EVDE SAĞLIK HİZMETLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: KAYSERİ ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Cilt: 31 Sayı: 3, 383 - 389, 26.12.2022

Humeyra Aslaner , Mebrure Beyza Gökçek , Adil Çetin , Selçuk Mıstık , Mustafa Karaağaç Ali Ramazan Benli

https://doi.org/10.34108/eujhs.905200

Cited By: 2

Öz

Kronik hastalıkların ve engelliliğin sıklığı yaşlılıkta artmaktadır. Bu durum sağlık hizmeti sunumunun da değiştirilmesini gerekli kılmıştır. Akut hastalıklardan kronik hastalıkların yönetimine, tedavi odaklı olmaktan bakım ve rehabilitasyona doğru bir yönelim olmuştur. Evde bakım hastaneye transferi zor olan bireyin sağlığını korumak veya iyileştirmek amacıyla sağlanan sağlık hizmetinin tamamıdır. Bu çalışma ile Kayseri’de evde sağlık hizmetleri kapsamında yapılan işlemler ve hasta profilinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmamız retrospektif ve tanımlayıcı olarak planlanmıştır. Ocak 2018-Ağustos 2020 tarihleri arasında Kayseri’de verilen evde sağlık hizmetleri değerlendirilmiştir. Hizmet alan 18512 kişinin sosyodemografik özellikleri, kronik hastalıkları, birim tarafından aldıkları hizmetin özelliği dosya tarama yöntemi ile elde edilmiştir. Hastaların yaş ortalaması 76±18.4’dür. En fazla 65 yaş ve üzeri hasta grubu hizmet almıştır. Hastaların %46.6’sı erkektir. Evde sağlık hizmeti alan hastaların en çok nörolojik hastalıkları bulunmaktadır. Hastalara toplam 36749 işlem yapılmıştır. Yara bakımı %20.5 oranında en fazla yapılan işlemdir. Hastaların cinsiyete göre yaş ortalamaları ve ölüm oranları benzerdir. Sonuç olarak, evde sağlık hizmeti alan hastaların büyük kısmını nörolojik hastalıklar ve 65 yaş üzeri hasta grubu oluşturmaktadır. En sık yapılan işlem ise yara bakımıdır. İleri yaş ve nörolojik hastalıklar başta olmak üzere birçok hasta evde sağlık hizmetlerine ihtiyaç duymaktadır. Bu çalışmada olduğu gibi hasta profili ve hizmetlerin tanımlanması etkin bir hizmet sağlanması ve gelecek çalışmalara ışık tutması açısından önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

evde bakım hizmetleri, yaşlılık, kronik hastalıklar, nörolojik hastalıklar

EVALUATION OF HEALTHCARE SERVICES AT HOME: THE CASE OF KAYSERI

Öz

Frequency of chronic diseases and disabilities increases in elderliness. This situation necessitated changing the provision of health services. A trend has occurred from acute diseases to chronic diseases, and from treatment to nursing and rehabilitation. Home care is the entirety of the health services provided to individuals, whose transfers to hospitals are difficult, in order to keep their health well or to treat them. With this study, it is aimed to assess the patient profile and procedures conducted within home care services in Kayseri. Our study was planned as retrospective, cross-sectional and descriptive. Home care services conducted between January 2018 and August 2020 in Kayseri were evaluated. About the 18.512 persons who were served, data on socio-demographic characteristics, chronic diseases and features of the care provided by the unit were obtained by means of file scanning method. The average age of the patients was 76±18.4. The patients over the age of 65 were the most common group to get service. Of the patients, 46.6% were males. The most common diseases of the home care patients were neurological diseases. A total of 36.749 procedures were applied to the patients. Wound care was the most common procedure, with a ratio of 20.5%. Age medians and death rates of the patients by genders were similar. In conclusion, neurological diseases and age group over 65 constituted the greater part of the home care patients. The most common procedure was wound care. Many patients, notably those at advanced ages and with neurological diseases, require home care services. As in this study, defining the patient profile and services is important in terms of providing an effective service and shedding light on future studies.

Anahtar Kelimeler

Home Care Services, senility, chronic diseases, Neurologic Diseases

Kaynakça

• Kinsella K, Wan HUS. Census Bureau: International Population Reports. An Aging World: 2008. U.S. Government Printing Office, Washington 2009;pp 1-209.
• Mcphail SM. Multimorbidity in chronic disease: Impact on health care resources and costs. Risk Manag and Healthc Policy 2016; 9:143-156.
• Hsu PS, Chen JA, Chen YT, et al. Sharing perspectives on home healthcare. Hu Li Za Zhi 2018; 65(1):5-10.
• Jacobzone S,Cambois E, Chaplain E, Robine JM. The health of older persons in OECD countries: Is it improving fast enough to compensate for population ageing? OECD Labour Market and Social Policy Occasional Papers, No. 37, OECD Publishing, Paris 1999; pp 1-65.
• Ramsdell JW. Medical Management of the Home Care Patient Guidelines for Physicians (3th ed). American Medical Association-American Academy of Home Care Physicians, Edgewood 2007.
• Covinsky KE, Palmer RM, Fortinsky RH, et al. Loss of independence in activities of daily living in older adults hospitalized with medical illnesses: Increased vulnerability with age. J Am Geriatr Soc 2003; 51(4):451-458.
• Mudge AM, O'Rourke P, Denaro CP. Timing and risk factors for functional changes associated with medical hospitalization in older patients. J Gerontol A Biol Sci Med Sci 2010;65(8):866-872.
• TUİK. Nüfus Projeksiyonları, 2017-2080. https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30567; Erişim tarihi:11.02.2021
• Altuntaş M, Yılmazer T, Güçlü Y, Öngel K. Evde sağlık hizmeti ve günümüzdeki uygulama şekilleri. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dergisi 2010; 20:153-158.
• Canatan A. Yaşlılar ve Toplum. İçinde: Bacanlı H, Işık Terzi Ş (eds), Yetişkinlik ve Yaşlılık Gelişimi Psikolojisi. Açılım Kitap, İstanbul 2015; ss357-392.
• Lutz W, Sanderson W, Scherbov S. The coming acceleration of global population ageing. Nature 2008; 451(7179):716-719.
• Güler G, Güler N, Kocataş S ve ark. Yaşlıların sağlık bakım gereksinimleri. CMJ 2009; 31(4):367-373.
• Karaman D, Dilek K, Atar NY. Evde sağlık hizmeti verilen bireylerin hastalık durumlarının ve bakım ihtiyaçlarının değerlendirilmesi: Zonguldak örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2015; 4(3):347-359.
• Çavuş FÖ. Yaşlılara Yönelik Evde Bakım Hizmetlerinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2013.
• Nadarević-Stefanec V, Malatestinić D, Mataija-Redzović A, Nadarević T. Patient satisfaction and quality in home health care of elderly islanders. Coll Antropol 2011;35(2):213-216.
• Çatak B, Kılınç A, Badıllıoğlu O ve ark. Burdur’da evde sağlık hizmeti alan yaşlı hastaların profili ve evde verilen sağlık hizmetleri. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi 2012; 10(1):13-21.
• Thomé B, Dykes AK, Hallberg IR. Home care with regard to definition, care recipients, content and outcome: Systematic literature review. J Clin Nurs 2003;12(6):860-872.
• Yücel D, Ünalan PC. Sağlık Bakanlığı evde sağlık/bakım hi̇zmetleri̇ sunumu mevzuatında güncel durum. Turkish Family Physician 2015; 6(2):87-95.
• Ulusel B, Soyer A, Uçku R. Toplum içinde yaşayan yaşlılarda günlük yaşam etkinliklerinde bağımlılık düzeyi ve etkileyen risk etmenleri. Türk Geriatri Dergisi2004; 7(4):199-205.
• Bilir N, Aslan D, Güngör N ve ark. Ankara Altındağ Sağlık Ocağı Bölgesi Sakarya Mahallesi’nde yaşayan 65 yaş üzeri kişilerin bazı sağlık ve sosyal durumlarının saptanması. Geriatri 2002; 5:97-102.
• Aktürk AŞ, Atmaca E, Zengin S, Bayramgürler D. Kocaeli ilinde evde bakım hizmeti alan hastalarda bası ülserlerinin prevalansı ve klinik özellikleri. TÜRKDERM-Deri Hastalıkları ve Frengi Arşivi 2010; 44(3):128-131.
• Esen E, Özerdoğan Ö, Yıldırım E, Oymak S, Bakar C. Çanakkale ilinde evde sağlık hizmeti alan kişilerin temel demografik özellikleri ve sağlık durumları. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2019; 12(3):457-468.
• Oğuz I, Kandemir A, Erişen MA, Fidan, C. Evde sağlık hizmeti alan hastaların profili ve sunulan hizmetin değerlendirilmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 2016; 19(2):171-186.
• Anders J, Heinemann A, Leffmann C, et al. Decubitus ulcers: pathophysiology and primary prevention. Deutsches Ärzteblatt International 2010; 107(21): 371-381.
• Jiang Q, Li X, Qu X, et al. The incidence, risk factors and characteristics of pressure ulcers in hospitalized patients in China. IntJ Clin Exp Pathol 2014; 7(5): 2587-2594.
• Taşdemir RA, Oğuzöncül FA. Evde sağlık hizmeti verilen bireylerin hastalık durumlarının ve sosyodemografik özeliklerinin değerlendirilmesi. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi 2020; 17(2):11-28.
• Artantaş AB, Köroğlu FT. Bir hastane bünyesindeki evde sağlık birimi tarafından verilen hizmetlerin değerlendirilmesi: 2018 yılı istatistikleri. Ankara Med J 2019;19(1):170‐177.
• Gruneir A, Forrester J, Camacho X, Gill SS, Bronskill SE. Gender differences in home care clients and admission to long-term care in Ontario, Canada: A population-based retrospective cohort study. BMC Geriatrics 2013; 13(1):1-12.
• Redondo-Sendino A, Guallar-Castillón P, Banegas JR, Rodríguez-Artalejo F. Gender differences in the utilization of health-care services among the older adult population of Spain. BMC Public Health 2006; 6(1):1-9.
• Black DM, Rosen CJ. Clinical practice. postmenopausal osteoporosis. N Engl J Med 2016;374(3):254-262.
• Bektaş Y, Başıbüyük GÖ, Çınar Z ve ark. Huzurevinde kalan yaşlılarda malnütrisyon sıklığı. AEÜSBED 2017; 3(2):339-348.
• Morley JE. Anorexia of aging: Physiologic and pathologic. Am J Clin Nutr 1997;66(4):760-773.
• Saka B, Kaya O, Ozturk GB, Erten N, Karan MA. Malnutrition in the elderly and its relationship with other geriatric syndromes. Clin Nutr 2010;29(6):745-748.
• Guigoz Y, Lauque S, Vellas BJ. Identifying the elderly at risk for malnutrition. The mini nutritional assessment. Clin Geriatr Med 2002;18(4):737-757.