LİSE ÖĞRENCİLERİNDE BESLENME OKURYAZARLIĞI VE OBEZİTE YAYGINLIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, Cilt: 32 Sayı: 2, 229 - 236, 04.08.2023

Betül Dilsiz , Betül Aktaş

https://doi.org/10.34108/eujhs.1104045

Öz

Bu araştırma lise öğrencilerinde beslenme okuryazarlığını ve obezite sıklığını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Tanımlayıcı ve ilişki arayıcı türdeki bu çalışma Gaziantep İli Şahinbey İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı bir lisede Ekim 2019-Ocak 2020 tarihleri arasında yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini, bahsi geçen lisede 2019-2020 eğitim-öğretim yılında öğrenim gören 658 öğrenci oluşturmuştur. Örneklem seçimine gidilmemiş, evrenin tamamı örnekleme alınmıştır. Çalışma, araştırmaya katılmayı kabul eden 570 (katılım oranı %86.6) öğrenci ile tamamlanmıştır. Çalışmaya katılan öğrencilerin %30.5’i 15 yaş aralığında olup, %29.6’sı 10. sınıfa devam etmekte ve %62’si kız öğrenciden oluşmaktadır. Öğrencilerin %90.2’si çekirdek aileye sahiptir. Öğrencilerin %34’ünün annesi ilkokul mezunu olup %82.1’nin annesi herhangi bir işte çalışmamaktadır. Babalarının %30’u lise mezunu olup %89.1’nin babası çalışmaktadır. Öğrencilerin %57.9’u ailelerinin gelirinin giderine eşit olduğunu ifade etmiştir. Sonuç olarak bu çalışmada öğrencilerin % 67’sinin normal vücut ağırlığında, %2.4’ünün fazla kilolu ve %0.9’ unun obez olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin Adölesan Beslenme Okuryazarlığı Ölçeği toplam puan ortalaması 70.18±9.01’dir. Öğrencilerin beslenme okuryazarlığının orta düzeyin üzerinde olduğu ve beden kitle indeksi ile Adölesan Beslenme Okuryazarlığı Ölçeği puan ortalamaları arasında istatistiksel açıdan anlamlı farklılık olmadığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Lise Öğrencisi, Beslenme, Okuryazarlık, Obezite, Okul Hemşiresi.

EVALUATION OF NUTRITIONAL LITERACY AND OBESITY PREVALENCE IN HIGH SCHOOL STUDENTS

Öz

This research was conducted to determine the nutritional literacy and obesity prevalence in high school students. This descriptive and relation ship-seeking study was conducted in a high school affiliated to Gaziantep Province Şahinbey District Directorate of National Education between October 2019 and January 2020. The population of the research consisted of 658 students studying at the mentioned high school in the 2019-2020 academic year. Sample selection was not made, the entire universe was sampled. The study was completed with 570 students (participation rate 86.6%) who agreed to participate in the research. Of the students participating in the study, 30.5% are in the age range of 15 years, 29.6% attend the 10th grade, and 62% are female. 90.2% have nuclear families. The mothers of 34% of the students are primary school graduates and the mothers of 82.1% do not work in anyjob. 30% of their fathers are high school graduates and 89.1% of them work. 57.9% of the students stated that their families’ in come is justenough to support their families. As a result, in this study, it was determined that 67% of the students were at normal body weight, 2.4% were over weight, and 0.9% was obese. Students' Adolescent Nutrition Literacy Scale total score average was 70.18±9.01 It was determined that the nutritional literacy of the students was above the medium level, and there was no statistically significant difference between the body massindex and the Adolescent Nutrition Literacy Scales core averages.

Anahtar Kelimeler

High School Student, Nutrition, Literacy, Obesity, School Nurse.

Kaynakça

• Yeşilfidan D. Adana F. Halk sağlığı hemşireliği bakış açısı ile ergenlerde obezite. Hemşirelik Bilimi Dergisi2019;2(2):38-44.
• Gölbaşı N. Adölesan dönem üreme sağlığı sorunları ve etkileyen faktörler. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi2004;8(1):100-108.
• Şen HN. Adölesanlarda Sağlığı Geliştirme Davranışlarının Stresle Başa Çıkma Ve Özyeterlik Ile Ilişkisinin Incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas2020; ss. 29-61
• Hacıalioğlu N. Adölesan (Ergen) Sağlığı, İçinde, Halk Sağlığı Hemşireliği, .Erci, B. (editör) Anadolu Nobel Tıp Kitabevleri 2016. 2.Baskı, Elazığ. ss122-136.
• Tayar M, Haşıl Korkmaz N. Beslenme Sağlıklı Yaşam Nobel Yayın Dağıtım. 2. Baskı, Ankara.2007; ss. 13-27
• Kaleli S, Kılıç N, Erdoğan M. ve ark. Sakarya Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi 2017;2(2):12-18.
• Nacar G. Verilen Beslenme Eğitiminin Annelerin Beslenme Örüntüsü, Anne Sütü Ve Yenidoğan Bağırsak Mikrobiyotası Üzerine Etkisi. Doktora Tezi. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya 2020; ss. 43-59
• Erdoğan EG, Akın B. Lise öğrencilerinde beden kütle indeksi durumunun sosyodemografik ve beslenme özellikleri ile ilişkisi. Journal of Human Sciences 2017;14(2):1571-1589.
• Turan R. Obez Adölesanlarda B12 Vitamin Eksikliğinin Serum Metilmalonik Asit Ve Homosistemin Düzeyleri İle İncelenmesi Ve Normal Kilolu Adölesanlarla Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir 2019; ss. 66
• Kurtar G. Adölesanların Yaşam Tutum Profilleri İle Adölesan Sorunlarını Tanıma Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum 2011; ss. 29
• Bari NN. Nutrition Literacy Status Of Adolescent Students in Kampala District, Uganda. Master Thesis, Osloand Akershus Unıversıty College, Norveç 2012; ss58
• Açıkkapu MA. Elazığ İl Merkezinde Beslenme Okuryazarlığı Düzeyinin Ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Uzmanlık Tezi. Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi, Elazığ 2020; ss. 20
• Güven A. Sağlık Okuryazarlığını Etkileyen Faktörler Ve Sağlık Okuryazarlığı İle Hasta Güvenliği İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2016; ss. 78
• Sonay Türkmen A, Kalkan İ, Filiz E. Adölesan Beslenme Okuryazarlığı Ölçeğinin Türkçe'ye uyarlanması: geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Uluslararası Hakemli Beslenme Araştırmaları Dergisi 2017;10:1-16.
• Türkiye Sağlık Araştırması, 2019. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkiye-Saglik-Arastirmasi-2019-33661
• Ahirwar R, Mondal PR. Prevalence of obesity in India: A systematic review. Diabetes Metab Syndr 2019;13(1):318-321.
• Sert AB. Adölesanlarda Fazla Kilo Ve Obeziteyle İlişkili Faktörler Ve Kilo Kontrolü Uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul 2019; ss.69
• TNSA. 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması Temel Bulgular. Elma Teknik Basım Matbaacılık. Yayın No: NEE-HÜ.19.04. Ankara 2018
• Devran SB, Kızıltan G.Doğu Anadolu Bölgesinde yaşayan adölesan ve yetişkinlerin beslenme alışkanlıkları ile yeme tutum ve davranışlarının belirlenmesi. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2018;2(2):47-60.
• Koç N. Edinsel Hipotiroidli Ergenlerin Beslenme Durumlarının, Antropometrik Ölçümlerinin, Kemik Mineral Yoğunluğunun Ve Bazı Biyokimyasal Bulgularının Değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara 2013; ss.47
• Balkış M. Lise Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıkları, Probiyotik Süt Ürünleri Tüketim Sıklıkları Ve Bilgilerinin Belirlenmesi: Kulu Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2011; ss. 63
• Mearns GJ, Chepulis L, Britnell S, et al. Health and Nutritional Literacy of New Zealand Nursing Students. The Journal of Nursing Education 2017;56(1):43-48.
• Ayer Ç. Çivril Yöresindeki Adölesanlar Da Beslenme Okuryazarlığının Mevcut Durumu Ve Etkileyen Faktörler. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Denizli 2018; ss. 39
• Sönmez S. Ortaöğretimde Sağlık Okuryazarlığı. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara 2015; ss.59
• Gibbs H, Kennett, A, Sullivan, D, Kerling, E, et al. A Pilot Study to Explore the Correlation Between Parental Nutrition Literacy, Child Healthy Eating Index. Journal of Nutrition Education and Behavior 2014;46(4):153.
• Kaplan B. Nevşehir İli Özkonak Kasabasında Bulunan Cumhuriyet İlköğretim Okulu Öğrencilerine Verilen Beslenme Eğitiminin Etkinliğinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü,Adana 2011; ss.44
• Doğan L. Adölesanlarda Beslenme Eğitimi: Akdeniz Diyeti Örneği. Yüksek Lisans Tezi.Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,Ankara2017; ss.50
• Akcilek E. Üniversite Öğrencilerinde Sağlık Okuryazarlığı Ve Yaşam Kalitesinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul 2017; ss.17
• Şanlıer N, Konaklioğlu E, Güçer E. Gençlerin beslenme bilgi, alışkanlık ve davranışları ile beden kütle indeksleri arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 2009; 29(2):333-352.