir anket aracılığıyla toplandı. Verilerin analizinde Ki Kare ve korelasyon analizi kullanıldı.Araştırmaya katılanların %47,9’u İlkokul ve daha az eğitimli idi, %7,3’ü ücretli bir işte çalışmaktaydı, %5,9’u 20 yaşından küçük, %6’sı 35 ve üzeri yaşta olup, grubun yaş ortalaması 26±4,9’idi. Bulgular gebe kadınların %88,1’inin gebelik süresince en az bir kez (X=4,2 ± 2,5) ebe muayenesi için sağlık ocağına gittiğini, % 48,8’inin son gebeliklerinde ebeler tarafından evlerinde ziyaret edildiğini göstermektedir. Çalışmaya katılanların %41,3’ünün ebelerden yeterli (en az dört kez), %20,5’inin ise nitelikli DÖB aldığı ve yine %70,6’sının en az bir konuda, %28,4’ünün ise genelde yeterli eğitim aldığı belirlendi. İl merkezindeki sağlık ocaklarında, annelerin yaklaşık olarak beşte üçünün gebelik dönemindeki kontrollerinin yapıldığı ve üçte birine ise eğitim ve danışmanlık hizmetlerinin verildiği, verilen DÖB’nin sayısının ve düzeyinin kadınların sosyo-demografik özelliklerine göre farklı olmadığı belirlendi.Sağlık ocaklarında görevli ebelerce verilen DÖB’nin hem sayısının hem de düzeyinin yetersiz olduğu anlaşıldı. DÖB hizmetlerinin daha nitelikli hale getirilebilmesi için DÖB sırasında gebelerin bilgilendirilmesine önem verilmesi gerektiği düşünüldü

Anahtar Kelimeler

Sağlık ocağı, ebe, doğum öncesi bakım

Evaluation of Prenatal Care Provided by Midwives Working in Community Health Centers

Öz

The aim of this descriptive study is to evaluate the quality of prenatal care (PNC) provided by midwives in community health centers. This study was conducted in Yozgat city center between April 6th and May 19th of 2005. The questionnaire form was applied to mothers having a child under a year of age (n=303). All the data were collected through the questionnaire, which consisted of 48 questions relating to their last pregnancy. Data were analyzed by chi-square and correlation. Of those who participated in the study, 47,9% had graduated from ≤primary school, 7,3% were employed for wages, 5,9% were under twenty years of age, 6% were thirty-five and over. Average age was 26±4,9. Findings show that 48.9% of pregnant women were visited by midwives at their homes during the prenatal period while 88.1% of pregnant women went to a community health center for at least one prenatal checkup by a midwife.Forty one point three percent of the women reported that they had received adequate PNC -at least four times-, and 20,5% had received high quality PNC, 70,6% had received training, 28,4% had received adequate training by midwives. Nearly 3/5 of the mothers were checked and one out of three was given training during their prenatal period in the community health centers in the city center. The number and the adequate of PNC provided were not different in terms of sociodemographic characteristics of women. Both the number and the quality of PNC provided by midwives working in community health centers are inadequate. It was suggested, knowledge level of women about pregnancy affects quality of antenatal care and to increase quality of antenatal care importance should be given to antenatal education

Anahtar Kelimeler

Community health centers, midwifery, prenatal care

Kaynakça

• WHO. Making pregnancy safer: Annual report 2006. World Health Organization,
• Geneva 2007. http://whqlibdoc.who.int/ hq/2007/WHO_MPS_07.08.pdf Bakıldığı tarih: 10.09.2009
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Ensti- tüsü, ICON-INSTITUT Public Sector GmbH ve BNB Danışmanlık (2006). Ulusal Anne Ölümleri Çalışması (UAÖÇ), 2005. Sağlık
• Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Plan- laması Genel Müdürlüğü ve Avrupa Komis- yonu Türkiye Delegasyonu, Ankara 2006; s
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Ensti- tüsü. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağ- lığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Devlet Planlama Teşkilatı ve Avrupa Birli- ği, Ankara, Türkiye 2004; ss 110-131.
• Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF). Dünya Çocuklarının Durumu : Çocukluk Tehdit Altında. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) Türkiye Temsilciliği, Ankara ; ss 109-137. T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmet- leri Genel Müdürlüğü. Sağlık Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönerge. T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara Tarih: 20.12.2001; Sayı: 8597.
• WHO. Standards for Maternal and Neonatal care. Department of Making Pregnancy Safer, World Health Organization, Geneva 2006. Bakıldığı tarih: 15.09.2008 w w w. wh o . i n t / r e p r o d u c t i v e - h e a l t h / publications/standards/effective_antenatal_ care.pdf http://
• Sümbüloğlu K, Sümbüloğlu V. Biyoistatistik (9. Baskı). Hatipoğlu Yayınları, Ankara ; ss 156-192. Özdamar K. SPSS ile Bioistatistik (5.Baskı). Kaan Kitapevi, Eskişehir 2003; ss 367-435.
• Mısırlıoğlu ED, Aliefendioğlu D, Fidan K, Çakmak FN, Haberal A. Sağlık Bakanlığı Ankara Etlik Doğumevi ve Kadın Hastalık- ları Eğitim ve Araştırma Hastanesinde do- ğum yapan annelerin antenatal bakım hiz- metlerinden yararlanma durumunun değer- lendirilmesi. Perinatoloji Dergisi 2006; 14 (1):7-13.
• Aslan A. Kayseri İl Merkezinde Doğum Ya- pan Kadınların Doğum Öncesi Bakım Alma Durumu ve Etkileyen Faktörler. Tıpta Uz- manlık Tezi, Erciyes Üniversitesi Tıp Fakül- tesi, Kayseri 2004; ss 38-58.
• Özbaşaran F, Yanıkkerem E. Doğum yapan kadınların doğum öncesi bakım alma du- rumlarının değerlendirilmesi. Sendrom ; 16(1):50-56. Çiçekçioğlu M, Soyer MT, Öcek ZA. Factors associated with the utilization and content of prenatal care in western urban district of Turkey. International Journal for Quality in Health Care 2005; 17 (6): 533–
• Çetin F, Güneş G, Karaoğlu L, Üstün Y. Turgut Özal Tıp Merkezinde doğum yapan annelerin doğum öncesi bakım alma ve em- zirmeye başlama durumları ve etkileyen faktörler. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2005; 12(4): 247-252.
• Khatun S, Rahman M. Quality of antenatal care and its dose–response relationship with birth weight in a maternal and child health training institute in Bangladesh. Journal of Biosocial Science 2008; 40 (3):321-337.
• Bezircioğlu İ, Çetinkaya B, Biçer M, Baloğlu A. İntrauterin fetal ölümle ilişkili risk faktörleri. Türkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2007; 17:14-17.
• Turan JM, Ortaylı N, Nalbant H, Bulut A. İstanbul’da üç hastanede gebelik ve doğum hizmetlerine yakından bakış. İstanbul Tıp Fakültesi Kadın ve Çocuk Sağlığı Eğitim ve Araştırma Birimi, Aşama Matbaacılık Ltd.Şti, İstanbul 2003; ss 12-13.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. Maternal ve Neonatal Tetanos Eliminasyon Programı Saha Rehberi. T.C. Sağlık Bakanlığı, Türki- ye 2006; s 11.
• Gürel SA, Kemik VD. Gebeliğe ilişkin bilgi düzeyi, etkenleri ve bunun doğum öncesi bakım üzerine etkisi. Türkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2007; 17:101-109.