YOZGAT İL MERKEZİNDEKİ BİRİNCİ BASAMAK SAĞLIK KURULUŞLARINA BAŞVURAN YETİŞKİNLERİN SAĞLIK DURUMU VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Yıl 2013, Cilt: 22 Sayı: 1, 41 - 51, 01.03.2013

Mahmut Kılıç

Öz

Temel sağlık hizmetlerinin esasını birinci basamak sağlık kuruluşları oluşturmaktadır. Araştırmanın amacı, il merkezindeki birinci basamak sağlık kuruluşlarına başvuran yetişkinlerde sağlık sorunları görülme durumu ve bunu etkileyen faktörleri saptamaktır. Kesitsel olan bu çalışma, Yozgat il merkezindeki birinci basamak sağlık kuruluşlarına başvuran 18 yaş ve üzerindeki 1085 kişi arasında yapıldı. Rastgele küme örnekleme yöntemi ile yedi aile sağlığı merkezinden üçü örnekleme alındı. Ayrıca Verem Savaş Dispanseri ile Ana-Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezine başvuranlar da araştırmaya alındı. İstatistiksel analizlerde ki-kare, korelasyon ve ikili lojistik regresyon kullanıldı.Araştırma grubunun %60.5’i kadın, %75.2’si evli ve %26.9’u herhangi bir işte çalışmaktadır. Yaş ortalaması 43.7±16.3 yıldır. Araştırmaya katılanların %57.7’si ilkokul mezunu veya okur-yazar, %15.8’i ise üniversite mezunudur. Araştırmaya katılanların %46.8’i sağlık durumunun orta/ kötü olduğunu, %51.1’i hekim tarafından tanısı konmuş herhangi bir hastalık/ sağlık sorunu olduğunu, %14.6’sı son bir ay içinde 14 gün ve daha uzun süre ruhsal sorun yaşadığını belirtmiştir. Sağlık durumunu orta/kötü olarak algılama olasılığı, kadınlarda, eğitim düzeyi ilkokul mezunu ve altı olanlarda, yaşamından memnun olmayan/ kararsız olanlarda, hastalık/ sağlık sorunu olanlarda daha yüksektir. Hastalık/ sağlık sorunu tanısı alma olasılığı; kadınlarda, yaşı 30 ve daha büyük olanlarda, beden kitle indeksi 25 kg/m2ve üzeri olanlarda daha yüksektir. Son bir ay içinde 14 gün ve daha uzun süre ruhsal sorun yaşama olasılığı; kadınlarda, yaşamından memnun olmayan/ kararsız olanlarda, yaşı küçük olanlarda kuruluşlarına başvuran yetişkinlerde sağlık sorunlarının görülme sıklığı beklendiği gibi ülkemizdeki yetişkinlere göre daha yüksekken, ruh sağlığını bozuk algılayanların oranı ülkemiz geneliyle benzer düzeydedir

Anahtar Kelimeler

Birincil bakım, sağlık durumu, ruh sağlığı

The Health Status of The Primary Care Applicants In Urban Yozgat And Affecting Factors

Öz

The primary health care is substantially made up of primary health care institutions. The aim of this study is to determine the status of health problems and the factors affecting the adult clients of primary care.This cross-sectional study was carried out on 1085 primary care clients aged 18 years and over in Yozgat province. Random cluster sampling method was used. Three of seven family health centers were taken. In addition, applicants of Tuberculosis Control Dispensary and Mother-Child Health and Family Planning Center were included. Chisquare, correlation and binary logistic regression were used for data analysis.Of the sample 60.5% were females, 75.2% were married, 26.9% were waged workers and the mean age was 43.7±16.3 years. Of those surveyed, 57.7% were elementary school graduates / literate, 15.8% of them were college graduates, 46.8% of the participants self-assessed their health status as fair/ poor, 51.1% reported that they had some kind of disease or health problem diagnosed by physicians, 14.6% stated that they had mental problem for about 14 days or more in the last month. The risk of fair/ poor health status perception is higher in women, in elementary school graduates/school incomplete, in persons who are not satisfied/ neutral with their lives, and in the ones who have a disease/health problem. The probability of having a disease/health problem is higher among women, those aged 30 years and older, and whose body mass index is 25 kg/m2and over. The probability of experiencing mental problems for 14 days and more in the last month is higher among women, in those who are not satisfied/ neutral with their lives, and in the ones who are younger. Although the adult applicants of primary care have similar level of mental health problems as adults in the community, they have more health problems than adults in our country as expected

Anahtar Kelimeler

Primary care, health status, mental health

Kaynakça

• Brown DW, Brown DR, Heath GW, et al. Associations between physical activity dose and health-related quality of life. Med. Sci. Sports Exerc 2004; 36: 890-896. 11.
• Strine TW, Chapman DP. Associations of frequent sleep insufficiency with health related quality of li 12. fe and health behaviors. Sleep Medicine 2005; 6: 23–27.
• Uysal Y. Adana İli Seyhan İlçesi'nde Davra- nışsal Risk Faktörlerinin Belirlenmesi. Çuku- rova Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimli- ği Anabilim Dalı, Tıpta Uzmanlık Tezi, Ada- na 2007.
• Araz A, Harlak H, Meşe G. Sağlık davranış- ları ve alternatif tedavi kullanımı. TSK Koru- yucu Hekimlik Bülteni 2007; 6: 112-122.
• Şenol V, Çetinkaya F, Ünalan D, Balcı E, Öztürk A. Determinants of self-rated health in the general population in Kayseri, Turkey. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi 2010; 30: 88-96.
• Chowdhury P, Balluz L, Town M, et al. Sur- veillance of certain health behaviors and conditions among states and selected local areas. Behavioral Risk Factor Surveillance System, United States, 2007. MMWR 2010; 59: 1-120.
• Kılıç M, Çetinkaya F. [The status of health problems and affecting factors among the health workers in Yozgat provincial center]. Sağlık Bilimleri Dergisi 2011; 20: 184-194.
• Zahran HS, Kobau R, Moriarty DG, et al. Health-Related Quality of Life Surveillance- United Surveillance Summaries 2005; 54; 1-35. MMWR
• Altun B, Arici M, Nergizoglu G, et al. Prevalence, awareness, treatment and control of hypertension in Turkey (the PatenT study) in 2003. Journal of Hypertension 2005; 23: 1817-1823.
• Erdem Y, Arici M, Altun B, et al. The relationship between hypertension and salt intake in Turkish population: SALTurk study. Blood Press 2010; 19: 313-318.
• Onat A. (Ed). TEKHARF 2009: Türk Halkı- nın Kusurlu Kalp Sağlığı Sırrına Işık, Tıbba Önemli Katkı. Figür Grafik ve Matbaacılık Tic. Ltd. Şti. İstanbul 2009; s 147.
• Onat A, Sansoy V, Uyarel H, Keleş I, Hergenç G. Türklerde HDL-kolesterol düzey- leri, çevresel etkenler ve metabolik sendrom kriterleri. Türk Kardiyol Dern Arş 2004; 32: 273-278.
• Çetin İ, Yıldırım B, Şahin Ş, Şahin İ, Etikan İ. Serum dyslipidemia prevalence, and the factors that influence these parameters in a Turkish