UYKU VE UYKUNUN DÜZENLENMESİ

Yıl 2013, Cilt: 22 Sayı: 1, 93 - 98, 01.03.2013

Leyla Şahin Meral Aşçıoğlu

Öz

Uyku; kişinin ses, ışık vb. uyaranlarla uyanabileceği bir bilinçsizlik durumu olarak tanımlanmaktadır. Ancak uyku bilinç açısından farklı bir bilinç düzeyi, farklı bir bilinçlilik durumu olarak da açıklanabilir. Uykunun başlatılması ve sürdürülmesi kortikal ve subkortikal birçok beyin bölgesinin başlatılmasında öncelikle ön hipotalamustan gelen döngüsel girdiler ve endojen kimyasal uyarılar doğrultusunda hipotalamusta ventrolateral preoptik çekirdeğin rol aldığı kabul edilir. Uyanıklığın oluşmasında ise lateral hipotalamustan gelen oreksinerjik; beyin sapından gelen kolinerjik, noradrenerjik, hipotalamustan gelen histaminerjik uyarıların rol aldığı kabul edilir. Uyku, belirli aralıklarla tekrar eden ve hızlı göz hareketlerinin eşlik etmediği NREM (Non-Rapid Eye Movement) uyku dönemi ile hızlı göz hareketlerinin eşlik ettiği REM (Rapid Eye Movement) uyku dönemlerinden oluşmaktadır ve uykuyu oluşturan NREM-REM döngüsü beyin sapındaki mezopontin çekirdekler tarafından kontrol edilir

Anahtar Kelimeler

Uyku, uykunun düzenlenmesi, REM uykusu, Non-REM uykusu

Sleep and Regulation of Sleep

Öz

Sleep is defined as a state of unconsciousness that one may wake up with a stimulus such as sound or light. However, in terms of consciousness; sleep can be explained as a different level of consciousness or as a different state of consciousness. Sleep initiation and maintenance take place with the function of a lot of cortical and subcortical region of the brain. In the initiation of sleep, it is accepted that primarily cyclic inputs from the hypothalamus and anterior hypothalamus, ventrolateral preoptic nucleus with the signals of endogenous chemical. In the formation of the sleep, alertness from the lateral hypothalamus orexinergic, from the brainstem the cholinergic, histaminergic hypothalamus is accepted to be involved. Sleep is consisted of NREM (Non-Rapid Eye Movement) sleep period that repeats at certain intervals and not accompanied with rapid eye movements and REM (Rapid Eye Movement) sleep period that is accompanied by rapid eye movements. It is known that NREM-REM cycle is controlled by mezopontin nuclei in the brainstem

Anahtar Kelimeler

Sleep, regulation of sleep, REM sleep, Non-REM sleep

Kaynakça

• Miro E, Cano MC, Espinozo FL, et al. Time estimation during prolonged sleep deprivation and its relation to activation measures. J Hu- man Factors and Ergonomics Society 2003; : 148-159.
• Koban M, Swinson KL. Chronic REM-sleep deprivation of rats elevates metabolic rate and increases ucp1 gene expression in brown adipose tissue. Am J Physiol Endocrinol Metab ; 289: 68-74. Ertuğrul A, Rezaki M. Uyku nörolojisi ve bel- lek üzerine etkileri. Türk Psikiyatri Dergisi ; 15: 300-308. Aydın H, Yetkin S. Uyku: Yapısı ve İşlevleri. Kitap: Karakaş S. Kognitif Nörobilimler. No- bel Tıp Kitabevleri, Ankara 2008; ss 282-299. ya çalışmaktadır. Sadece REM ve NREM 3. ve 4. dönem uykusunda rebound fenomeninin olması bu dönemlerin öneminin göstergesi olarak kabul edi
• Rechtschaffen A, Kales A. A Manual of Standardized Terminology, Techniques, and Scoring System for Sleep Stages of Human Subjects. (3 th ed), Los Angeles Brain Research Institute 1973; pp 1-13.
• Kryger MH, Roth T, Dement WC. Principles and Practice of Sleep Medicine. W.B. Saunders Company, Philadelphia 2000; pp 1-168.
• Chaudhary BA, Blanchard AR. Sleep mechanics. In: Collop NA, Phillips BA (Eds). Sleep Medicine 2002; pp 1-11.
• William FG. Textbook of Medical Physiology (20 th ed). Çeviri: Türk Fizyolojik Bilimler Derneği. Bölüm Çeviri: Babar E. Uyanma işlergeleri, Uyku ve beynin elektriksel etkinliği. Kitap: Tıbbi Fizyoloji. Nobel Tıp Kitabevleri, Ankara 2002; ss 739-743.
• Guyton AC. Textbook of Medical Physiology (11 th ed). Bölüm Çeviri: Demiralp T. Beynin etkinlik durumları, uyku, beyin dalgaları, epi- lepsi, psikozlar. Kitap: Tıbbi Fizyoloji. Merck Yayıncılık, İstanbul 2001; ss 689-691.
• Aydın H, Özgen F. Psikiyatrik bozukluklarda uyku çalışmaları. Klinik Psikiyatri Dergisi ; 2: 89-97. Mc Commirck DA. Neurotransmitter actions in the thalamus and cerebral cortex and their role in neuromodulation of thalamocortical activity. Prog Neurobiol 1992; 39: 337-388.
• Siegel JM. Do all animals sleep? Neurosci ; 31: 208-213. Norman WM, Hayward LF. The neurobiology of sleep. In: Carney PR, Berry RB, Geyer JD, eds. Clinical Sleep Disorders. Lippincott Wil- liams & Wilkins, Philadelphia, USA, 2005: 38–
• Şahin L. Uyku yoksunluğu oluşturulan sıçan- larda elektrodermal aktivite ve davranış deği- şikliklerinin incelenmesi. Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kayse- ri, Şubat 2010.
• Süer C, Dolu N, Artis AS, et al. The effects of long-term sleep deprivation on the long-term potentiation in the dentate gyrus and brain oxidation status in rats. Neurosci Res 2011; : 71-7.
• Sahin L, Ascioglu M, Taskin E, et al. Chronic sleep deprivation and pain perception. Euro- pean Neuropsychopharmacology Sept 2009; : S247-S248.
• Chokroverty S. Sleep Disorders Medicine. Butterworth-Heineman, Boston; 1999; pp 1
• Pagel JF, Barnes BL. Medications for the treatment of sleep disorders: An overview. J Clin Psych 2001; 3: 118–125. What is sleep?. www.sleephomepages.org/sleepsyllabus/ a.html.], Erişim Tarihi: 14 Temmuz 2008.
• Özkan P. Uyku Apne Sendromu Hastalarında Bozulmuş Otonom Sinir Sistemi Fonksiyonu Üzerine Apap’ın Düzeltici Etkisinin Sabit Ba- sınçlı Cpap İle Karşılaştırması, Uzmanlık Tezi, T.C. Sağlık Bakanlığı Yedikule Göğüs Hasta- lıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi 7.Göğüs Hastalıkları Kliniği, İstan- bul 2006; ss 8-20.
• Köktürk O. Normal uyku. Tüberküloz ve Toraks Dergisi 1999; 47: 372-80.
• Siegel JM. Brainstem mechanisms generating REM sleep. In: MH Kryger, T Roth, WC Dement (eds), Principles and Practice of Sleep Medicine. (2 nd ed), W.B. Saunders Company, Philadelphia 1997; pp 125-144.
• Aydın H, Sütçügil L. Uykuda bilişsel işlevler. Türk Klinikleri Psikiyatri Dergisi 2001; 2(2): 78
• Carskadon, MA, Dement WC. Normal human sleep: An overview. In: Kryger MH, Roth T, Dement WC (eds), Principles and Practice of Sleep Medicine. W.B. Saunders Company, Philadelphia 1994; pp 16-26.
• Özgen F. Uyku ve uyku bozuklukları. Psikiyatri Dünyası 2001; 5: 41-48.