YAŞLI BİREYLERDE UYKUYU ETKİLEYEN ÖNEMLİ BİR PROBLEM: İNKONTİNANS

Yıl 2018, Cilt: 27 Sayı: 1, 29 - 35, 01.03.2018

Özlem Ceyhan Songül Göriş Handan Zincir

Öz

Giriş: Bu çalışma huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin
uyku kalitesi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi,
inkontinans sıklığı, inkonstinansın yaşam kalitesine ve
uyku kalitesi üzerine etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Bu çalışma, bir ilde bulunan huzurevinde kalan 115 birey üzerinde yapılmıştır. Veri Toplama Aracı olarak; Yaşlı birey bilgi formu, Pittsburg Uyku Kalitesi
İndeksi (PUKI), Uluslararası İnkontinans Sorgulama Formu
(ICIQ-SF), İnkontinans Yaşam Kalitesi Ölçeği (IQOL) kullanılmıştır. Veriler etik kurul, kurum izinleri ve yaşlı bireylerin yazılı onamları alınarak toplanmıştır.
Bulgular: Araştırmaya alınan yaşlı bireylerin yaş ortalaması 75.49±8.62 olup, %58.3’ünün erkek, %60.0’ının örgün
eğitim almadığı, %98.3’ünün eşinin öldüğü ya da boşanmış
olduğu ve %75.0’ının kronik bir hastalığı olduğu görülmüştür. Çalışmada yaşlıların PUKI puan ortalamalarının
8.33±4.16 olduğu, % 83,5’inin kötü uyku kalitesine sahip
oldukları saptanmıştır. Yaşlıların %87,0’ının gece uyandıkları ve uyanma nedenlerinin en fazla tuvalete çıkma (%
60.0) olduğu belirlenmiştir. Ayrıca bireylerin %60,9’ unun
uyku sonrası kendisini dinlenmiş hissetmediği ve %
35,7’sinin gündüz uyuduklarını ifade ettikleri görülmüştür.
Yaşlı bireylerin inkontinans durumlarına bakıldığında ise,
%20.0’ında inkontinans olduğu, %76.1’inde belirgin bir
neden olmadan ve %66.6’sında tuvalete yetişmeden idrar
kaçırma olduğu belirlenmiştir. Bireylerin ICIQ-SF puan
ortalamasının 10.65±4.40 olduğu ve % 80. 9’unun rahatsızlık veren düzeyde idrar kaçırma yaşadıkları saptanmıştır.
İnkontinansı olan bireylerin IQOL puan ortalaması
63.39±11.26 olup yaşam kalitelerinin olumsuz etkilendiği
görülmüştür.
Sonuç: Yaşlı bireylerin tamamına yakınının uyku probleminin olduğu ve % 20.0’ında inkontinas görüldüğü belirlenmiştir. Yaşlılarda uyku kalitesinin inkontinanstan etkilenmediği ancak i

Anahtar Kelimeler

Yaşlı, Uyku Kalitesi, İnkontinans, İnkontinans Yaşam Kalitesi

An Important Problems Affectıng Sleep In Elderly Indıvıduals: Incontınence

Öz

Introduction: This study was conducted to determine
sleep quality and affecting factors, incidence of
incontinence, quality of life and quality of sleep of
incontinence elderly people living in nursing homes.
Materials and Methods: This study was conducted on 115
individuals living in a nursing home. As Data Collection
Tool, The elderly individual information form, Pittsburg
Sleep Quality Index (PUKI), International Incontinence
Questionnaire (ICIQ-SF), and Incontinence Quality of Life
Scale (IQOL) were used. The data were collected by taking
ethical committee, institutional permissions and written
approvals of elderly individuals.
Findings: The mean age of the elderly individuals surveyed
was 75.49 ± 8.62, 58.3% of them were male, 60.0% were
not educated, 98.3% were widowed and 75.0% had chronic
diseases. In the study, it was determined that the averages
of PUKI scores of the elderly were 8.33 ± 4.16 and 83.5%
had poor sleep quality. It was determined that 87.0% of the
elderly were waking up at night and the reasons for waking
up were the maximum number of toilet flushes (60.0%). It
was also found that 60.9% of the individuals did not feel
rested after sleeping and 35.7% of them stated that they
slept during the day. When the incontinence status of
elderly individuals were examined, it was determined that
20.0% had incontinence, 76.1% had no apparent cause and
66.6% had urinary incontinence. Individuals had a mean
ICIQ-SF score of 10.65 ± 4.40 and 80.9% were found to
experience urinary incontinence at an uncomfortable level.
The mean IQOL score of the individuals with incontinence
was 63.39 ± 11.26 and their quality of life was adversely
affected.
Conclusion: Nearly all the elderly individuals were found
to have sleeping problems and 20% had incontinence. In
the elderly, sleep quality was not affected by incontinence,
but incontinence-related quality of life decreased.

Anahtar Kelimeler

Elderly, Sleep Quality, Incontinence, Incontinence Life Quality

Kaynakça

• 1. WHO. Global brief for World Health Day 2012. http://whqlibdoc.who.int/hq/2012/WHO_ DCO_WHD_2012.2_eng.pdf. (02/12/2013)
• 2. World Population Prospects: The 2017 Revision. https://esa.un.org/unpd/wpp/ publications/ Files/ WPP2017_KeyFindings.pdf. (25/01/2018)
• 3. Türkiye İstatistik Kurmu. İstatistiklerle Yaşlılar, 2016. http://www.tuik.gov.tr/ PreHaberBultenleri.do?id=24644 (25/01/2018)
• 4. Campbell S, Murphy P. The nature of spontaneous sleep across adulthood. J Sleep Res 2007; 16:24-32.
• 5. Karadakovan A, Aslan F. Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım Kitabı. Nobel kitabevi 2. Baskı, Adana 2011; ss 119-127.
• 6. Silva E, Paniz V, Laste G, Torres I. The prevalence of morbidity and symptoms among the elderly: a comparative study between rural and urban areas. Ciência & Saúde Coletiva 2013; 18:1029-1040
• 7. Önal AE, Şeker Ş, Temizkan N, ve ark. Yaşlılıkta uyku sorunları ve ilgili faktörler: +65 aktif yaşlanma projesi sonuçları. Turkish Journal of Geriatrics 2012; 15:390-395
• 8. Bilgili N, Kitiş Y, Ayaz S. Yaşlılarda yalnızlık, uyku kalitesi ve etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Turkish Journal of Geriatrics 2012; 15:81-88
• 9. Babacan Gümüş A, Engin E, Özgür G. Bir huzurevinde yaşayan ve bilişsel bozukluğu olmayan yaşlıların uyku düzeni özelliklerinin incelenmesi. Turkish Journal of Geriatrics 2009; 12:138-146
• 10. Navarro B, López-Torres J, Andrés F, et al. Validation of the Insomnia in the elderly scale for the detection of insomnia in older adults. Geriatr Gerontol Int 2013; 13:646–653
• 11. Mousavi F, Tavabi AA, Iran-Pour E, Tabatabaei R, Golestan B. Prevalence and associated factors of ınsomnia syndrome in the elderly residing in kahrizak nursing home, tehran, Iran. Iranian J Publ Health 2012; 41:96-106.
• 12. McCall WV. Diagnosis and management of insomnia in older people. J Am Geriatr Soc 2005; 53: 272-7.
• 13. Cuellar N, Rogers A, Hisghman V, Volpe S, Assessment and treatment of sleep disorders in the older adult. Geriatric Nursing 2003; 28:254-264
• 14. Ancoli Israel S, Cooke JR. Prevelance and comorbidity of insomnia and effect on functioning in elderly populations. Geriatr Soc 2005; 53:264-271.
• 15. Kavamoto R, Doi T. Sleep problems as a risk factor for fall in community-dwelling older persons. Geriatrics Gerontology International 2002; 2:16-22.
• 16. Padros J, Peris T, Salva A, et al. Evaluation of a urinary incontinence unit for community-dwelling older adults in Barcelona: Implementation and improvement of the perceived impact on daily life, frequency and severity of urinary incontinence. Z Gerontol Geriatr 2008; 41:291-297.
• 17. Varlı M, Aras Doğan S, Atlı T. Yaşlıda üriner inkontinans ve tedavisi. Akademik Geriatri Dergisi 2009; 1:45-58
• 18. Tamanini JTN, Lebrão ML, Duarte Y, Santos J, Laurenti R. Analysis of the prevalence of and factors associated with urinary incontinence among elderly people in the Municipality of São Paulo, Brazil: SABE Study (Health, Wellbeing and Aging). Cad Saúde Pública 2009; 25:1756-1762.
• 19. Goode PS, Burgio KL, Redden DT, et al. Population based study of incidence and predictors of urinary incontinence in black and white older adults. J Urology 2008; 179:1449-1454.
• 20. Landi F, Cesari M, Russo A, et al. Potentially reversible risk factors and urinary incontinence in frail older people living in community. Age and Ageing 2003; 32:194-199
• 21. Ko Y, Lin SJ, Salmon JW, Bron MS. The impact of urinary incontinence on quality of life of the elderly. Am J Manag Care 2005; 11:103-111
• 22. Buysse DJ, Reynolds CF, Monk TH, Berman SR, Kupfer DJ. The Pittsburgh Sleep Quality Index: A new Instrument for Psychiatric Research. Psychiatry Res 1991; 28:193-213
• 23. Ağargün MY, Kara H, Anlar O. Pittsburgh uyku kalitesi indeksinin geçerliği ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi 1996; 7:107-115.
• 24. Avery K, Donovan J, Peters TJ, et al. ICIQ: A Brief and robust measure for evaluating the symptoms and impact of urinaryincontinence. Neuroul Urodynam 2004; 23:322-330
• 25. Çetinel B, Özkan B, Can G. ICIQ-SF Türkçe versiyonu validasyon (geçerlilik) çalışması. Türk Üroloji Dergisi 2004; 30:332-338.
• 26. Wagner TH, Patrick DL, Bavendam TG, Martin ML, Buesc-hing DP. Quality of life of persons with urinary incontinence: Development of a new measure. Urology 1996; 47:67-72.
• 27. Patrick DL, Martin ML, Bushnell M, et al. Quality of life of women with urinary ıncontinence: further development of the ıncontinence quality of life ınstrument (I-QOL). Urology 1999; 53:71-76.
• 28. Özerdoğan N, Beji Kızılkaya N. Eskişehir, Bilecik, Afyon, Kütahya illerinde 20 yaş ve üstü kadınlarda üriner inkontinansın prevelansı, risk faktörleri, yaşam kalitesine etkisi. Hemşirelik Dergisi 2003; 13:37-50
• 29. Arslan S, Fadıloğlu Ç. Kanserde uyku sorunlarının yaşam kalitesi üzerine etkisi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2009; 2:16-27.
• 30. Esenyel C. Edirne Huzurevinde Yaşayan Yaşlı Bireylerin Yaşam Ve Uyku Kalitelerinin Değerlendirilmesi. Y. Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Edirne 2012
• 31. Fadıloğlu Ç, Tokem Y. Geriatrik rehabilitasyonda hemşirenin rolü. Turkish Journal of Geriatrics 2004; 7:241-246.
• 32. Gümüş AB, Engin E, Özgür G. Bir Huzurevinde yaşayan ve bilişsel bozukluğu olmayan yaşlıların uyku düzeni özelliklerinin incelenmesi. Turkish Journal of Geriatrics 2009; 12: 138-146.
• 33. Koçak I, Okyay P, Dündar M, Erol H, Beşer E. Female urinary incontinence in the west of Turkey: prevalence, risk factors and impact on quality of life. Eur Urol 2005; 48:634-641.
• 34. Zengin N. İdrar Kaçıran Kadınlarda Hemşirelik Eğitimi ve Davranışsal Tedavinin Konfor, Pelvik Taban Kas Egzersizi Uygulaması Öz-Etkililik Algısı ve Yaşam Kalitesine Etkisi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul 2008
• 35. Korur A. Kadınlarda İdrar Kaçırma Şikayetinin Genel Sağlık, Psikososyal ve Seksüel Yaşam Üzerindeki Sonuçları. Uzmanlık Tezi, Sağlık Bakanlığı Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği, İstanbul 2008
• 36. Özcan H, Beji Kızılkaya N. Üriner inkontinanslı hastaların değerlendirilmesinde kullanılan önemli bir parameter: Yaşam kalitesi. Göztepe Tıp Dergisi 2014; 29:236-238
• 37. Alan C, Koçoğlu H, Ersay AR, ve ark. Stres tip idrar kaçırmanın cinsel işlevler, sosyal durum ve yaşam kalitesi üzerine etkisi. Yeni Üroloji Dergisi 2009;5:123-131
• 38. Yılmaz E, Muslu A, Özcan E. Üriner inkontinanslı kadınlarda yaşam kalitesi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2014, 2:1-14